سرطان کلیه به رشد غیر طبیعی سلول ها در بافت کلیه گفته می شود. با گذشت زمان این سلول ها تبدیل به توده ای به نام تومور می شوند. سرطان زمانی شروع می شود که چیزی باعث تغییر در سلول ها شود و آنها به طور غیر طبیعی و بدون کنترل تقیسم شوند. یک تومور سرطانی یا بدخیم می تواند به سایر بافت ها و اندام های حیاتی بدن گسترش یابد. درمان سرطان به نوع آن، مرحله بیماری، میزان رشد تومور و سن و سلامت کلی بیمار بستگی دارد. روش های درمانی سرطان شامل جراحی، رادیوتراپی، آمبولیزلسیون شریانی و ایمونوتراپی است.
انواع سرطان کلیه
اطلاعات این نوشته بر اساس سرطان کارسینوم سلول کلیه (شایع ترین شکل سرطان کلیه) است. اما سرطان کلیه انواع مختلفی دارد. از جمله:
- کارسینوم سلول کلیه (RCC): شایع ترین شکل سرطان کلیه در بزرگسالان کارسینوم سلول کلیه است که 85 درصد از کل سرطان های کلیه را تشکیل میدهد. این نوع سرطان معمولا به شکل یک تومور منفرد در یک کلیه ایجاد می شود اما میتواند هر دوکلیه را تحت تاثیر قرار دهد. کارسینوم سلول کلیوی در سلول هایی شروع می شود که لوله های کوچکی که بخشی از نفرون های درون کلیه ها هستند، را پوشانده اند. کارسینوم سلول انتقالی شش تا هفت درصد از کل سرطان های کلیه را تشکیل می دهد. این سرطان معمولا از ناحیه ای که حلب به قسمت اصلی متصل است شروع می شود. این ناحیه لگنچه کلیوی نامیده میشود. کارسینوم انتقالی میتواند در حالب یا مثانه هم رخ دهد.
- سارکوم کلیه: کمترین میزان سرطان کلیه سارکوم کلیه است که تنها یک درصد از انواع سرطان کلیه را تشکیل میدهد. این بیماری در بافت های همبند کلیه ها شروع می شود و در صورت عدم درمان می تواند به اندام ها و استخوان های مجاور سرایت کند.
- تومور ویلمز: شایع ترین نوع سرطان در بین کودکان تومور ویلمز است و حدود پنج درصد از سرطان های کلیه را تشکیل میدهد.
مراحل سرطان کلیه
تومورها را به منظور سطح بندی بر اساس غیر طبیعی بودن سلول های آنها درجه بندی می کنند. پزشک بر اساس درجه بندی تومور میتواند سرعت احتمال رشد تومور را مشخص کند. تومورهایی که سلول های آنها به سلول های طبیعی شباهت ندارند و به سرعت تقسیم می شوند، تومورهای درجه بالا نامیده می شوند. تومورهای درجه بالا نسبت به تومورهای درجه پایین سرعت رشد و گسترش بیشتری دارند.
- مرحله اول: اندازه تومور هفت سانت یا کوچکتر است و فقط در کلیه قراردارد. به غدد لنفاوی یا سایر بافت ها سرایت نکرده است. (غدد لنفاوی فیلترهای کوچکی هستند که میکروب ها و سلول های سرطانی را به دام می اندازند و سلول های مبارزه کننده با عفونت را ذخیره می کنند.)
- مرحله دوم: تومور بزرگتر از هفت سانتی متر است اما هنوز فقط در کلیه قرار دارد و به غدد لنفاوی یا سایر بافت ها سرایت نکرده است.
- مرحله سوم: تومور به رگ های خونی اصلی (سیاهرگ کلیوی و ورید اجوف تحتانی) یا به بافت اطراف کلیه یا به غدد لنفاوی مجاور گسترش یافته است.
- مرحله چهارم: تومور در خارج از کلیه به غدد فوق کلیوی (غده کوچکی که در بالای کلیه قرار دارد) یا به غددلنفاوی دورتر یا به سایر اندام ها گسترش یافته است.
دلایل سرطان کلیه
علت دقیق سرطان کلیه مشخص نیست اما چندین عامل خطر شناسایی شده است. عامل خطر به ویژگی یا رفتاری گفته میشود که احتمال ابتلا به بیماری را افزایش میدهد. عوامل خطر سرطان کلیه عبارتند از:
- سیگار کشیدن: افراد سیگاری بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان کلیه قرار دارند. علاوه بر این هر چه مدت طولانی تری سیگار بکشید خطر ابتلا به سرطان هم افزایش پیدا می کند.
