سنگ شکنی برون اندامی ESWL: روش کار، دستورات قبل و بعد از سنگ شکنی

سنگ کلیه در صورتی به وجود می‌آید که مقادیر زیادی نمک یا مواد معدنی خاص در ادرار وجود داشته باشد و سایر مواد به اندازه کافی در آن وجود نداشته باشد.

سنگ‌های کلیه اغلب به قدری کوچک هستند که بتوانند بدون نیاز به هیچگونه درمانی از طریق مجرای ادرار از بدن خارج شوند. اما اگر این سنگ‌ها بزرگ باشند یا در مجرای ادراری شما گیر کنند، ممکن است پزشک درمان با سنگ شکن برون اندامی (ESWL) را توصیه کند.

بیشتر بدانید: برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص pcnl چیست و عمل سنگ کلیه چقدر طول میکشد؟ کلیک کنید.

در این روش درمانی، امواج شوک انرژی بالا برای شکستن سنگ‌های مثانه و تجزیه آن‌ها به کریستال‌های کوچک استفاده می‌شوند.

پس از انجام عمل، سنگ‌های کلیه باید به قدر کافی کوچک باشند تا از طریق ادرار از بدن خارج شوند. مهم است که درباره آنچه که قبل از عمل، در طول عمل و پس از آن اتفاق خواهد افتاد با پزشک خود صحبت کنید و تمام جوانب مثبت و منفی را در نظر بگیرید.

 

مزایای سنگ شکن برون اندامی در مقایسه با سایر درمان‌های سنگ کلیه چیست؟

مزیت اصلی سنگ شکن برون اندامی این است که کاملاً غیر تهاجمی بوده و برای انجام آن هیچ برش پوستی یا ابزار تهاجمی برای درمان سنگ کلیه لازم نیست.

در عوض از انرژی حاصل از امواج شوک برای تکه تکه کردن سنگ‌ها و تبدیل آنها به قطعات کوچکتر استفاده می‌شود که پس از عمل از طریق مجرای ادرار و مثانه از بدن خارج می‌شوند.

چه بیمارانی کاندیدای مناسبی برای انجام سنگ شکن برون اندامی هستند؟

سنگ شکن برون اندامی برای بیماران دارای سنگ‌های کلیه کوچک (عموما کوچکتر از یک سانتی متر) که به راحتی توسط اشعه ایکس دیده می‌شوند، مناسب می‌باشد.

همچنین ممکن است از آن برای درمان سنگ‌های خاصی که در قسمت فوقانی مجرای ادراری قرار دارند، استفاده شود. سنگ‌هایی که در بخش‌های پایین‌تر مجرای ادراری قرار دارند و در حال عبور از آن هستند، اغلب توسط ارتروسکوپی درمان می‌شوند.

چه بیمارانی داوطلبین مناسبی برای سنگ شکن برون اندامی نیستند؟

بیمارانی که باردار هستند، دارای عفونت ادراری فعال می‌باشند، انسداد کلیه دارند یا در حال مصرف داروهای رقیق کننده خون هستند که امکان قطع آن وجود ندارد، کاندیداهای ایده‌آلی برای درمان ESWL نمی‌باشند.

بیمارانی که سنگ کلیه آنها شامل ترکیبات خاصی مانند سیستین و انواع خاصی از سنگ‌های فسفات کلسیم است کاندیدای مناسبی برای این درمان نیستند؛ زیرا ممکن است این نوع سنگ‌ها به دلیل ماهیت متراکم خود با ESWL به خوبی تکه‌تکه نشوند.

قبل از انجام عمل

قبل از سنگ شکنی برون اندامی

پزشک برای شما توضیح می‌دهد که چگونه برای عمل آماده شوید. اغلب یک برگه اطلاعات توسط بیمارستان یا واحد درمانی به شما داده می‌شود و از این طریق اطلاعات بیشتری درباره آنچه که باید انتظار داشته باشید به شما داده می‌شود.

شما معمولاً می‌توانید پس از انجام سنگ شکنی برون اندامی (ESWL) در همان روز به خانه باز گردید. این عمل معمولاً بدون بی‌حسی انجام می‌شود که به این معنا است که در طول انجام آن هوشیار خواهید بود. ممکن است برای رفع هر گونه ناراحتی و برای آرامش بیشتر به شما مسکن داده شود تا عمل راحت‌تری داشته باشید.

بیشتر بدانید: برای کسب آگاهی بیشتر در خصوص اینکه اهدا کننده کلیه چند روز بستری می شود و شرایط اهدا کننده کلیه چیست؟ کلیک کنید.

شما می‌توانید مایعات بدون شیر مانند آب یا قهوه سیاه بنوشید؛ اما نباید ۲ تا ۴ ساعت قبل از عمل چیزی بخورید. اگر در حال مصرف داروی خاصی، به خصوص داروهای رقیق کننده خون هستید، پیش از انجام عمل درباره آن با پزشک خود مشورت کنید و بپرسید که آیا باید مصرف آنها را ادامه دهید یا خیر.

