وضعیت واریکوسل شدید زمانی است که رگ‌ها در داخل ناحیه کیسه‌ی بیضه (کیسه پوستی که بیضه‌های شما را نگه می‌دارد) بزرگ می‌شوند. این رگ‌ها را شبکه پلکسی فرم ( (Plexiniform Plexus یعنی شبکه ب پر پیچ و خم وریدی می‌گویند. حدود از هر 100 مرد، 15 نفر واریکوسل دارند. پیش‌بینی اینکه کدام یک از این 15 مورد ممکن است دارای مشکل باروری ناشی از واریکوسل آن‌ها باشند، کار سختی است. اما حدود 4 نفر از هر 10 مرد آزمایش شده برای مشکلات باروری دارای واریکوسل و کاهش حرکت اسپرم هستند. هیچ ارتباطی بین این عارضه با سایر نقایص، نژاد، محل تولد یا گروه قومی وجود ندارد. اگرچه واریکوسل اغلب در مردانی که برای ناباروری تحت معاینه و آزمایش قرار می‌گیرند، یافت می‌شود ، از هر 10 مردی که واریکوسل دارند 8 نفر دچار مشکل باروری نمی‌باشند.
جهت کسب اطلاعات بیشتر جهت درمان واریکوسل شدید و یا رزرو نوبت در مطب دکتر نامداری با شماره تلفن 88776801 تماس حاصل فرمایید.
دستگاه تناسلی مردانه در حالت نرمال چگونه است؟
دستگاه تناسلی مرد اسپرم را تولید و ذخیره می‌کند و آن را انتقال می‌دهد. کیسه‌ی بیضه، کیسه‌ای از پوست است که بیضه‌ها را پوشش می‌دهد. اسپرم و هورمون تستوسترون در بیضه‌ها ساخته می‌شوند. اسپرم در حین حرکت در طول یک لوله حلقوی (اپیدیدیمیس) در پشت هر بیضه بالغ می‌شود.
اسپرم از هر اپیدیدیمیس با استفاده از لوله‌ای به نام لوله منی (vas deferens) به پروستات حرکت می‌کند. هنگام انزال، مایع منی با اسپرم موجود در پروستات آمیخته می‌شود و مایع منی را تشکیل می‌دهد. مایع منی از مجرای ادرار عبور می‌کند و از انتهای آلت تناسلی بیرون می‌آید.
طناب اسپرماتیک لوله‌ی منی و شریان بیضه را که خون را به بیضه می‌رساند در خود دارد. شبکه پلکسی فرم (Plexiniform Plexus) بیضه ، گروهی از رگ‌ها است که خون را از بیضه‌ها تخلیه می‌کند. بیضه‌ها برای تولید بهینه‌ی اسپرم، بلوغ و عملکرد، به گرمای خاصی از بدن نیاز دارند که پایین‌تر از حرارت اصلی بدن ما می‌باشد. گرمای بدن موجود در بیضه حدود 5 درجه کمتر از ناحیه‌ی شکم یا لگن است. مورد دوم به دلیل وجود شبکه‌ی شبکه پلکسی فرم (Plexiniform Plexus) وریدی است که به عنوان مبدّل حرارتی با جریان مخالف عمل می‌کند، و قبل از ورود به بیضه خون را در شریان بیضه خنک می‌کند. این کمک می‌کند تا خون در گرمای مورد نیاز بدن برای ساخت اسپرم‌های با کیفیت نگه داشته شود. وقتی این رگ‌ها مانند واریکوسل بزرگ شوند، گرمای بیش از حد بیضه‌ها میتواند تولید اسپرم را کاهش داده و عملکرد آن منجر به کاهش پتانسیل باروری شود.
