کیست اپیدیدیم یک توده کیست مانند است که در لولهای پیچیده و طولانی در بالای بیضه، ایجاد میشود و حاوی مایع شفاف است. این کیستها معمولاً خوشخیم هستند و به ندرت مشکلات جدی ایجاد میکنند.
بهتر است در صورت مشاهده علائم هر نوع توده در کیسه بیضه، حتماً توسط پزشک مورد معاینه قرار بگیرد تا به طور قطعی مشخص شود که این علائم ناشی از بیماریهای خطرناک دیگری مانند سرطان بیضه نیست.
برای مطالعه و اطلاع بیشتر راجع به کیست کلیه و درمان سریع کیست کلیه کیک کنید.
همچنین در صورتی که هر گونه درد و ورم در کیسه بیضه احساس میکنید، حتماً با متخصص اورولوژی تماس بگیرید. درد بیضه میتواند علل متعددی داشته باشد که بعضی از آنها نیاز به درمان فوری دارد. در این مقاله، علائم کیست اپیدیدیم را معرفی و علت به وجود آمدن آن، عوامل خطر، تشخیص دقیق و درمان آن را به طور کامل شرح خواهیم داد و به سؤال “آیا کیست اپیدیدیم خطرناک است” پاسخ میدهیم.
آشنایی با علائم کیست اپیدیدیم
علائم کیست اپیدیدیم معمولاً به گونهای نیست که باعث ایجاد مشکلات قابل توجهی شود و بسیاری از افراد هیچ نشانهای را تجربه نمیکنند. کیستهای اپیدیدیم و اسپرماتوسلها به طور عمده بدون علائم هستند و زمانی که کشف میشوند، معمولاً به اندازه یک نخود فرنگی هستند.
این کیستها از بالای بیضه جدا احساس میشوند و معمولاً نرمی و عدم درد دارند. اسپرماتوسلها، که نوع دیگری از کیستهای اپیدیدیم هستند، معمولاً از سر اپیدیدیم تشکیل میشوند و در قسمت بالای بیضه حس میشوند. در صورتی که کیست به اندازه بزرگی رشد کند یا موجب ناراحتی شود، ممکن است فرد احساس فشار یا سنگینی در ناحیه بیضه کند.
علت به وجود آمدن کیست بیضه
علت به وجود آمدن کیست بیضه، به خصوص اسپرماتوسل، اغلب ناشناخته است؛ با این حال، یکی از عوامل ممکن برای تشکیل این کیستها انسداد در لولههای اپیدیدیم است که اسپرم را از بیضهها حمل میکنند که میتواند باعث جمع شدن مایع در این لولهها و در نهایت تشکیل یک کیست کیسهای شود.
اگرچه علت دقیق این انسداد مشخص نیست، ممکن است عوامل مختلفی از جمله آسیبهای فیزیکی، التهابات یا عفونتها نقش داشته باشند.
کیست اپیدیدیم خطرناک است؟
در پاسخ به کسانی که میگویند کیست اپیدیدیم خطرناک است، باید گفت که این عارضه خطرناک نیست، اما باید به درستی درمان شود. این عارضه ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود از جمله:
- جراحیهای قبلی بیضه
- ضربه به کیسه بیضه
- سن
- عوامل دیگر
در ادامه این بخش، هر یک موارد نام برده را با جزئیات بیشتر توضیح خواهیم داد.
1. جراحیهای قبلی بیضه
یکی از عوامل خطر مهم، جراحیهای قبلی بیضه است؛ عملهایی مانند وازکتومی و سایر جراحیهایی که روی این عضو بدن انجام میشوند، میتوانند به افزایش احتمال تشکیل کیست منجر شوند.
2. ضربه به کیسه بیضه
آسیب یا ضربه به کیسه بیضه یا اپیدیدیم نیز از دیگر عوامل خطرزا است. ضربههای عمدی یا غیرعمدی به این ناحیه میتواند باعث ایجاد کیست شود؛ همچنین، انسداد لولههای اسپرم که اسپرم را حمل و ذخیره میکنند، میتواند باعث تجمع مایع و ایجاد کیست شود.
3. سن
سن نیز یکی از عوامل خطرزا محسوب میشود. مردان بین 20 تا 50 سال بیشتر در معرض خطر ابتلا به کیستهای اپیدیدیم و کیست کورتیکال هستند. علاوه بر این، مصرف دیاتیلاستیلبسترول توسط مادران در دوران بارداری میتواند خطر بروز کیستهای اپیدیدیم در فرزندان مرد آنها را افزایش دهد.
