دیدن خون در ادرار (هماچوری) می‌تواند اضطراب‌آور باشد. با این که در بسیاری از موارد، دلیل وجود خون در ادرار خطرناک نیست، اما گاهی نیزممکن است نشان‌دهنده مشکلات خطرناک و جدی هم باشد. درمان خاصی برای خون دیده‌شده در ادرار وجود ندارد؛ زیرا این یک علامت است و به‌خودی‌خود بیماری محسوب نمی‌شود. باید علل زمینه‌ای که باعث ادرار خونی میشود را شناسایی کرد.
بسیاری از عوامل می‌توانند باعث ایجاد خون در ادرار شوند. عفونت، ورزش شدید و بیماری کلیوی مثل سنگ کلیه از مهمترین دلایل وجود خون در ادرار هستند. با این حال، نباید هماچوری را نادیده بگیرید. همیشه ادرار خونی باید توسط پزشکی که می‌تواند آزمایش‌هایی برای رد وجود برخی از بیماری‌های زمنیه‌ای تجویز کند، مورد ارزیابی و معاینه قرار گیرد.
به هر حال، شما نمی‌توانید همیشه خون در ادرار را به داروها یا تمرینات ورزشی ربط دهید و به همین دلیل بهتر است هر زمانی که در ادرار خود خون دیدید به متخصص اورولوژی مراجعه کنید. تغییر رنگ ادرار به دلیل مصرف برخی از داروها، غذاها یا تمرینات ورزشی پس از چند روز از بین می‌رود.
برای برقراری ارتباط با مشاورین ما در کلینیک اورولوژی دکتر نامداری می‌توانید با شماره ۰۲۱۸۸۷۷۶۸۰۱ تماس حاصل نمایید.
در این مقاله ما به علت وجود خون در ادرار و راهکارهای درمانی آن می‌پردازیم. پس اگر به دنبال کسب اطلاعات و آگاهی بیشتر در این زمینه هستید، مقاله را تا انتها با دقت مطالعه نمایید.
خون موجود در ادرار ممکن است از کجا آمده باشد؟
خون در ادرار می‌تواند به صورت خیلی جزئی باشد، طوری که فقط از طریق میکروسکوپ قابل مشاهده است؛ اما گاهی وجود خون در ادرار به اندازه‌ای است که با چشم غیر مسلح نیز می‌توان آن را مشاهده کرد. در این صورت ادرار به رنگ صورتی کمرنگ یا قرمز روشن دیده میشود. منشا خون در ادرار می‌تواند از کلیه‌ها باشد . همچنین ممکن است این خون از بخش‌های مختلف مجاری ادرار وارد ادرار شده باشد مانند:
- حالب (لوله‌ای که از کلیه‌ها به سمت مثانه می‌رود)
- مثانه (جایی که ادرار ذخیره میشود.)
- مجرای ادرار (لوله‌ای که از مثانه به سمت خارج از بدن می‌رود)
بررسی علت ادرار خونی
برخی دلایل شایع وجود خون در ادرار عبارتند از:
- عفونت مثانه یا عفونت کلیه
- سنگ مثانه یا سنگ کلیه
- برخی بیماری‌های کلیوی مانند التهاب سیستم فیلترینگ کلیه‌ها (گلومرولونفریت)
- بزرگ شدن پروستات (هیپرپلازی خوش خیم پروستات) یا سرطان پروستات
- بیماری‌های وراثتی مانند کم‌خونی داسی شکل یا بیماری کیست کلیه
- مصرف برخی داروها مانند آسپرین، پنی‌سیلین، هپارین، سیکلوفسفامید و فنازوپریدین از دیگر علت ادرار خونی است.
- تومور مثانه، تومور کلیه یا سرطان پروستات
- آسیب‌دیدگی کلیه در تصادفات و در جین فعالیت‌های ورزشی
- ورزش شدید
در برخی موارد، علت ادرار خونی به مواد غذایی که مصرف می‌کنیند، بستگی دارد. چیزی که به نظر خون در ادرار می‌رسد واقعاً رنگدانه های قرمز رنگ از منابع دیگر مانند رنگ‌های غذایی، داروها یا مقادیر زیاد چغندر است. پزشکان به این علت ثانویه “beeturia” می‌گویند.
بررسی علائم ادرار خونی
در صورتی که در ادرار شما خون وجود داشت، یک علامت واضح است. رنگ ادرار به جای این که زرد باشد، صورتی، قرمز، قهوه‌ای مایل به قرمز یا رنگ چای میشود. این عارضه‌ای است که پزشکان به آن ادرار خونی آشکار(هماچوری گروس) می‌گویند. در برخی موارد، خون در ادرار مشخص نیست و با چشم غیرمسلح نمی‌توان سلول‌های خونی را در ادرار مشاهده کرد. در این صورت علائم وجود خون در ادرار فقط در آزمایشگاه قابل‌تشخیص است. پزشکان به این بیماری، ادرار خونی میکروسکوپی می‌گویند.