- چاقی: چاقی یک عامل خطرناک برای سرطان کلیه است. علاوه بر این هر چه افراد اضافه وزن بیشتری داشته باشند احتمال ابتلا به سرطان بیشتر می شود.
- فشار خون بالا: فشار خون بالا با افزایش خطر ابتلا به سرطان کلیه مرتبط است.
- سابقه خانوادگی: افرادی که اعضای خانواده شان مبتلا به سرطان کلیه هستند ممکن است در معرض ابتلا به سرطان کلیه باشند.
- تشعشع: زنانی که برای درمان سرطان اندام های تناسلی، پرتو درمانی انجام داده اند ممکن است در معرض خطر ابتلا به سرطان کلیه باشند.
- تغییرات ژن (جهش): ژن ها حاوی ساختارهایی برای تولید سلول هستند. تغییرات در ژن های خاص میتواند خطر ابتلا به سرطان کلیه را افزایش دهد.
- درمان طولانی مدت دیالیز: دیالیز فرایند پاکسازی خون با عبور دادن آن از یک دستگاه مخصوص است. دیالیز زمانی استفاده میشود که کلیه های بیمار به درستی کارنمی کنند.
- توبروس اسکلروزیس: توبروس اسکلروزیس بیماری است که باعث تشنج و ناتوانی های ذهنی و همچنین تشکیل تومور در بسیاری از اندام های مختلف میشود.
- بیماری فون هیپل لیندو (VHL): افراد مبتلا به این اختلال ارثی بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان کلیه هستند. این اختلال باعث ایجاد تومورهای غیر سرطانی در رگ های خونی و معمولا درچشم و مغز می شود.
علائم سرطان کلیه
سرطان کلیه ممکن است در مراحل اولیه، علائم قابل توجهی نداشته باشد. اما به مرور زمان با رشد تومور ممکن است علائم ظاهر شوند. به همین دلیل سرطان کلیه اغلب تا زمانی که شروع به گسترش نکرده باشد تشخیص داده نمی شود.
علائم سرطان کلیه میتواند شامل موارد زیر باشد:
- وجود خون در ادرار (بیماری همچوری)
- توده یا جرم در پهلو
- درد پهلو
- خستگی
- به طور کلی احساس ناخوشایند داشتن
- از دست دادن اشتها یا کاهش وزن
- تب با درجه پایین
- درد استخوان
- فشار خون بالا
- کم خونی (بیماری ناشی از کمبود گلبول های قرمز خون)
سرطان کلیه چگونه تشخیص داده میشود؟
در صورت داشتن علائم با مراجعه به پزشک و انجام معاینات فیزیک میتوان بیماری را تشخیص داد. همچنین ممکن است پزشک آزمایش های خاصی را برای بیمار تجویز کند. این آزمایش ها میتوانند شامل:
- آزمایش ادرار: نمونه ای از ادرار برای بررسی وجود خون مورد آزمایش قرار میگیرد.
- آزمایش خون: این آزمایش برای شمارش تعداد هر یک از انواع مختلف سلول های خونی و همچنین بررسی الکترولیت های مختلف در بدن شما انجام میشود.
- اسکن توموگرافی کامپیوتری (سی تی یا سی تی ای): این آزمایش یک اشعه ایکس ویژه است که از رایانه برای ایجاد یک سری تصویر از داخل بدن استفاده میکند.
- تصویر برداری تشدید مغناطیسی( ام آر آی): این آزمایش با استفاده از آهنربای بزرگ، امواج رادیویی و کامپیوتری تصاویری از داخل بدن تولید میکند.
- اولتراسوند: این آزمایش با استفاده از از امواج صوتی با فرکانس بالا که از طریق بافت های بدن منتقل میشود تصاویر داخل بدن را روی مونیتور ایجاد میکند. این آزمایش برای تشخیص تومورهایی که تراکم متفاوتی نسبت به بافت های سالم دارند مفید است.