4. عوامل دیگر
عوامل دیگری که میتوانند خطر التهاب اپیدیدیم را افزایش دهند و در نتیجه منجر به کیست شوند، شامل عفونتهای دستگاه ادراری، عفونتهای منتقله از راه جنسی مانند کلامیدیا یا سوزاک، جراحیهای اخیر دستگاه تناسلی ادراری و استفاده از کاتتر ادراری هستند. این عوامل میتوانند با ایجاد التهاب و انسداد در ناحیه اپیدیدیم، باعث تشکیل کیست شوند.
برای معاینه کیست اپیدیدیم چه آمادگیهایی لازم است؟
برخی از مهمترین نکاتی که به آمادگی بیشتر شما برای مراجعه به پزشک و اطلاع از آنچه که باید از پزشک بخواهید کمک میکند، عبارت است از:
- هر گونه علائمی که در خود مشاهده کردهاید را یادداشت کنید، از جمله نشانههایی که ممکن است از نظر خودتان ارتباطی با علت مراجعه شما به پزشک نداشته باشد.
- اطلاعات شخصی مهم خود را بنویسید، مانند آسیبهایی که احتمالاً به بیضههای شما وارد شده است.
- پرسشهایی که قصد دارید از پزشک بپرسید را یادداشت کنید.
از آنجایی که معاینه کیست اپیدیدیم معمولاً در زمان کوتاهی انجام میشود و مقدمات زیادی برای انجام آن لازم نیست، بهتر است با آمادگی کامل به پزشک مراجعه کنید.
اقداماتی که از پزشک انتظار میرود
پزشک احتمالاً چند سؤال از شما میپرسد که آمادگی قبلی برای پاسخ به آنها باعث میشود که وقت کمتری از شما گرفته شود و بتوانید به کارهای مهمتر خود برسید.
پزشک ممکن است سؤالاتی درباره زمان بروز کیست، علائم همراه، سابقه جراحی یا آسیبهای قبلی و وجود عفونتهای احتمالی بپرسد؛ همچنین ممکن است درباره تغییرات اخیر در سلامت شما و مصرف داروها یا درمانهای قبلی اطلاعات بگیرد تا بهترین راهکار درمان کیست اپیدیدیم را پیشنهاد کند.
تشخیص دقیق کیست اپیدیدیم، گام اول درمان
تشخیص دقیق کیست اپیدیدیم به دقت و توجه نیاز دارد تا علت به وجود آمدن کیست بیضه به درستی شناسایی شود. پزشکان معمولاً از ترکیبی از روشهای مختلف برای تشخیص کیست اپیدیدیم استفاده میکنند. اولین مرحله، معاینه فیزیکی است که در آن پزشک با لمس کیسه بیضه، کیست را شناسایی کرده و ویژگیهای آن مانند اندازه و موقعیت را ارزیابی میکند.
بررسی سابقه پزشکی بیمار نیز اهمیت زیادی دارد و میتواند به تعیین علت احتمالی کیست اپیدیدیم و نحوه پیشرفت آن کمک کند؛ علاوه بر این، آزمایشهای تصویربرداری برای تأیید تشخیص مورد استفاده قرار میگیرند. سونوگرافی یکی از روشهای رایج است که با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا، تصاویری از کیسه بیضه ایجاد کرده و اندازه، مکان و ترکیب کیست را ارزیابی میکند.
در برخی موارد، پزشک ممکن است از ترانس ایلومیناسیون استفاده کند. در این روش، نور از طریق کیسه بیضه تابانده میشود و اگر رشد یک اسپرماتوسل باشد، نور از آن عبور میکند، در حالی که در صورت وجود توده غیرعادی، نور عبور نخواهد کرد.
با استفاده از این روشها، پزشک میتواند تشخیص دقیقی از کیست اپیدیدیم داشته باشد و بر اساس آن، شیوه مناسبی را برای درمان کیست اپیدیدیم پیشنهاد دهد.
درمان کیست اپیدیدیم
روشهای متفاوتی برای درمان کیست اپیدیدیم وجود دارد، از جمله:
- عمل جراحی
- آسپیریشن با یا بدون اسکلروتراپی
در ادامه این بخش موارد ذکر شده را بیشتر توضیح میدهیم.
1. عمل جراحی
عمل جراحی برای درمان کیست اپیدیدیم معمولاً زمانی توصیه میشود که کیست باعث ناراحتی یا مشکلات جدی شود. این عمل با نام اپیدیدیمکتومی شناخته میشود و شامل برداشتن کیست از اپیدیدیم است. جراحی به طور معمول تحت بیهوشی عمومی یا موضعی انجام میشود و بیمار در طول عمل هیچ دردی احساس نمیکند. پس از برش کوچکی در کیسه بیضه، کیست با دقت جدا و برداشته میشود.
