علت سنگ شاخ گوزنی کلیه و بهترین درمان برای دفع آن چیست

به شکل گرفتن مواد سختی شبیه سنگ از تجمع مواد معدنی و نمکی در کلیه‌ها بیماری سنگ کلیه یا ﻧﻔﺮﻭﻟﻴﺘﻴـﺎﺯﻳﺲ گفته می‌شود. سنگ کلیه ممکن است در هر جایی از دستگاه ادراری، یعنی در کلیه‌ها، حالب‌ها (لوله‌هایی که ادرار را از کلیه‌ها به مثانه منتقل می‌کنند)، مثانه و مجرای ادرار (مجرایی که ادرار را از مثانه به خارج از بدن منتقل می‌کند) ایجاد شود. سنگ کلیه از ضایعات موجود در خون تشکیل می‌شود که به شکل بلور درآمده و در کلیه‌ها تجمع پیدا می‌کنند. این مواد به مرور زمان سخت‌تر شده و شبیه به سنگ می‌شوند. یکی از انواع سنگ کلیه، سنگ شاخ گوزنی کلیه است که به خاطر موقعیت و شکل آن به این شکل نامیده می‌شود.

سنگ شاخ گوزنی کلیه یکی از انواع سنگ کلیه است که ظاهر آن شبیه به شاخی است که انعشعاباتی نیز در لگنچه کلیه و دو یا چند کالیس کلیه دارد و به همین دلیل ظاهرش شبیه شاخ گوزن است. اندازه این سنگ به اندازه کلیه بستگی دارد. تنها راه درمان این نوع سنگ کلیه جراحی است که در ادامه‌ی مطلب بیشتر در مورد آن توضیح داده شده است.

 علت ایجاد سنگ شاخ گوزنی کلیه چیست؟ 

عوامل مختلفی باعث ایجاد سنگ شاخ گوزنی کلیه می‌شوند. این عوامل را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد: عوامل داخلی و عوامل خارجی. عوامل داخلی شامل وراثت (ژنتیک)، سن (این نوع سنگ اغلب در سنین 30-50 سالگی مشاهده می‌شود) و جنسیت (این نوع سنگ در مردان سه برابر زنان مشاهده می‌شود) هستند. و عوامل خارجی عبارتند از: جغرافیا، آب و هوا و دما، آب مصرفی (مصرف ناکافی آب و مصرف زیاد مواد معدنی و کلسیم در آب مصرفی)، رژیم غذایی (رژیم غذایی حاوی پورین، اگزالات و کلسیم) و شغل (اغلب کسانی به این بیماری مبتلا می‎شوند که مشاغل بسیار کم تحرکی دارند).

علائم سنگ شاخ گوزنی کلیه

علائم سنگ کلیه اغلب هنگامی خود را نشان می‌دهند که سنگ بزرگ بوده و در کلیه گیر کرده یا وارد حالب شده و یا عفونتی رخ داده باشد. این وضعیت باعث درد شدیدی به نام قولنج کلیوی می‌شود.

بنابراین در صورت بروز علائم مختلفی مانند موارد زیر، احتمال دارد به سنگ کلیه مبتلا شده باشید:

• کمردرد: هر کمردردی قولنج کلیوی نیست. درد قولنج کلیوی ناشی از آن است که فعالیت پریستالسی سیستم عضله صاف کالیس برای دفع سنگ از مجاری ادراری افزایش یافته است. دقت کنید که حرکت کردن یا نکردن تأثیری در بروز یا برطرف شدن این نوع کمردرد ندارد.
• درد یا فشار: حساسیت نسبت به لمس یا ضربان ( زاویه مهره‌ای- دنده‌ای) این علائم معمولاً در ناحیه قوس دنده‌ای کلیه آسیب دیده رخ می‌دهند.
• علائم عفونت دستگاه ادراری: کلیه، سموم و مواد زائدی که وارد بدن می‌شوند را فیلتر کرده و آن‌ها را از طریق ادرار دفع می‌کند. این سموم و مواد زائد ممکن است باعث سنگ کلیه شوند اما سنگ کلیه بزرگتر از آن است که به راحتی دفع شود و باعث اختلال در دستگاه ادراری می‌شود. علائم عفونت ادراری ناشی از سنگ کلیه تقریباً همان علائم عفونت ادراری مانند کمردرد، تب، سوزش ادرار و افزایش دفعات دفع ادرار است.
• اگر عفونت دستگاه ادراری پیشرفت کرده باشد، ممکن است هنگام دفع ادرار فرد دچار تب و درد شود.
• هماچوری: هماچوری یکی از اختلالات دستگاه ادراری است که باعث وجود خون در ادرار می‌شود. نشت خون در هنگام دفع ادرار ممکن است ناشی از بیماری‌های مختلفی باشد از عفونت ادراری گرفته تا بیماری‌های کلیوی و سرطان پروستات.

