سنگ شکنی درون اندامی (عمل TUL) یک روش درمان سنگ های موجود در بدن ما است که در آن از امواج صوتی (شوک) با فرکانس بالا یا لیزر برای شکستن سنگ های کلیه، مثانه یا حالب (لوله‌ای که ادرار را از کلیه ها به مثانه می‌برد) استفاده میشود.
در این روش امواج صوتی یا اشعه لیزر سنگ کلیه را به قطعات ریزی خرد می‌کند. اما این روش چه ویژگی ها و مزایا و معایبی در خود دارد. در ادامه سعی خواهیم کرد به تفضیل و به بررسی این موارد بپردازیم.
علت ایجاد سنگ مجاری ادرار چیست؟
سنگ های مجاری ادراری، سنگ حاصل از تجمع رسوبات سختی هستند که منشأ آن‌ها مواد معدنی و نمک بوده و در داخل کلیه‌های فرد مبتلا تشکیل می‌شوند.
عواملی چند باعث ایجاد انواع این سنگ ها میشود که شامل رژیم غذایی نامناسب، وزن بالا،بی تحرکی،ابتلا به برخی بیماری ها و مصرف بعضی مکمل ها و دارو ها می‌باشند.
انواع سنگ های کلیه، حالب و مثانه می‌توانند هر بخشی از دستگاه ادراری شما را تحت تأثیر قرار دهند، این نواحی از کلیه ها گرفته تا مثانه در تغییر می‌باشند.
در هنگامی که ادرار غلیظ میشود، سنگ ایجاد میشود و به مواد معدنی اجازه می‌دهد تا متبلور شده و به هم بچسبند و انواع سنگ کلیه، حالب یا مثانه را تشکیل دهد.
علل ایجاد انواع سنگ های کلیه، طحال و مثانه
سنگ های مجاری ادراری اغلب علت مشخصی ندارد، اگرچه عوامل متعددی ممکن است خطر ابتلا به انواع سنگ های مجاری ادراری را افزایش دهند.
سنگ های مجاری ادراری زمانی تشکیل می‌شوند که ادرار شما حاوی مواد تشکیل‌دهنده کریستال مانند کلسیم، اگزالات و اسید اوریک باشد.
در عین حال، ادرار شما ممکن است فاقد موادی باشد که از چسبیدن کریستال ها به یکدیگر جلوگیری می‌کند و محیطی ایده آل برای تشکیل سنگ مجاری ادراری ایجاد می‌کند.
مطالعه بیشتر : برای آگاهی از اینکه درمان کیست کلیه چیست ، کلیک کنید .
عوامل خطر در ابتلا به انواع سنگ های مجاری ادراری
عواملی که خطر ابتلا به انواع سنگ مجاری ادراری را افزایش می‌دهند، شامل موارد زیر می‌باشند:
- سابقه خانوادگی یا شخصی: اگر فردی در خانواده شما سنگ مجاری ادراری داشته است، احتمال ابتلا به سنگ مجاری ادراری در شما بیشتر از افراد دیگر است. اگر قبلاً یک یا چند مورد از ابتلا به انواع سنگ مجاری ادراری داشته‌اید، در معرض خطر ابتلا به سنگ های مجاری ادراری هستید.
- کم آبی بدن: ننوشیدن آب کافی در روز می‌تواند خطر ابتلا به انواع سنگ مجاری ادراری را افزایش دهد. افرادی که در آب و هوای گرم و خشک زندگی می‌کنند و کسانی که زیاد عرق می‌کنند ممکن است بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به انواع سنگ مجاری ادراری باشند.
- رژیم های غذایی خاص: رژیم غذایی سرشار از پروتئین، سدیم (نمک) و قند ممکن است خطر ابتلا به برخی از انواع سنگ مجاری ادراری را افزایش دهد. این امر به ویژه در مورد رژیم غذایی با سدیم بالا شدیدتر می‌باشد. نمک زیاد در رژیم غذایی میزان کلسیمی را که کلیه‌ها باید تصفیه کنند را افزایش می‌دهد و خطر ابتلا به سنگ مجاری ادراری را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.
- چاقی : شاخص توده بدنی بالا (BMI)، اندازه دور کمر بزرگ و افزایش وزن با افزایش خطر ابتلا به انواع سنگ مجاری ادراری در ارتباط است.