این شکل از ادرار خونی فقط زمانی که نمونه ادرار به وسیله نوار تست مورد آزمایش قرار گیرد مشخص میشود و نتایج به وسیله ارزیابی میکروسکوپی مورد تأیید قرار می‌گیرد. ادرار خونی ممکن است بدون علائم دیگری ایجاد شود.
علائم ادرار خونی خفیف تا شدید ناشی از علل زمینه‌ای عبارتند از:
● عفونت مثانه (سیستیت حاد)
در بزرگسالان، عفونت مثانه معمولاً باعث سوزش و درد در هنگام ادرار کردن میشود. نوزادان مبتلا به عفونت مثانه ممکن است تب کرده، تحریک‌پذیر شده و در تغذیه آنها اشکال ایجاد شود. کودکان بزرگ‌تر ممکن است تب کرده، در هنگام ادرار کردن، سوزش و درد داشته باشند و زیر شکم آنها دچار درد شود.
-
عفونت کلیه (پیلونفریت)
علائم ادرار خونی ناشی از عفونت کلیه شامل تب، لرز و درد پهلو است.
● سنگ کلیه
علائم سنگ کلیه که منجر به ایجاد خون در ادرار شده شامل درد شدید لگن و شکم است.
● بیماری‌های کلیوی
علائم این بیماری‌های عبارتند از ضعف، فشار خون بالا، ورم بدن مانند پف دور چشمچگونگی تشخیص ادرار خونی
پزشکان با دریافت سوابق پزشکی و سؤالاتی در مورد علل ظاهر شدن خون در ادرار درمان را آغاز می‌کنند. سپس آزمایش‌های ادرار بر اساس علت ادرار خونی تجویز میشود. در این آزمایش‌ها، نمونه ادرار مورد آنالیز و تجزیه‌وتحلیل قرار می‌گیرد. آزمایش ادرار ممکن است شامل سیتولوژی ادرار باشد که از میکروسکوپ برای بررسی سلول‌های غیرطبیعی ادرار استفاده میشود. آزمایش خون نیز تجویز میشود.
اگر خون حاوی مقادیر زیادی مواد زائدی که کلیه‌ها باید آنها را دفع می‌کرده‌اند باشد، ممکن است نشان‌دهنده وجود برخی بیماری‌های کلیوی باشد. علاوه بر آزمایش ادرار و آزمایش خون، ممکن است شما نیاز به عکس‌برداری هم داشته باشید که شامل موارد زیر میشود:
1. اسکن توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن)
سی تی یک اسکن خاص به وسیله اشعه ایکس است که به وسیله آن می‌توان سنگ مثانه یا سنگ کلیه، تومورها و ناهنجاری‌ها و اختلالات دیگر مثانه، کلیه‌ها و مجرای ادرار را مشخص کرد.
2. سونوگرافی کلیه
در سونوگرافی با استفاده از امواج صوتی عکس‌هایی از ساختار کلیه گرفته میشود.
3. پیلوگرام داخل وریدی
این عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس از دستگاه ادراری است که در آن از ماده حاجب استفاده میشود.
4. سیستوسکوپی
در این آزمایش یک لوله کوچک که سر آن یک دوربین تعبیه شده است از طریق مجرای ادرار وارد مثانه میشود. نمونه بافت (بیوپسی) برای بررسی وجود سلول‌های غیرطبیعی و سلول‌های سرطانی برداشته میشود.
5. بیوپسی کلیه
نمونه کوچکی از بافت کلیه برداشته شده و زیر میکروسکوپ مورد معاینه قرار می‌گیرد تا علائم بیماری‌های کلیوی مشخص شود.
درمان هماچوری چگونه است؟
درمان هماچوری به علت ادرار خونی بستگی دارد. درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
مصرف داروهای آنتی بیوتیک برای از بین بردن عفونت ادراری در خط اول درمان هماچوری قرار دارد. آزمایش یک داروی تجویزی برای کوچک کردن بزرگی پروستات نیز دیگر راهکار درمان هماچوری است. از امواج صوتی برای شکستن سنگ‌های مثانه یا کلیه نیز استفاده میشود تا از این طریق بتوان بیماری را مهار کرد.
نکته مهم: اگر تحت درمان قرار گرفتید، پس از آن به پزشک خود مراجعه کنید تا مطمئن شوید که خون بیشتری در ادرار شما وجود ندارد.
