التهاب کلاهک آلت تناسلی (بالانیت): علل و درمان

بالانیت یا بالانوپوستزیس به معنای التهاب پوست شل قسمت جلویی آلت تناسلی یا همان کلاهک آلت تناسلی است. گاهی اوقات این بیماری موجب التهاب پوست قسمت جلویی آلت (پوست شلی که سر آلت را پوشش می‌دهد) نیز می‌شود. این بیماری اکثراً برای مردانی رخ می‌دهد که عمل ختنه روی آن‌ها انجام نشده است.

علت بروز بالانیت چیست؟

عدم رعایت بهداشت به شیوه‌ی مناسب و شسته نشدن مرتب پوست جلوی آلت تناسلی موجب می‌شود که عرق و باکتری در این ناحیه تجمع کند. برخی بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت نیز می‌تواند ریسک بروز بالانیت را افزایش دهد. آلرژی به برخی مواد شیمیایی نیز موجب التهاب آلرژیک کلاهک آلت تناسلی می‌شود. این مواد شیمیایی ممکن است در صابون یا سایر موادی باشند که با آلت تناسلی در تماس هستند.

برخی عفونت‌های خاص (خصوصاً عفونت‌های قارچی) می‌توانند موجب بروز التهاب کلاهک آلت تناسلی شوند. آرتریت واکنشی (با نام سابق سندرم رایتر) نیز می‌تواند در ابتلا به التهاب کلاهک آلت تناسلی مؤثر باشد. برخی از بیماری‌های مقاربتی می‌توانند علائمی مشابه (خارش و سرخی) داشته باشند اما موجب بالانیت واقعی نمی‌شوند.

علائم

• قرمزی، تورم و حساسیت به لمس در قسمت کلاهک آلت تناسل و پوست اطراف آن
• وجود ترشحات غلیظ در زیر پوست پوشاننده سر آلت
• وجود ضایعات پوستی در پوست آلت
• خارش
• بوی نامطبوع
• درد در داخل یا اطراف آلت تناسلی
• درد و سوزش هنگام ادرار

ممکن است هم‌زمان با علائم بالا، آلت تناسلی شما ترشحات بد بو داشته باشد.  در برخی افراد ممکن است پوست سر آلت جمع شود به طوری که از سر آلت عقب نرود که به این مشکل فیموز یا تنگی غلاف آلت گفته می‌شود.

تشخیص التهاب کلاهک آلت تناسلی

پزشک می‌تواند با معاینه‌ی آلت تناسلی، مشکل التهاب و بالانیت را تشخیص دهد. ممکن است شما با مشاهده‌ی علائم التهاب کلاهک تناسلی، برای مراجعه به پزشک و تحت معاینه قرار گرفتن، احساس خجالت کنید اما بسیار مهم است که برای معاینه به پزشک مراجعه کنید چرا که علائم شما  (یا فرزند شما) ممکن است نشان‌دهنده مشکل جدی‌تری باشد که برای درمان به داروهای تجویزی نیاز دارد. برای تشخیص علت اصلی التهاب کلاهک آلت تناسلی، پزشک چند سؤال از شما خواهد پرسید، از جمله این که:

• هر چند وقت یک‌بار آلت تناسلی خود را می‌شویید؟
• آیا آلت تناسلی شما در معرض مواد شیمیایی حساسیت‌زا مثل صابون یا شامپوی بدن بوده است؟
• آیا سابقه ابتلا به مشکلات پوستی مثل اگزمای آتوپیک را داشته اید یا نه؟
• آیا در حین رابطه جنسی به سر آلت خود صدمه زده اید یا خیر

در مورد کودکان، پزشک مایل است بداند که آیا شما متوجه بازی کردن کودکتان با سر آلت تناسلی‌اش شده‌اید یا خیر و در صورتی که کودک شما سن بسیار کمی داشته باشد، لازم است پزشک بداند که پوشک او با چه فواصل زمانی معمولاً عوض می‌شود.

تنها در صورتی که علائم التهابی بسیار شدید باشند یا با درمان‌های اولیه رو به بهبودی نروند، ممکن است آزمایشات دیگری نیز تجویز شوند. از جمله ممکن است از سلول‌های پوست سر آلت تناسلی نمونه‌برداری شود و برای ابتلا به عفونت موردبررسی قرار گیرد. در موارد خاصی ممکن است برای بررسی میزان قند خون شما، آزمایش ادرار و آزمایش خون نیز تجویز شود. این کار به خاطر بررسی ابتلای شما به دیابت است، چرا که دیابت شما را بیشتر در معرض ابتلا به التهاب کلاهک آلت تناسلی قرار می‌دهد.

درمان

شیوه‌ی درمان التهاب کلاهک آلت تناسلی به این موضوع بستگی دارد که چه عاملی موجب بروز آن شده است:

کورتیکاستروئید موضعی

اگر التهاب کلاهک آلت تناسلی ناشی از تحریک شدن پوست باشد و عامل عفونی در بروز آن مداخله‌ای نداشته باشد، معمولاً از کورتیکاستروئید موضعی (کرم یا پماد استروئیدی) برای درمان استفاده می‌شود. شما باید تا زمان بهبودی کامل علائم، این پماد را روزی یک بار به سر آلت تناسلی خود بزنید. این دارو را به طور مداوم، بیش از 14 روز پشت سر هم استفاده نکنید چرا که موجب بروز عوارض جانبی مانند نازک شدن پوست می‌شود.