سنگ کلیه‌های بزرگ مانند سنگهای شاخ گوزنی، به مخاط دستگاه ادراری صدمه وارد می‌کنند. این امر به ویژه پس از ورزش کردن یا انجام فعالیت‌های سنگین اتفاق می‌افتد زیرا سنگ‌ها به یکدیگر ساییده شده و به مخاط دستگاه ادراری آسیب می‌زنند و ممکن است باعث هماچوری شوند.

• علاوه بر ادرار خونی، وجود شن در ادرار، حالت ابری ادرار یا دفع سنگ‌های کوچک نیز از دیگر علائم سنگ‌های شاخ گوزنی کلیه هستند که آن‌ها هم لازم است مورد توجه قرار بگیرند.

درمان سنگ شاخ گوزنی کلیه 

سنگ شاخ گوزنی کلیه در صورت عدم درمان مناسب، ممکن است باعث عوارضی شده و منجر به انسداد کلی کلیه شود. در این حالت فرد دچار احتباس ادرار شده و در مرحله بعدی ممکن است دچار هیدرونفروز (ورم کلیه به دلیل تجمع ادرار) شود، که در نهایت منجر به نارسایی کلیه می‌شود.

• جراحی سنگ کلیه به روش بسته بدون استفاده از اشعه ایکس (PCNL) تکنیکی برای تخریب سنگ‌های کلیه
• تنها روش درمان سنگ شاخ گوزنی کلیه جراحی، از جمله جراحی سنگ کلیه به روش بسته (PCNL) است. پیش از این در جراحی سنگ کلیه به روش بسته از اتساع بالون برای دسترسی به کلیه استفاده می‌شد. اما این ابزار یکبار مصرف بوده و بسیار گران است.
• در جراحی‌های مینیمال برای درمان سنگ کلیه معمولا از اشعه ایکس (فلوروسکوپی) استفاده می‌شود. اما با پیشرفت علم، جراحی بسته کلیه بدون استفاده از اشعه X و با کمک سونوگرافی ابداع شد. در جراحی بسته کلیه بدون استفاده از اشعه ایکس به هیچ وجه از اشعه ایکس برای تصویربرداری استفاده نمی‌کنند، که این باعث می‌شود میزان قرار گرفتن در معرض تشعشع برای بیماران و همچنین اپراتورها کاهش یابد.
• به کمک این روش می‌توان سنگ کلیه را با استفاده از یک سوزن و یک سیم راهنما که در نزدیکی کلیه وارد پشت بیمار می‌شود، از بین برد. زخم باقی مانده از این روش فقط حدود 1 سانتی‌متر است. بیمارانی که سنگ شاخ گوزنی کلیه داشته‌اند حتی اگر جراحی انجام داده باشند همچنان باید مراقب باشند زیرا سنگ‌های شاخ گوزنی کلیه ممکن است عود کنند. به همین دلیل، پزشک چندین مرحله درمان برای پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه در نظر می‌گیرد.

پیشگیری از سنگ کلیه

کلید پیشگیری از ابتلا به سنگ شاخ گوزنی کلیه آن است که بدنمان را همیشه به خوبی هیدراته نگه داریم، به ویژه هنگامی که در محیط گرم قرار می‌گیریم یا وقتی برای مدتی طولانی ورزش می‌کنیم. پرهیز از مصرف بیش از حد برخی از ویتامین‌ها به ویژه ویتامین C نیز بسیار مهم است. در حقیقت بزرگترین عوامل خطر ابتلا به سنگ کلیه، کمبود آب بدن و مصرف بیش از حد ویتامین C هستند. به همین دلیل حتی اگر رژیم غذایی سالمی هم داشته باشیم مصرف بیش از حد ویتامین C و هر نوع ویتامین یا مواد معدنی دیگر بالقوه خطرناک است. یکی از علائمی که به خوبی نشان می‌دهد بدن ما به اندازه کافی هیدراته هست یا نه، رنگ ادرار ماست: رنگ ادرار فردی که بدنش به خوبی هیدراته باشد روشن بوده و شبیه به لیموناد به نظر می‌رسد، در حالی که رنگ ادرار افرادی که بدنشان کم آب است تیره‌تر بوده و شبیه آب سیب به نظر می‌رسد.

بنابراین، بخصوص در روزهای گرم، به اندازه کافی آب بنوشید … و به جای اینکه یک قرص مکمل ویتامین C مصرف کنید  چند قطره آب مرکبات به آب مصرفی خود اضافه کنید … این کار کمک زیادی به سلامتی کلیه‌ها می‌کند!