- بیوپسی توده کلیوی: در این روش یک سوزن نازک به تومور وارد میشود و نمونه ی کوچکی از بافت را برمیدارد (بیوپسی). پزشک بافت را زیر میکروسکوپ بررسی میکند تا ببیند آیا سلول های سرطانی در آن وجود دارد یا خیر. با توجه به اینکه بیوپسی همیشه برای سرطان کلیه کاملا قابل اعتماد نیست ممکن است پزشک این آزمایش را توصیه نکند.
روش های درمانی سرطان کلیه
درمان های توصیه شده برای سرطان کلیه شامل موارد زیر میشود:
جراحی
جراحی برای برداشتن بخشی از (وگاهی اوقات همه) کلیه آسیب دیده رایج ترین روش درمانی است.جراحی معمولا به روش باز انجام میشود در برخی موارد آن را میتوان با ایجاد یک سوراخ هم انجام داد. اگر سرطان در مراحل اولیه باشد و به قسمت های دیگر سرایت نکرده باشد ممکن است با جراحی درمان شود. اما اگر سرطان به سایر قسمت های بدن گسترش یافته باشد معمولا علاوه بر درمان های دیگر، جراحی هم برای برداشتن کلیه آسیب دیده توصیه میشود.
در برخی موارد از جراحی برای برداشتن دومین تومور کلیه استفاده میشود (توموری که به دیگر قسمت های بدن سرایت کرده است). به عنوان مثال برخی از تومورهای ثانویه که در کبد یا ریه ایجاد میشوند را میتوان برداشت.
رادیوتراپی
در رادیوتراپی پرتوهای پرانرژی را روی بافت سرطانی (بدخیم) متمرکز میکنند. این روش درمانی سلول های سرطانی را از بین میبرد یا از تکثیر سلول های سرطانی جلوگیری میکند.
برای جزییات بیشتر به بخش مطالب مربوط به رادیوتراپی مراجعه کنید. رادیوتراپی ممکن است بعد از جراحی توصیه شود و هدف از درمان از بین بردن سلول های سرطانی است که ممکن است پس از یک عمل جراحی باقی مانده باشد.
اگر وضعیت سلامت عمومی بیمار ضعیف باشد ممکن است به جای جراحی از رادیوتراپی برای درمان اولیه سرطان استفاده شود. همچنین رادیوتراپی معمولا برای درمان سرطان کلیه که به قسمت های دیگر گسترش یافته است استفاده میشود مانند تومورهای ثانویه ای که در استخوان یا مغز تشکیل میشوند.
آمبولیزاسیون شریانی
این روش میتواند به جای جراحی استفاده شود (به عنوان مثال اگر به اندازه کافی آمادگی جراحی را نداشته باشید). هدف از این درمان مسدود کردن رگ خونی (شریان) است که تومور کلیه را تغذیه میکند. برای این کار کاتتر را در رگ خونی کشاله ران قرار میدهند (کاتتر یک لوله نازک، انعطاف پذیر و توخالی است). با استفاده از تصاویر اشعه ایکس برای راهنمایی، کاتتر به داخل رگ خونی در کلیه آسیب دیده منتقل میشود. هنگامی که کاتتر در محل مناسب قرار گرفت از طریق آن ماده ای را برای مسدود کردن رگ به داخل آن تزریق میکنند. بنابراین خون رسانی به تومور متوقف میشود و در نهایت تومور از بین میرود.
ایمونوتراپی (گاهی اوقات به عنوان درمان بیولوژیکی هم شناخته میشود)
این درمان با استفاده از داروهای خاصی باعث تحریک سیستم ایمنی برای حمله به سلول های سرطانی میشود. معمولا از دو نوع دارو برای درمان سرطان کلیه استفاده میشود: اینترفرون و آلدسلوکین (که گاهی به آن اینترلوکین 2 هم گفته میشود).
درمان های ایمن دیگر مانند استفاده از واکسن ها برای تحریک سیستم ایمنی بدن به منظور مبارزه با سلول های سرطانی و استفاده از آنتی بادی های مونوکلونال برای حمله به سلول های سرطانی به عنوان درمان های جدید احتمالی برای سرطان کلیه در حال بررسی هستند.
اخیرا درمان های هدفمند جدیدی معرفی شده اند از جمله: سونیتینیب، سورافنیب، پازوپانیب و تمسیرولیموس. این درمان ها انواعی از داروها به نام مهارکننده های مولتی کیناز هستند که با رشد سلول های سرطانی تداخل دارند. این داروها همچنین باعث کند شدن رشد عروق خونی جدید در تومور می شوند و تومور سرطانی را کوچک کرده یا رشد آن را کاهش میدهند.