واریکوسل چیست؟
واریکوسل ها وقتی بزرگ‌تر می‌شوند که رگ‌های plexiniform plexus در ناحیه کیسه بیضه بزرگ می‌شوند. این رگ‌ها مانند رگ‌های واریسی هستند (رگ‌های پیچ خورده و متورمی که در پا یافت می‌شوند.). واریکوسل در دوران بلوغ تشکیل می‌شود. آن‌ها میتوانند بزرگ‌تر شوند و ممکن است با گذشت زمان متوجه بیشتر آن‌ها شوید. واریکوسل ها در سمت چپ کیسه‌ی بیضه بیشتر دیده می‌شوند. دلیل این امر آن است که آناتومی بدن مرد در هر دو طرف یکسان نیست. واریکوسل میتواند در هر دو طرف به‌طور هم‌زمان وجود داشته باشد، البته این مورد نادر است. بیشتر اوقات واریکوسل ها هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کنند و بی ضرر هستند. واریکوسل هایی خیلی کم میتوانند باعث درد، مشکل در بچهدار شدن یا کاهش رشد یکی از بیضه‌ها ( در کودکان) یا جمع شدن آن شوند.
علل واریکوسل شدید در مردان
دلایل بسیاری برای ایجاد واریکوسل وجود دارد. دریچه‌های موجود در رگ‌ها ممکن است به‌خوبی کار نکند (یا ممکن است از بین بروند). اگر جریان خون کند باشد ، ممکن است خون در رگ‌ها جمع شود. همچنین رگ‌های بزرگ‌تر که از بیضه‌ها به سمت قلب حرکت میکنند به‌طور متفاوتی در سمت چپ و راست به هم وصل می‌شوند. بنابراین در سمت چپ به فشار بیشتری نیاز است تا خون در رگ‌ها به سمت قلب جریان یابد. اگر خون به عقب برگردد یا در رگ‌ها جمع شود ، میتواند باعث تورم آن‌ها شود. این امر به ندرت وجود دارد که غدد لنفاوی متورم یا توده‌های دیگری در پشت شکم جریان خون را مسدود میکنند. این مسئله میتواند به تورم ناگهانی رگ‌های اسکروتوم (بیضه‌ای) منجر شود و اغلب موجب درد و ناراحتی می‌شود.
علائم واریکوسل شدید : گرید3
علائم واریکوسل شدید ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد. ممکن است آقایانی که احساس درد در بیضه‌ها دارند – غالباً هنگام ورزش ، ایستادن یا نشستن برای مدت طولانی – واریکوسل شدید داشته باشند. این درد ناشی از فشاری است که بر روی رگ‌های آسیب دیده وارد می‌شود. بلند کردن اجسام سنگین ممکن است باعث تشدید علائم و در برخی موارد ممکن است باعث ایجاد واریکوسل شود. گاهی اوقات – اما نه همیشه – واریکوسل دردناک میتواند بزرگ و برآمده باشد.
- مشکلات باروری. رابطه‌ای بین واریکوسل شدید و ناباروری وجود دارد. کاهش تعداد اسپرم، کاهش تحرک اسپرم و افزایش تعداد اسپرم‌های تغییر شکل یافته میتواند مربوط به واریکوسل باشد. برخی از متخصصان معتقدند که واریکوسل ها با افزایش درجه حرارت در کیسه بیضه و کاهش تولید اسپرم باعث ناباروری می‌شوند.
- آتروفی بیضه. کوچک و جمع شدن بیضه یکی دیگر از علائم واریکوسل شدید است. پس از درمان، امكان بازگشت بیضه‌های آسیب دیده به اندازه طبیعی وجود خواهد داشت.
تشخیص بیماری واریکوسل حاد
واریکوسل ها ممکن است از طریق معاینهی کیسه‌ی بیضه توسط خود بیمار یا در طی معاینات معمول توسط پزشک مشخص شوند. به دلیل ظاهر و احساس آن، این عارضه را به عنوان “کیسه ای از کرم” توصیف میکنند.
متخصصان مجاری غالباً واریکوسل را در هنگام ایستادن بیمار معاینه میکنند. ممکن است از شما خواسته شود که نفس عمیق بکشید ، آن را نگه دارید و کمی به خودتان فشار بیاورید، در حالی که متخصص اورولوژی کیسه‌ی روی بیضه را بررسی می‌کند. این روش به عنوان “مانور والسالوا” شناخته می‌شود. این کار به متخصص اورولوژی اجازه می‌دهد تا هرگونه رگ بزرگ شده‌ای را پیدا کند.
