فتق کشاله ران در نوزادان، یکی از شایع‌ترین مشکلات مادرزادی است که در آن، بخشی از روده یا بافت داخلی شکم از طریق یک ناحیه ضعیف در دیواره شکم، به بیرون راه پیدا کرده و به صورت برجستگی در کشاله ران نمایان می‌شود. این برآمدگی، هنگام گریه کردن، سرفه یا زور زدن نوزاد بیشتر دیده خواهد شد. علت اصلی بروز فتق کشاله ران در نوزادان دختر و پسر، بسته نشدن کامل مجرای شکمی_کشاله‌ای در دوران جنینی است.
این وضعیت، در نوزادان پسر شایع‌تر بوده؛ اما در نوزادان دختر نیز می‌تواند رخ دهد. از آنجا که احتمال گیر افتادن روده در فتق وجود دارد و این مسئله، می‌تواند خطرناک باشد، درمان قطعی، معمولا جراحی است. عمل فتق کشاله ران در نوزادان، یکی از رایج‌ترین و موفق‌ترین جراحی‌های کودکان محسوب می‌شود که اغلب به صورت سرپایی انجام می‌گیرد.
در ادامه این مطلب از سایت دکتر نامداری، به بررسی علل و علائم فتق کشاله ران در نوزادان پرداخته و بهترین نشانه‌ها و روش‌های درمان فتق کشاله ران در نوزادان را مطرح خواهیم کرد.
فتق کشاله ران در نوزادان چیست؟
فتق کشاله ران در نوزادان، به حالتی گفته می‌شود که بخشی از روده یا بافت‌های داخلی شکم، از یک ناحیه ضعیف یا بازمانده در دیواره شکم، به سمت کشاله ران وارد می‌شوند. این وضعیت که به صورت برآمدگی یا برجستگی نرم، در کشاله ران یا حتی در کیسه بیضه نوزاد پسر دیده می‌شود، هنگام گریه، سرفه یا زور زدن نوزاد بیشتر نمایان می‌گردد.
در حالت آرام یا زمانی که کودک دراز کشیده است، این برجستگی ممکن است کوچک‌تر شده یا حتی ناپدید شود. از نظر پزشکی، علت فتق کشاله ران در نوزادان، یک نقص مادرزادی بوده و ناشی از گریه زیاد نوزادان نیست. این بیماری، هم در دختران و هم در پسران دیده شده است؛ اما فتق کشاله ران در نوزادان پسر و خصوصا نوزادان نارس، بسیار شایع‌تر است.
در نوزادان دختر نیز، ممکن است این مشکل بروز کند و حتی، گاهی بافت تخمدان یا سایر ارگان‌ها وارد فتق شوند.
علل و عوامل ایجاد فتق کشاله ران در نوزادان
مهم‌ترین علت فتق کشاله ران در نوزادان، بسته نشدن کامل یک مسیر کوچک به نام مجرای کشاله‌ای در دوران جنینی است. این مجرا، هنگام رشد جنین داخل رحم، مثل یک تونل بین شکم و اندام تناسلی عمل می‌کند و باید قبل از تولد، بسته شود؛ اما اگر بسته نشود، قسمت‌هایی از روده یا بافت شکم، می‌توانند از آن بیرون بزنند و فتق کشاله ران، ایجاد کنند. علت درد کشاله ران و ایجاد فتق، شامل موارد زیر هستند.
- زایمان زودرس: نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا می‌آیند، به دلیل کامل نشدن فرایند بسته شدن مجرای کشاله‌ای، بیشتر در معرض فتق کشاله ران نوزاد پسر و فتق کشاله ران نوزاد دختر قرار دارند.
- جنسیت: احتمال بروز فتق کشاله ران در نوزادان پسر، بسیار بیشتر از دختران است. در پسرها، بیضه‌ها در دوران جنینی از شکم به داخل کیسه بیضه نزول می‌کنند و این مسیر، در صورت بسته نشدن کامل، مستعد ایجاد فتق خواهد بود.
- سابقه خانوادگی: وجود فتق کشاله ران در نوزادان یک خانواده (پدر، مادر یا خواهر و برادر)، می‌تواند ریسک بروز آن را افزایش دهد.
- بیضه نزول‌نیافته: این مشکل، در پسران با افزایش احتمال بروز فتق همراه است.