بسته به سن، سابقه پزشکی و داروها و میزان سلامت عمومی شما، ممکن است آزمایش‌های زیر قبل از عمل انجام شوند:

EKG (الکتروکاردیوگرام)
CBC (آزمایش شمارش کامل خون)
PT/ PTT (پروفایل انعقاد خون)
پنل جامع متابولیک (پروفایل شیمیایی خون)
تجزیه و تحلیل ادرار
آزمایش کشت ادرار

بسیار مهم است که ادرار شما قبل از سنگ شکنی برون اندامی هیچ گونه عفونتی نداشته باشد. بنابراین اگر شک دارید که به عفونت ادراری مبتلا هستید یا خیر (احساس سوزش در ادرار، وجود خون در ادرار، تکرر ادرار، فوریت در دفع ادرار و تب) لطفاً سریعا به جراح خود اطلاع دهید تا کشت ادرار انجام شده و درمان مناسب ارائه شود.

عمل ESWL

در اکثریت قریب به اتفاق بیماران، سنگ شکنی برون اندامی به صورت سرپایی انجام می‌شود و نیازی به بستری شدن در بیمارستان نیست.

عمل ESWL معمولاً تقریباً یک ساعت طول می‌کشد. سنگ شکنی برون اندامی می‌تواند تحت تاثیر بیهوشی عمومی یا با تزریق آرامبخش به صورت وریدی انجام شود.

پس از بیهوشی بیمار، دستگاه لیتوتریپسی در تماس با پهلوی بیمار روی یک طرف سنگ کلیه قرار می‌گیرد. برای هدف قرار دادن سنگ، مجموعه‌ای از بیش از ۲۰۰۰ امواج شوک ارسال می‌شود.

مطالعه بیشتر: برای کسب دانش بیشتر در خصوص انواع سنگ کلیه و بدترین نوع سنگ کلیه کدام ها هستند؟ کلیک کنید.

به منظور هدف قرار دادن دقیق سنگ، ESWL با استفاده از هدایت اشعه ایکس انجام می‌شود تا در عین به حداقل رساندن آسیب به اندام‌های مجاور، تکه تکه شدن سنگ را به حداکثر برساند.

در برخی موارد ممکن است از یک استنت مجرای ادرار برای گشاد کردن مجرای ادراری، به منظور تسهیل عبور سنگ و رسیدن آن به مثانه و جلوگیری از انسداد مجرای ادراری توسط سنگ استفاده شود.

پس از عمل ESWL باید چه انتظاری داشت؟

بعد از سنگ شکنی برون اندامی ESWL داشتن علائم زیر طبیعی است:

1.درد پهلو

اکثر بیماران پس از عمل سنگ شکنی برون اندامی برای یک تا دو روز درجاتی از ناراحتی را تجربه می‌کنند. این درد معمولاً به صورت یک درد خفیف یا درد روی کلیه یا ناحیه پهلو توصیف می‌شود و عموماً در بدترین حالت، بعد از ظهر بعد از عمل بروز می‌کند. طی روزهای بعد، درد به تدریج کاهش پیدا می‌کند.

2.وجود خون در ادرار

پس از عمل ESWL، وجود مقداری خون قابل مشاهده در ادرار برای چند روز تا چند هفته طبیعی است. مهم است که در طول دوره خونریزی از انجام فعالیت‌های سنگین و مصرف داروهای رقیق کننده خون اجتناب کرده و مایعات زیادی بنوشید.

3.تب

داشتن تب درجه پایین پس از انجام هر گونه عمل جراحی یا بیهوشی، عجیب نیست. اگر تب بیشتر از ۱۰۱ درجه فارنهایت دارید به پزشک جراح خود اطلاع دهید.

بهبودی پس از سنگ شکن برون اندامی

پس از رسیدن به خانه بهتر است بقیه روز را استراحت کنید. اگر درد دارید می‌توانید در صورت اجازه پزشک، از داروهای مسکن بدون نسخه مانند پاراستامول یا ایبوپروفن استفاده کنید.

جزوه اطلاعات بیمار که همیشه همراه داروها است را مطالعه کنید و در صورت داشتن هر گونه پرسش یا تردیدی، از پزشک داروساز خود مشاوره بخواهید.

بیشتر بخوانید: برای کسب دانش در مورد عمل tul چیست و مراقبت بعد از عمل tul شامل چه مواردی است؟ کلیک کنید.

ممکن است برای درمان یا جلوگیری از عفونت به شما آنتی بیوتیک داده شود و مهم است که اطمینان حاصل کنید که تمام داروهای آنتی بیوتیک را طبق تجویز پزشک مصرف کرده و به پایان خواهید رساند.

مایعات زیادی بنوشید- حداقل دو برابر بیشتر از مصرف معمولی خود مایعات مصرف کنید. مصرف زیاد مایعات به جلوگیری از خونریزی و عفونت کمک می‌کند.