متخصص اورولوژی ممکن است سونوگرافی از کیسه‌ی بیضه را برای تشخیص واریکوسل شدید (گرید 3) تجویز کند. در سونوگرافی از امواج صوتی استفاده می‌شود تا تصویری از آنچه در بدن شماست تهیه کند. علائم واریکوسل در سونوگرافی شامل رگ‌هایی می‌شود که عارضی بیشتر از 3 میلی‌متر دارند و خون در طی مانور والسالوا به نحو نادرستی جریان می یابد. همچنین سونوگرافی میتواند اندازه بیضه‌ها را نشان دهد. این موارد در تصمیم‌گیری در مورد نحوه درمان نوجوانان مفید هستند. در صورت عدم وجود مشکلاتی در هنگام معاینه فیزیکی، سونوگرافی لازم نیست.
درمان واریکوسل گرید 3 به چه صورت است؟
اغلب واریکوسل ها درمان نمیشوند. درمان فقط برای واریکوسل شدید و برای آقایانی که مشکلات زیر را دارند توصیه می‌شود:
- مشکلات باروری (مشکلاتی در بچهدار شدن)
- درد
- بیضه چپ آهسته‌تر از سمت راست رشد می‌کند (در نوجوانان)
- نتیجه‌ی غیرطبیعی آنالیز مایع منی
هیچ دارویی برای درمان یا جلوگیری از واریکوسل وجود ندارد. اما داروهای مسکن (مانند استامینوفن یا ایبوپروفن) ممکن است به کاهش درد آن کمک کند. در صورتي كه واريكوسل شدید باشد، جراحي فرم اصلي درمان خواهد بود . آمبولیزاسیون (به طور مختصر مسدود کردن رگ‌ها) یک گزینه درمانی غیر جراحی برای رفع این مشکل است.
جراحی
روش‌های بسیاری برای انجام عمل جراحی واریکوسل وجود دارد. همه این روش‌ها شامل مسدود کردن جریان خون در رگ‌های شبکه پلکسی فرم pampiniform plexus است. جراحی تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. دو روش جراحی که بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد عبارت‌اند از:
- واریکوسلکتومی میکروسکوپی: با استفاده از این تکنیک، جراح برش 1 سانتی‌متری بالای کیسه‌ی بیضه ایجاد می‌کند. با استفاده از میکروسکوپ، جراح کلیه رگ‌های کوچک را می‌بندد و لوله‌های منی، شریان‌های بیضه و زهکشی لنفاوی را حفظ می‌کند. این عمل 2 تا 3 ساعت طول می‌کشد و بیمار در همان روز مرخص می‌شود و به خانه بازمی‌گردد.
- واریکوسلکتومی لاپاروسکوپی: در این تکنیک، جراح لوله‌های نازکی را در شکم وارد می‌کند و عمل بستن ورید را انجام می‌دهد. از آنجا که رگ‌های کمتری برای بستن در شکم وجود دارد، این عمل کوتاه‌تر است و تقریباً 30-40 دقیقه طول می‌کشد. بیمار در همان روز مرخص می‌شود و به خانه بازمی‌گردد.
نتایج جراحی
از آنجا که جراحان دیگر برای جراحی باز از برش‌های کوچک‌تری در عضله استفاده میکنند، زمان بهبودی از جراحی و درد پس از آن مانند جراحی میکروسکوپی و لاپاروسکوپی بسیار کمتر خواهد بود. مشکلات بعد از هر یک از این عمل‌های جراحی نادر است. برخی از مشکلات عبارت‌اند از:
- واریکوسل باقیمانده (ماندگار) یا بازگشت آن(عود)
- تشکیل مایعاتی در اطراف بیضه (هیدروسل)
- آسیب به شریان بیضه
احتمال شکست و عمل نکردن عمل جراحی واریکوسل بسیار کم است. در موارد نادر، آسیب دیدگی به شریان بیضه میتواند منجر به از بین رفتن بیضه شود. ماندگاری یا عود واریکوسل در کمتر از یک مورد از هر ده بیمار که جراحی انجام می‌دهند اتفاق می‌افتد. جراحی میکروسکوپی کمترین میزان ماندگاری یا احتمال بازگشت واریکوسل را دارد.