در آخر، شرایطی مانند فیبروز کیستیک، مشکلات رشدی لگن یا ناهنجاری‌های ادراری نیز، می‌توانند احتمال بروز علائم فتق کشاله ران در نوزادان را بیشتر کنند.
نشانه ها و علائم فتق کشاله ران در نوزادان
به گفته بسیاری از متخصصان اطفال، اولین نشانه فتق کشاله ران در نوزادان، برآمدگی یا تورم کوچک در کشاله ران است که والدین، هنگام گریه یا سرفه نوزاد متوجه آن می‌شوند.
| دسته بندی | علائم فتق کشاله ران در نوزادان | توضیحات |
| علائم شایع | برآمدگی یا تورم در کشاله ران | شایع‌ترین علامت فتق؛ معمولا نرم و صاف است. |
| افزایش برآمدگی هنگام گریه یا سرفه | با بالا رفتن فشار شکمی، تورم بیشتر به چشم می‌آید. | |
| ناپدید شدن تورم با استراحت | در حالت خوابیده یا آرام، ممکن است برجستگی کوچک شود یا از بین برود. | |
| بی‌قراری و تحریک‌پذیری | نوزاد ممکن است بی‌تاب و بی‌قرار باشد. | |
| کاهش اشتها | میلی به شیر خوردن نداشته یا تغذیه ضعیفی دارد. | |
| تورم در کیسه بیضه (پسران) | در پسرها، بیضه بزرگ یا متورم به نظر خواهد رسید. | |
| برآمدگی در لب‌های تناسلی (دختران) | در دختران، تورم می‌تواند در ناحیه لب‌های بزرگ مشاهده شود. | |
| علائم هشداردهنده | برآمدگی سفت، دردناک یا قرمز | نشان‌دهنده فتق خفه‌شده است و نیاز به جراحی فوری دارد. |
| گریه شدید و بی‌وقفه | ناشی از درد یا گیر افتادن روده در فتق می‌باشد. | |
| استفراغ سبز | علامتی از انسداد روده و یک وضعیت اورژانسی است. | |
| تب یا نفخ شکم | می‌تواند نشانه عفونت یا مشکل در خون‌رسانی باشد. | |
| تغییر رنگ پوست روی فتق | کبودی، قرمزی یا رنگ غیرطبیعی پوست، علامت خطر جدی است. |
نکته مهم این است که برخی علائم، ساده‌اند و جای نگرانی فوری ندارند؛ اما برخی دیگر، می‌توانند نشانه یک وضعیت اورژانسی باشند که نیاز به مراجعه سریع به پزشک و جراحی فتق کشاله ران خواهد داشت.
علائم فتق کشاله ران در نوزادان پسر
فتق کشاله ران در نوزادان پسر، یکی از مشکلات شایع بوده که اغلب، در هفته‌ها یا ماه‌های اول زندگی، خود را نشان می‌دهد. از علائم فتق کشاله ران نوزاد پسر، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- تغییر اندازه برآمدگی با فعالیت و استراحت؛ یعنی در هنگام فشار شکمی بزرگ شده و در حالت استراحت، کوچک خواهد شد.
- تورم یا بزرگ شدن کیسه بیضه که می‌تواند یک‌طرفه یا دوطرفه باشد.
- بی‌قراری، گریه‌های بی‌وقفه و کاهش اشتها که به دلیل احساس فشار یا ناراحتی ناشی از فتق کشاله ران در نوزادان پسر ایجاد می‌شود.
با این حال، توجه به علائم هشداردهنده فتق خفه‌شده، بسیار اهمیت دارد. این وضعیت، زمانی رخ می‌دهد که بخشی از روده در فتق گیر کرده و خون‌رسانی آن، مختل گردد.
علائم فتق کشاله ران در نوزادان دختر
با اینکه فتق کشاله ران در نوزادان دختر، کمتر از پسران دیده می‌شود؛ اما همچنان یکی از مشکلات مهم نوزادی به شمار می‌آید. از جمله علائم شایع فتق کشاله ران در نوزاد دختر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- برجستگی متغیر در کشاله ران یا ناحیه تناسلی که با فعالیت یا فشار شکمی بیشتر و با استراحت کمتر می‌شود.
- تورم در یک طرف یا هر دو طرف کشاله ران که در برخی دختران، این تورم ممکن است به سمت لابیا هم گسترش یابد.