درمان های دیگر
فرکانس رادیویی (با استفاده از الکترودهای وارد شده از طریق پوست) یا کرایوتراپی (بااستفاده از پروب های وارد شده از طریق پوست یا لاپاروسکوپ) با استفاده از بیهوشی منطقه ای همراه با آرامبخش یا بیهوشی عمومی، میتواند به عنوان یک روش درمانی سرطان کلیه استفاده شود. فرکانس رادیویی از طریق یک الکترود برای تخریب بافت تومور در ناحیه مورد نظر ارسال میشود.
کرایوتراپی شامل استفاده از یک خنک کننده در دمای زیر انجماد برای ایجاد یک توپ یخی در اطراف نوک میله است که سپس بافت اطراف را از بین میبرد. الکتروپوریشن برگشت ناپذیر از الکتریسیته برای آسیب رساندن به سلول های سرطانی استفاده میکند. این درمان ها ممکن است فقط در مراکز درمانی تخصصی که پزشکان آنجا برای این کارها آموزش دیده اند در دسترس باشند.
بعد از درمان سرطان کلیه
بعد از درمان سرطان کلیه شما میخواهید به زندگی روزمره بازگردید. اما ممکن است همچنان عوارض جانبی درمان، سازگاری با تغییرات فیزیکی یا مقابله با برخی از احساسات شرایط دشواری را برای شما فراهم کند. شما برای بهبودی به زمان نیاز دارید بنابراین عجله نکیند و با خودتان مهربان باشید.
برخی افراد برای بهبود سلامت و رفاه خود تغییراتی در سبک زندگی شان ایجاد میکنند. حتی اگر قبل از سرطان یک سبک زندگی سالم داشتید ممکن است انگیزه بیشتری برای به دست آوردن سلامت دوباره خود داشته باشید.
اگر مشکلات سلامتی مانند بیماری کلیوی دارید حتما قبل از ایجاد هرگونه تغییر در سبک زندگی یا رژیم غذایی خود با پزشک تان مشورت کنید.
اگر شما قسمتی از کلیه یا کل آن را براشته اید باید از کلیه یا کلیه های باقی مانده خود مراقبت کنید. برای مراقبت از کلیه های خود باید خطر ابتلا به فشار خون بالا، مشکلات قلبی و دیابت را کاهش دهید.
غذای سالم بخورید
داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل به شما انرژی بیشتری میدهد و به روند بهبودی شما کمک میکند. سعی کنید میزان نمک مصرفی خود را محدود کنید چون نمک میتواند فشار خون را افزایش داده و کلیه را سخت تر کند. هر رژیمی که یک متخصص تغذیه به شما داده را دنبال کنید.
نوشیدن مقدار زیادی آب
در روز حداقل دو لیتر مایعات غیر الکلی بنوشید. نوشیدن آب کافی از کلیه شما محافظت میکند. آب ساده بهترین نوشیدنی است. از آب های بسته بندی شده حاوی املاح زیاد مانند سدیم یا پتاسیم خودداری کنید چون باعث می شود که کلیه ها سختتر کار کنند.
از مصرف غذاهای پر پروتئین خودداری کنید
رژیم غذایی حاوی مقدار زیادی پروتئین میتواند به کلیه شما فشار وارد کند بنابراین حتما مقدار زیادی مایعات بنوشید.
هنگام انجام فعالیت های بدنی مراقب باشید
مراقب باشید که به کلیه تان آسیب وارد نشود. معمولا باید از انجام ورزش های تماسی مانند راگبی و فوتبال و ورزش های شدید مانند چتر بازی اجتناب کنید.
داروها و مکمل ها
مصرف برخی مسکن ها مانند آسپرین و ایبوپروفن می توانند به کلیه آسیب برسانند. قبل از مصرف داروهای بدون نسخه یا خرید مکمل های ویتامین یا مواد معدنی با پزشکتان مشورت کنید.
فشار خونتان را به طور منظم چک کنید
فشار خون بالا اغلب اوقات علائم خاصی ندارد. اما میتواند برای کلیه ها مضر باشد. بنابراین حتما باید فشار خونتان را به طور منظم چک کنید. اگر فشار خون شما افزایش یابد پزشک میتواند برای شما دارو تجویز کند.