- بیماری های گوارشی و انجام عمل جراحی : جراحی بای پس معده، بیماری التهابی روده یا اسهال مزمن می‌تواند موجب بروز تغییراتی در آناتومی و فرآیندهای دستگاه گوارش شود که بر جذب کلسیم و آب تأثیر گذاشته و مقدار مواد سنگ‌ساز را در ادرار بالاتر برده و زمینه را برای ابتلای فرد به انواع سنگ مجاری ادراری را افزایش دهد.
- ابتلا به دیگر بیماری ها مانند اسیدوز توبولار کلیه، سیستینوری، هیپرپاراتیروئیدیسم و عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری نیز می‌توانند خطر ابتلا به انواع سنگ مجاری ادراری را افزایش دهند.
- استفاده از بعضی مکمل ها و داروها، مانند ویتامین C، مکمل های غذایی، ملین ها (در صورت استفاده بیش از حد)، آنتی اسیدهای مبتنی بر کلسیم و داروهای خاصی که برای درمان میگرن یا افسردگی استفاده می‌شوند، می‌توانند خطر ابتلا به انواع سنگ مجاری ادراری را افزایش دهند.
عمل TUL چیست؟
عمل TUL یک روش رایج درمان بدترین نوع سنگ کلیه و حالب و مثانه است که در آن سنگ ایجاد شده را می‌توان از طریق یک تلسکوپ مخصوص خارج کرد، یا در موارد خاص، می‌توان از لیزر برای شکستن سنگ به قطعات بسیار کوچک استفاده کرد.
عمل TUL تحت بیهوشی و یا بی حسی در اتاق عمل انجام میشود. عمل TUL بسته به سنگ و آناتومی بدن شما بین 30 دقیقه تا 2 ساعت طول می‌کشد و می‌تواند بسیار ساده یا کاملاً پیچیده باشد.
در عمل TUL ابتدا پزشک باید به داخل مثانه شما نگاه کند و یک سیم راهنمای مخصوص (گاید وایر) برای ورود حالب قرار می‌دهد. اشعه ایکس ممکن است قبل از روش واقعی برای تعیین محل سنگ انجام شود و این روش با کمک اشعه ایکس بلادرنگ (به نام فلوروسکوپی) انجام میشود.
بسته به محل سنگ، یک اسکوپ نیمه سفت و کوتاه‌تر یا یک اورتروسکوپ انعطاف پذیر بلندتر در حالب قرار داده میشود تا زمانی که سنگ پیدا شود. گاهی اوقات در عمل TUL، حالب باید با بالون مخصوص گشاد شود تا بتوان اسکوپ را وارد کرد.
یورتروسکوپ یک ابزار ویژه و بسیار نازک است که برای مشاهده مستقیم و تجسم داخل حالب استفاده میشود. برخی از یورتروسکوپ ها مانند یک نی کوچک و بسیار بلند انعطاف پذیر هستند. دیگر انواع یورتروسکوپ سفت تر و محکم تر هستند. به طور کلی سالانه تعداد زیادی عمل با کمک یورتروسکوپی انجام میشود.
مخاطرات و عوارض معمول بعد از عمل TUL چیست؟
وجود مقدار کمی خون در ادرار برای چند روز تا چند هفته پس از عمل TUL طبیعی است. ممکن است هنگام عبور قطعات سنگ در عمل TUL دچار درد و حالت تهوع شوید. این امر می‌تواند بلافاصله پس از عمل TUL اتفاق بیفتد و ممکن است حتی تا 4 تا 8 هفته طول بکشد.
در صورت استفاده از امواج صوتی ممکن است در ناحیه پشت یا پهلوی خود که سنگ درمان شده است، مقداری کبودی داشته باشید. همچنین ممکن است کمی درد در ناحیه تحت عمل TUL داشته باشید.
مراقبت های بعد از عمل TUL چیست؟
بعد از انجام عمل TUL برای دستیابی بهتر به نتایج عمل مراقبت هایی مورد نیاز است که در ادامه مورد به مورد به معرفی و بررسی آن ها می‌پردازیم :
- بعد از انجام عمل TUL، از کسی بخواهید شما را از بیمارستان به خانه برساند. وقتی به خانه رسیدید نیاز است که استراحت کنید.
- اکثر افراد بعد از انجام عمل TUL می‌توانند با گذشت 1 یا 2 روز از دوران نقاهت و انجام مراقبت های لازم بعد از عمل TUL به فعالیت های عادی روزانه خود بازگردند.