پیشگیری از ادرار خونی
عموماً نمی‌توان از بروز خون در ادرار پیشگیری کرد، البته با رعایت برخی نکات می‌توان احتمال ابتلا به بیماری‌هایی که باعث ادرار خونی یا هماچوری می‌شوند را کاهش داد. برخی روش‌های پیشگیری از ابتلا به ادرار خونی عبارتند از:
برای کاهش احتمال ابتلا به عفونت مجرای ادرار سعی کنید مقادیر زیادی آب بنوشید.
در زمانی که احساس نیاز به ادرار کردن پیدا کردید آن را به تأخیر نیندازید.
پس از مقاربت ادرار کنید و پس از ادرار کردن خود را از جلو به عقب تمیز کنید (برای خانم‌ها).
از محصولات بهداشتی زنانه که دستگاه تناسلی را تحریک می‌کند، استفاده نکنید.
برای کمک به کاهش احتمال ابتلا به سنگ کلیه، مقادیر زیادی مایعات بنوشید و مصرف نمک، پروتئین و غذاهای حاوی اگزالات مانند اسفناج و ریواس را محدود کنید.
استعمال دخانیات را ترک کرده و از قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی پرهیز کنید.
مقادیر زیادی مایعات بنوشید تا احتمال ابتلا به سرطان مثانه در شما کاهش یابد.
برای کمک به پیشگیری از سرطان کلیه، سیگار کشیدن را متوقف کرده و وزن سالم خود را حفظ کنید. از یک رژیم غذایی سالم پیروی کرده و فعال باشید.
از قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی نیز پرهیز کنید.
سخن پایانی در مورد ادرار خونی
وجود خون در ادرار می‌تواند نشان دهنده یک بیماری جدی و خطرناک باشد؛ البته در برخی موارد ادرار خونی دلیل ممکن است به دلیل مصرف یک ماده غذایی خاص صورت موقت ایجاد شده باشد. گاهی وجود خون در ادرار به سختی و فقط از طریق میکروسکوپ قابل مشاهده است؛ اما در برخی موارد به صورت آشکار رنگ ادرار از زرد به قرمز یا قهوه‌ای تغییر پیدا می‌کند. علت ادرار خونی می‌تواند به دلیل عفونت مثانه، عفونت کلیه، سنگ مثانه، سنگ کلیه، بیماری‌های کلیوی، بزرگ شدن پروستات، مصرف برخی داروها، تومور و… باشد. ادرار خونی هرچه که باشد، این عارضه با علائمی همچون تب و لرز، درد شدید لگن و شکم، پف دور چشم، ضعف و غیره همراه است. درمان هماچوری به علت زمینه‌ای آن بستگی دارد. از طریق مصرف آنتی بیوتیک، استفاده از امواج صوتی برای شکستن سنگ کلیه و درمان بزرگی پروستات خواهد بود.
اگر به دنبال تشخیص قطعی و درمان اصولی ادرار خونی هستید قبل از هر چیز باید به دنبال یک جراح مجرب و حاذق باشید. دکتر فرشاد نامداری جراح و فوق تخصص کلیه، مجاری ادرار و ناباروری مردان هستند. به دلیل درمان‌های حرفه‌ای و اصولی مطابق با آخرین متد روز کارنامه کاری درخشانی از خود به ثبت رسانده‌اند. انجام عمل‌های متعدد موفقیت آمیز و رضایت بیماران مهر تاییدی بر این ادعاست.
سوالات متداول
آیا وجود خون در ادرار خطرناک است؟
در برخی موارد ادرار خونی بدون هیچ علت و مشکلی به صورت موقت ایجاد میشود؛ اما اگر علائم شدت پیدا کنند این می‌تواند نشان دهنده شرایط جدی و خطرناکی باشد. در صورت عدم رسیدگی این وضعیت سلامت بیمار را به خطر می‌اندازد.
بهترین درمان هماچوری چیست؟
این بیماری به علت زمینه‌ای آن بستگی دارد؛ بنابراین نمی‌توان یک روش درمانی را برای همه پیشنهاد کرد. قبل از هر چیز شما باید به پزشک برای تشخیص دقیق علت ادرار خونی مراجعه کنید.
مصرف چه داروهایی باعث ادرار خونی میشود؟
داروهایی مانند آسپرین، هپارین، پنی سیلین و… می‌توانند در بروز این عارضه نقش داشته باشند.
آیا وجود خون در ادرار قابل مشاهده است؟
در برخی موارد خون در ادرار به صورت جزئی و تنها از طریق میکروسکوپ قابل مشاهده است. گاهی نیز تغییر رنگ ادرار به صورت آشکار قابل مشاهده می‌باشد.
منابع:
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15234-hematuria
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/blood-in-urine/diagnosis-treatment/drc-20353436