دوره نقاهت معمولاً کوتاه است و بیمار میتواند پس از چند روز به فعالیتهای عادی خود برگردد؛ با این حال، مراقبتهای پس از جراحی، مانند اجتناب از فعالیتهای سنگین و حفظ بهداشت ناحیه جراحی، برای جلوگیری از عفونت و سریعتر کردن روند بهبودی ضروری است. جراحی اغلب نتایج موفقیتآمیزی دارد و میتواند به طور کامل علائم مرتبط با کیست اپیدیدیم را برطرف کند.
عوارض جراحی
اگر کیست اپیدیدیم شما دردناک باشد یا اندازه آن به قدری بزرگ شده باشد که باعث ناراحتی شما شود، احتمالاً این کیست باید از طریق عمل جراحی برداشته شود. برداشتن کیست اپیدیدیم به روش جراحی ممکن است باعث آسیب رسیدن به خود اپیدیدیم شود. آسیبدیدگی این عضو میتواند بر باروری بیمار تأثیر منفی داشته باشد.
یکی دیگر از عوارض جانبی که ممکن است بعد از این عمل جراحی اتفاق بیفتد آن است که کیست اپیدیدیم دوباره رشد کند. البته این عارضه شایعی نیست.
2. آسپیریشن با یا بدون اسکلروتراپی
یک روش درمانی دیگر که استفاده از آن چندان متداول نیست، آسپیریشن نام دارد که گاهی اوقات همراه با اسکلروتراپی انجام میشود. در جریان آسپیریشن، یک سوزن مخصوص به درون توده کیست اپیدیدیم وارد شده و مایع داخل آن بیرون کشیده میشود.
اگر بعد از این کار، کیست اپیدیدیم در کیسه بیضه دوباره عود کند، ممکن است پزشک باز هم مایع داخل آن را به همین روش تخلیه کند و سپس یک ماده شیمیایی تحریک کننده را به داخل کیست تزریق نماید. این ماده شیمیایی باعث زخم شدن بافت کیست اپیدیدیم میشود و بافت جای زخم که بعد از آن به وجود میآید فضای داخل کیسه اسپرماتوسل را پر میکند.
چطور از کیست اپیدیدیم پیشگیری کنیم؟
اگرچه هیچ راهکاری برای جلوگیری از بروز کیست اپیدیدیم وجود ندارد، اما شما خودتان میتوانید با معاینه کیسه بیضه حداقل هر ماه یک بار، تغییرات احتمالی از قبیل تودهها و برآمدگیهای غیر طبیعی در بیضهها را تشخیص بدهید.
هر توده غیر طبیعی که در کیسه بیضه شما دیده شود، باید فوراً توسط پزشک مورد معاینه قرار بگیرد. دکتر شما میتواند نحوه صحیح معاینه بیضهها را به شما آموزش بدهد تا خودتان بتوانید به وجود هر گونه توده غیر طبیعی در کیسه بیضه پی ببرید.
طریقه معاینه بیضهها توسط خود شخص
برای معاینه بیضهها توسط خود شخص، بهترین زمان پس از حمام گرم است که پوست کیسه این عضو، نرمتر است. با انگشتان خود به آرامی هر بیضه را به صورت جداگانه بررسی کنید و به دنبال هرگونه توده، برآمدگی یا تغییرات غیرعادی بگردید. احساس فشار یا درد ممکن است نشانهای از مشکل باشد و در صورت مشاهده هر گونه تغییر، باید به پزشک مراجعه کنید.
مهمترین نکاتی که باید درباره کیست اپیدیدیم بدانید
آیا کیست اپیدیدیم خطرناک است؟ اسپرماتوسل معمولاً خوشخیم است، اما در صورت بروز ناراحتی یا علائم، بررسی و درمان لازم است. علت به وجود آمدن کیست بیضه ممکن است ناشی از انسداد لولههای اسپرم، آسیبها یا عفونتها باشد. درمان کیست اپیدیدیم شامل روشهای نظارتی، دارویی و در موارد شدید، جراحی است.
اپیدیدیمکتومی به عنوان یک روش جراحی مؤثر میتواند کیستها را به طور کامل برداشته و علائم را برطرف کند. به یاد داشته باشید که کیست اپیدیدیم خطرناک نیست، اما نیازمند توجه پزشکی مناسب است و نباید درمان آن به تعویق بیفتد.
جهت ارتباط با مشاورین کلینیک تخصصی اورولوژی دکتر نامداری فوق تخصص ارولوژی و طرح سؤالات خود میتوانید با شماره ۰۲۱۸۸۷۷۶۸۰۱ تماس حاصل نمایید.
منابع:
https://www.webmd.com/men/spermatocele-or-epididemal-cysts