بیشتر اوقات ، بیماران پس از 1 هفته با کمی درد، به فعالیت‌های عادی خود برمی‌گردند.
آمبولیزه کردن پوستی
آمبولیزه کردن پوستی توسط رادیولوژیست مداخله‌ای انجام می‌شود. برای دیدن منبع مشکل از تزریق ماده‌ی حاجب یا کنتراست از طریق لوله‌ای با هدایت اشعه ایکس استفاده می‌شود. هدف این است که تمام رگ‌های منتهی به واریکوسل را پیدا کنند. در این روش، لوله ، بالون‌ها و فنرهایی با یا بدون اسکلروزانت، برای مسدود کردن جریان خون به واریکوسل مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کار یا با بی‌حسی موضعی و یا با یک سدیشن (خواب‌آوری) ملایم و از طریق یک سوراخ بسیار کوچک در کشاله ران یا گردن انجام می‌شود. این روش اغلب 45 دقیقه تا یک ساعت طول می‌کشد. برخی از مشکلات ناشی از این عمل عبارت‌اند از:
- واریکوسل باقیمانده (ماندگار) یا بازگشت (عود)
- کویل یا فنر که از جایی که در آن قرار گرفته است حرکت می‌کند
- احتمال عفونت در محل وارد شدن لوله
مراقبت های بعد از درمان کردن واریکوسل شدید
بهبودی بعد از عمل سریع است و درد اغلب خفیف می‌باشد. باید 10 تا 14 روز بعد از عمل از ورزش خودداری کنید. اغلب میتوانید 5 تا 7 روز بعد از عمل به محل کار خود برگردید. همچنین جلسات پیگیری با متخصص اورولوژی خود خواهید داشت. برای جراحی‌هایی که برای مشکلات باروری انجام شده است، آنالیز مایع منی سه تا چهار ماه بعد انجام می‌شود.
بهبودی بعد از آمبولیزاسیون نیز فقط کمی درد خفیف و نسبتاً کوتاه به همراه دارد. شما باید 7 تا 10 روز بعد از عمل از ورزش خودداری کنید. اغلب میتوانید یک تا دو روز بعد از عمل به کار خود برگردید. میزان عود با آمبولیزاسیون با عمل جراحی یکسان است. اما مواردی وجود دارد که آمبولیزاسیون نسبت به جراحی ترجیح داده می‌شود.
تأثیر ترمیم واریکوسل بر باروری مشخص نیست. برخی از مطالعات نشان می‌دهد که باروری پس از ترمیم واریکوسل بهبود می‌یابد، در حالی که سایر مطالعات این را ثابت نمی‌کنند. در حدود 6 نفر از 10 مرد نابارور، کیفیت مایع منی پس از ترمیم واریکوسل بهبود می‌یابد. این روش درمانی باید در کنار سایر گزینه‌های درمانی باروری مورد توجه قرار گیرد.
در نوجوانان، که دلیل اصلی جراحی، کندی رشد بیضه است، جبران رشد عقب افتاده ممکن است رخ دهد یا ندهد.
پرسش‌های متداول
افراد با واریکوسل شدید نگرانی بیشتری در خود احساس میکنند. برخی از سؤالاتی که ممکن است ذهن شما را درگیر کند در این قسمت پاسخ داده شده است. در صورت داشتن هر گونه سؤال و ابهام ، میتوانید آن را با پزشک اورولوژی در میان بگذارید:
اگر بخواهیم برای درمان این عارضه اقدام نکنیم،چه اتفاقی خواهد افتاد؟
اکثر مردان مبتلا به واریکوسل مشکلی نخواهند داشت. از هر 5 مرد مبتلا به واریکوسل ، یک نفر در بچه دار شدن دچار مشکل خواهد شد. تجزیه و تحلیل مایع منی پس از 16 سالگی بسیار توصیه می‌شود تا مشخص شود آیا نیاز به ترمیم واریکوسل است یا خیر. اگر نتیجه‌ی تجزیه و تحلیل مایع منی طبیعی باشد، توصیه می‌شود هر 2 تا 3 سال یک‌بار آنالیز تکرار گردد زیرا با گذشت زمان ممکن است کیفیت اسپرم‌ها کاهش یابد. مشکلات باروری ممکن است سال‌ها بعد مطرح شود، حتی اگر زودتر از آن زمان دیده نشود.