آیا پس از انجام عمل سنگ شکنی برون اندامی، به گذاشتن استنت مجرای ادراری احتیاج خواهم داشت؟

تمام بیمارانی که تحت درمان سنگ شکنی برون اندامی قرار می‌گیرند به استنت مجرای ادراری احتیاج ندارند. استنت مجرای ادراری با توجه به اندازه سنگ، محل قرارگیری آن یا وجود هرگونه ناهنجاری در سیستم تخلیه کلیه و برای کمک به گشاد کردن مجرای ادرار باریک، به منظور تسهیل عبور قطعات سنگ کلیه پس از درمان سنگ شکنی برون اندامی، گذاشته می‌شود.

استنت مجرای ادرار معمولاً در طول عمل ESWL و در هنگام بیهوشی شما گذاشته می‌شود. جراحان این تصمیم را  قبل از عمل جراحی همراه با بیمار و برمبنای سابقه پزشکی و وضعیت بیمار اتخاذ می‌کنند.

آیا عمل ESWL هیچگونه معایبی دارد؟

متاسفانه همه سنگ‌های کلیه با استفاده از سنگ شکنی برون ادراری به طور موفقیت آمیز قطعه قطعه نمی‌شوند؛ زیرا شکنندگی سنگ به عوامل زیادی از جمله اندازه و محل قرارگیری آن و ترکیبات مواد معدنی سنگ بستگی دارد.

بنابراین یکی از معایب نظری ESWL در مقایسه با عمل‌های جراحی سنگ کلیه تهاجمی این است که ممکن است برای درمان سنگ کلیه به بیش از یک جلسه سنگ شکنی برون اندامی احتیاج باشد تا بتوان سنگ را به اندازه کافی به قطعات کوچکتر تقسیم کرد تا امکان عبور خود به خودی آنها از طریق مجرای ادراری فراهم شود.

علاوه بر این ممکن است همانطور که در بالا گفته شد، پس از عمل ESWL عوارض نادری پیش بیاید.

آیا جایگزین درمانی دیگری برای عمل سنگ شکنی برون اندامی وجود دارد؟

گزینه‌های جایگزین دیگری برای سنگ شکنی برون اندامی وجود دارد که گزینه پیشنهادی پزشک شما بسته به میزان بزرگی سنگ کلیه شما، محل قرارگیری آن و ترکیبات تشکیل دهنده آن متفاوت خواهد بود. گزینه‌های درمانی اصلی به شرح زیر هستند:

بیشتر بدانید: برای کسب اطلاعات قرص فنازومکس برای چیست و قرص فنازومکس 100 برای چی خوبه؟ کلیک کنید.

اگر سنگ کلیه شما کوچک باشد که باعث هیچ‌گونه مشکلات سلامتی نشود، شما می‌توانید از داروهای مسکن استفاده کرده و منتظر بمانید تا سنگ به خودی خود از طریق ادرار شما دفع شود.

1.داروهای دفع کننده سنگ کلیه (MET)

اگر سنگ کلیه شما به اندازه کمتر از ۱۰ میلیمتر (یک سانتی متر) کوچک باشد، شما می‌توانید داروهایی را مصرف کنید که باعث تسریع مدت زمان لازم برای عبور سنگ از مجرای ادراری شما می‌شوند.

2.برداشتن سنگ از طریق ارتروسکوپی

ارتروسکوپی عملی است که در آن سنگ کلیه با استفاده از لیزر یا با استفاده از تجهیزات خاصی شکسته و برداشته می‌شود. در این روش، یک ابزار بلند و باریک به نام ارتروسکوپ وارد مجرای ادراری شما می‌شود تا سنگ را شکسته یا آن را خارج کند. ممکن است جراح شما برای جلوگیری از انسداد مجدد مجرای ادراری، لوله‌ای به نام استنت را در آن قرار دهد.

3.نفرولیتوتومی از راه پوست (PCNL)

این عمل جراحی برای خارج کردن سنگ کلیه با استفاده از جراحی با ایجاد سوراخ انجام می‌شود. معمولاً زمانی از این عمل استفاده می‌شود که سنگ کلیه بزرگ باشد و سایر درمان‌ها برای آن تاثیری نداشته باشند. ممکن است پزشک جراح شما برای شکستن سنگ‌های بسیار بزرگ، در طول عمل از امواج صوتی استفاده کند.

در شرایط نادری که دارای سنگی می‌باشید که مجرای ادراری شما را مسدود کرده است و ادرار شما نمی‌تواند به درستی جریان پیدا کند و/ یا این سنگ باعث ایجاد یک عفونت ادراری شده است، مشکل تحت عنوان وضعیت پزشکی اورژانسی درمان می‌شود.

این وضعیت می‌تواند به یک بیماری جدی تبدیل شده و حتی تهدید کننده زندگی فرد باشد. اگر این اتفاق بیفتد، پزشک جراحی به نام نفروستومی را انجام می‌دهد.

در این جراحی یک لوله مستقیماً درون کلیه شما قرار می‌گیرد و ادرار را به درون یک کیسه تخلیه می‌کند. یا ممکن است شما برای گذاشتن یک لوله (استنت) تحت عمل جراحی قرار بگیرید که این لوله از اطراف سنگ کلیه عبور می‌کند و ادرار می‌تواند از طریق آن به درستی به درون مثانه تخلیه شود.