- در هفته های بعد از عمل TUL، مقدار زیادی آب بنوشید. این عمل به عبور هر قطعه سنگی که هنوز باقی مانده است کمک می‌کند. در این حالت پزشک معالج یا جراح شما ممکن است دارویی به نام مسدود کننده آلفا را به شما بدهد تا عبور قطعات سنگ را از مجاری ادراری شما آسان‌تر کند.
- باید یاد بگیرید که چگونه در دراز مدت از تشکیل و عود مجدد سنگ کلیه خود پیشگیری کنید.
- داروی ضد دردی که پزشک معالج به شما گفته است را مصرف کنید و اگر درد دارید نیاز است که آب زیادی بنوشید. همچنین ممکن است برای چند روز نیاز به مصرف آنتی بیوتیک و داروهای ضد التهابی داشته باشید.
- احتمالاً از شما خواسته میشود که ادرار خود را در خانه صاف کنید تا در آن به دنبال سنگ بگردید. در این حالت معمولاً پزشک معالج شما به شما می‌گوید که چگونه این کار را انجام دهید. هر سنگی که پیدا کردید می‌تواند برای بررسی به آزمایشگاه های تخصصی پزشکی یا نزد پزشک متخصص فرستاده شود.
- شما باید در هفته های پس از عمل TUL خود برای یک ویزیت بعدی به پزشک آماده کنید. به یاد داشته باشید که در این ویزیت نیاز است که عوارض باقیمانده، پرسش‌های ذهنی، دغدغه ها و علائم ایجاد شده در دوران نقاهت را به پزشک معالج اطلاع دهید.
- شما ممکن است یک لوله تخلیه نفروستومی یا یک استنت داشته باشید. نحوه مراقبت از آن به شما آموزش داده خواهد شد.
مطالعه بیشتر : آیا عمل سنگ کلیه خطرناک است ، کلیک کنید .
زمان مراجعه به پزشک معالج پس از عمل TUL چیست؟
اگر مشکلات زیر را دارید نیاز است که برای مشورت در مورد رفع مشکلات زیر به پزشک معالج خود مراجعه نمایید:
- درد شدید در پشت یا پهلو که از بین نمی‌رود.
- خونریزی شدید یا لخته شدن خون در ادرار (مقدار کم تا متوسط خون طبیعی است)
- سرگیجه و حسی شبیه اینکه ممکن است هرلحظه بی‌هوش شوید.
- تند بودن ضربان قلب (تاکی کاردی)
- تب و لرز
- استفراغ
- دفع ادراری که بوی بد می‌دهد
- احساس سوزش هنگام دفع ادرار
- تولید ادرار بسیار کم
برای انجام سنگ شکنی درون اندامی (عمل TUL) می‌توان از تجارب درمانی بیماران قبلی بهره گرفت. همچنین در این زمینه می‌توان از تجارب جناب آقای دکتر فرشاد نامداری جراح و فوق تخصص کلیه و مجاری ادراری و ناباروری مردان با سابقه بیش از 15 سال جراحی موفق در این زمینه کمک گرفت.
مطالعه بیشتر: برای آشنایی با سنگ کلیه شاخ گوزنی کلیک کنید .
دکتر فـرشاد نامداری، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی و حائز رتبه دوم بورد کشوری تخصصی اورولوژی می‌باشد. ایشان دانش آموخته و دستیار ممتاز دانشکده علوم پزشکی تهران می‌باشند. با بهره گیری از دانش و تجربه ایشان می‌توان به خوبی از موفق بودن سنگ‌شکنی درون اندامی (عمل TUL) اطمینان حاصل کرد.
سوالات متداول
1- سنگ شکنی درون اندامی یا عمل TUL چیست؟
TUL یک روش متداول است که جهت از بین بردن سنگ با استفاده از یک تلسکوپ خاص بکار می‌رود، یا در موارد ویژه، می‌توان از لیزر برای شکستن سنگ به قطعات بسیار کوچک استفاده کرد. سنگ‌شکنی درون اندامی (عمل TUL) اغلب برای درمان سنگ‌های مجاری ادراری انجام میشود.
2 -علت ایجاد سنگ های کلیه و مجاری ادرار چیست ؟
کمبود مایعات ، رژیم غذایی سرشار از پروتئین، سدیم و غذاهای حاوی اگزالات ،ابتلا به مشکلات پزشکی ، بالا بودن وزن عدم تعادل هورمونی ، وراثت
منبع مقاله
https://kowsar-hospital.ir/en/our-services/trans-ureteral-lithotripsy-tul