واریکوسل پسر نوجوان من تشخیص داده شد. آیا حتماً باید برطرف شود؟
درمان نوجوانان به شرایط هر بیمار بستگی دارد. بهترین کار این است که با یک متخصص اورولوژیست یا اورولوژیست کودکان در مورد گزینه‌های درمانی صحبت کنید. اگر نوجوانتان درد داشته باشد، اگر یک بیضه بسیار کوچک‌تر از دیگری باشد، یا نتیجه‌ی آنالیز مایع منی او که در سن 16 سالگی انجام می‌شود غیرطبیعی باشد، ترمیم واریکوسل برای او ممکن است گزینه‌ی خوبی باشد. برخی ترمیم را انتخاب میکنند تا در آینده نگران مسائل باروری نباشند. آنالیز مایع منی را در نوجوانان سنین بالاتر میتوان انجام داد تا ببیند آیا عمل ترمیم میتواند به آن‌ها کمک کند یا خیر.
من هیچ علائمی ندارم، اما دوست دارم بچهدار شوم. آیا باید واریکوسل من ترمیم شود؟
به عنوان یک قاعده، واریکوسلهایی که علائم ندارند ترمیم نمیشوند. بیشتر متخصصین اورولوژی اعتقاد دارند که این واریکوسل ها در صورت عدم درمان باعث ایجاد مشکلاتی در سلامتی نمیشوند. اگر نگرانی در مورد باروری وجود دارد، میتوان آنالیز مایع منی را انجام داد تا ببینیم آیا واریکوسل به کیفیت اسپرم آسیب رسانده است یا خیر.
من به خاطر مشکل واریکوسل درد دارم. برای کاهش درد چه کاری می‌توانم انجام دهم؟
نگه داشتن کیسه بیضه با جک استراپ (بیضه بند) یا لباس زیر کوتاه و کمی تنگ میتواند به درد واریکوسل کمک کند. دراز کشیدن روی پشت، به تخلیه واریکوسل کمک می‌کند و اغلب درد را تسکین می‌دهد. مصرف داروهای مسکن (مانند استامینوفن و ایبوپروفن) نیز ممکن است کمک کننده باشد. همچنین در مورد ترمیم واریکوسل میتوانید با متخصص اورولوژی خود صحبت کنید.
من به دلایل باروری درصدد ترمیم واریکوسل هستم. چه مدت باید منتظر بمانم تا ببینم کیفیت مایع منی بهبود می‌یابد یا خیر؟
آنالیز مایع منی اغلب سه تا چهار ماه بعد از عمل واریکوسل انجام می‌شود. کیفیت مایع منی غالباً طی شش ماه بهبود می‌یابد، اما ممکن است تا یک سال نیز طول بکشد.
در حین معاینهی بدنم یک برآمدگی در کیسه بیضه پیدا کردم. آیا جای نگرانی هست؟
ناهنجاریهای موجود در دستگاه تناسلی مردان ممکن است بهصورت تودهای در داخل کیسه بیضه مشاهده شود. تودهها هیچچیز نگرانکنندهای نیستند و ممکن است تأثیر کمی بر سلامتی شما داشته باشند یا میتوانند نشانهای از یک بیماری خطرناک باشند. این بسیار مهم است که بدانید چه چیزی باعث ایجاد این توده در شما شده است. یک نوع توده ممکن است سرطان بیضه باشد. این میتواند جای نگرانی داشته باشد و نیاز به اقدام و رسیدگی سریع دارد. در صورت مشاهدهی هرگونه توده یا برآمدگی در بیضه باید حتماً به پزشک مراجعه کنید.