داروهای ضدقارچ

اگر التهاب کلاهک آلت تناسلی ناشی از عفونت قارچی باشد، یکی از راه‌های درمان، دوره‌ی درمان دوهفته‌ای با کرم ضدقارچ است که چند بار در روز باید زده شود و راه دیگر تجویز داروی ضدقارچ فلوکونازول خوراکی (قرص یا کپسول) است که یک بار در روز باید خورده شود. عوارض جانبی کرم‌های ضدقارچ عبارتند از: التهاب و خارش  و تورم پوست. این کرم‌ها همچنین می‌توانند به کاندوم‌های لاتکس آسیب بزنند بنابراین شما باید تا 5 روز پس از اتمام درمان، از روش جایگزین دیگری برای پیشگیری از بارداری استفاده کنید. مصرف فلوکونازول برای کودکان زیر 16 سال توصیه نمی‌شود. این دارو می‌تواند عوارض جانبی مانند حالت تهوع، استفراغ، نفخ، اسهال و دل‌درد ایجاد کند. اگر علائم شما آزاردهنده و غیرقابل ‌تحمل باشند، پزشک برای شما کورتیکاستروئید موضعی (پماد) نیز تجویز می‌کند.

آنتی‌بیوتیک

اگر عامل التهاب کلاهک آلت تناسلی، عفونت باکتری باشد، پزشک درمان 7روزه با آنتی‌بیوتیک خوراکی (قرص یا کپسول) مانند فلوکلوگزاسیلین یا مترونیدازول را تجویز می‌کند. عوارض جانبی شایع این آنتی‌بیوتیک‌ها شامل حالت تهوع، التهاب پوست، استفراغ و اسهال می‌شود. مجدد، اگر علائم شما آزاردهنده و غیرقابل ‌تحمل باشند، پزشک برای شما کورتیکاستروئید موضعی (پماد) نیز تجویز می‌کند.

مراقبت از خود

در هر صورت، شما باید روزانه آلت خود را با آب ولرم بشویید تا آن را تمیز نگه دارید. سعی کنید تا جای ممکن از استفاده از مواد محصولاتی که احتمال می‌دهید حساسیت‌زا باشند خودداری کنید، برای مثال صابون، شامپوی بدن و دستمال مرطوب. می‌توانید به جای صابون از لوسیون یا کرم مرطوب‌کننده استفاده کنید.

چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت بروز هر یک از حالات زیر لازم است به پزشک مراجعه کنید:

• شما دچار التهاب کلاهک آلت تناسلی شده‌اید و مشکل شما با رعایت موارد بهداشتی و استفاده از داروهای ضدقارچ غیرتجویزی، بهبود پیدا نکرده است.
• به نظر می‌رسد داروهای تجویز شده توسط پزشک کمکی به درمان شما نمی‌کند.
• مشکل التهاب کلاهک آلت تناسلی بعد از درمان مجدداً عود می‌کند.
• مبتلا به دیابت هستید و دچار التهاب کلاهک آلت تناسلی شده‌اید. ابتلا به بالانیت می‌تواند نشانه این باشد که قند خون شما به خوبی کنترل نشده است.

آیا می‌توانم در روند درمان، رابطه جنسی داشته باشم؟

اگر التهاب کلاهک آلت تناسلی ناشی از عفونت نباشد، معمولاً داشتن رابطه جنسی قبل از اتمام درمان نیز مانعی ندارد. اما احتمالاً بهتر است که قبل از بهبودی کامل علائم از داشتن رابطه جنسی اجتناب کنید چرا که رابطه جنسی در این حالت برایتان آزاردهنده و دردناک خواهد بود. در صورتی که التهاب کلاهک آلت تناسلی ناشی از عفونت و ابتلا به بیماری‌های مقاربتی است، قطعاً باید تا زمان کامل شدن دوره‌ی درمان از داشتن رابطه جنسی خودداری کنید تا عامل عفونی را به شریک خود منتقل نکنید. پزشک شما می‌تواند در این مورد شما را راهنمایی کند.

پیشگیری از التهاب کلاهک آلت تناسلی

شما می‌توانید با توجه به توصیه‌های زیر، احتمال بروز التهاب کلاهک آلت تناسلی را کاهش دهید:

• از مصرف محصولاتی که ممکن است حساسیت‌زا باشد (مانند شامپو بدن، صابون و کاندوم لاتکس) خودداری کنید
• آلت تناسلی خود را همیشه تمیز نگه دارید. شما باید آلت خود را هر روز با آب بشویید.
• از ابتلا به بیماری‌های مقاربتی جلوگیری کنید. برای هر رابطه جنسی که می‌خواهید داشته باشید، از کاندوم استفاده کنید و وسایل کمکی مربوط به رابطه جنسی را با دیگران به اشتراک نگذارید.
• کودکان یا نوزادانی که هنوز از پوشک استفاده می‌کنند، باید مرتباً پوشکشان عوض شود چرا که گرما و رطوبت داخل پوشک، خطر بروز التهاب کلاهک آلت تناسلی را افزایش می‌دهد.