- بی‌قراری، گریه‌های طولانی و کاهش اشتها از دیگر علائم است.
اگر علائم فتق کشاله ران در نوزادان دختر زیاد شده و به پزشک مراجعه نشود، به بافت های حیاتی، مانند روده یا تخمدان، آسیب جدی وارد خواهد کرد.
تشخیص فتق کشاله ران در نوزادان
تشخیص فتق کشاله ران در نوزادان، با معاینه بالینی توسط پزشک انجام می‌شود و در بیشتر موارد، نیازی به تصویربرداری پیشرفته نیست. پزشک، ابتدا از والدین درباره زمان مشاهده برآمدگی، تغییرات اندازه آن و علائم، سوال می‌پرسد؛ سپس، معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و به دنبال وجود برآمدگی در کشاله ران و کیسه بیضه در پسران یا لابیا در دختران می‌گردد.
در این مرحله، پزشک بررسی می‌کند که آیا فتق قابل برگشت است یا خیر؛ یعنی با فشار ملایم می‌توان محتویات آن را به داخل شکم بازگرداند. در برخی شرایط خاص، مانند زمانی که فتق به راحتی به داخل شکم بازنمی‌گردد یا علائم غیرمعمولی دیده می‌شود، پزشک برای تشخیص دقیق‌تر از سونوگرافی یا تصویربرداری استفاده می‌کند.
عوارض احتمالی فتق کشاله ران در نوزادان
یکی از مهم‌ترین عوارض احتمالی فتق کشاله ران در نوزادان پسر و دختر، در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع، گیر افتادگی است. در این حالت، بخشی از روده یا حتی تخمدان در فتق کشاله ران در نوزادان گیر کرده و دیگر به داخل شکم بازنمی‌گردد. اگر این وضعیت ادامه پیدا کند، ممکن است به خفگی منجر شود؛ یعنی خون‌رسانی به عضو گرفتار قطع شده و در نتیجه بافت‌ها دچار مرگ سلولی می‌شوند.
این شرایط، علاوه بر ایجاد درد شدید، می‌تواند به انسداد روده، تورم شکم و حتی تهدید جان نوزاد منجر شود؛ به همین دلیل یک وضعیت اورژانسی به حساب می‌آید. از دیگر عوارض احتمالی فتق کشاله ران در نوزادان دختر و پسر، می‌توان به هیدروسل اشاره کرد؛ وضعیتی که در آن کیسه‌ای پر از مایع، در کیسه بیضه یا اطراف لابیا تشکیل شده و گاهی با فتق، اشتباه گرفته می‌شود.
در برخی موارد نیز، حتی پس از عمل فتق کشاله ران در نوزادان، ممکن است عوارض جراحی مانند عفونت محل زخم، تورم یا هماتوم در کیسه بیضه و در درصد کمی از بیماران، بازگشت مجدد فتق رخ دهد.
روش های درمان فتق کشاله ران در نوزادان
فتق کشاله ران در نوزادان، برخلاف بزرگسالان، هرگز خودبه‌خود بهبود نمی‌یابد و تنها راه درمان قطعی آن، جراحی فتق است. دلیل اصلی انجام جراحی، پیشگیری از عوارض خطرناکی مانند گیر افتادگی یا خفگی فتق است که می‌تواند باعث آسیب جدی به روده، تخمدان یا سایر بافت‌های شکمی شود؛ به همین دلیل، پزشکان توصیه می‌کنند که عمل فتق کشاله ران در نوزادان، در فاصله کوتاهی پس از تشخیص انجام گیرد.
جراحی باز فتق کشاله ران در نوزادان
جراحی باز فتق کشاله ران در نوزادان، یکی از مطمئن‌ترین روش‌های درمانی است که تحت بیهوشی عمومی صورت می‌گیرد و به صورت عمل سرپایی است؛ به این معنا که بیشتر نوزادان، همان روز مرخص می‌شوند و نیازی به بستری طولانی‌مدت ندارند. در این عمل فتق کشاله ران در نوزادان، پس از بیهوشی، جراح یک برش کوچک و افقی در ناحیه کشاله ران، درست زیر خط کمربند ایجاد می‌کند.
سپس، کیسه فتق شناسایی و از بافت‌های اطراف جدا می‌شود تا محتویات فتق، مانند بخشی از روده یا در دختران تخمدان به داخل شکم بازگردانده شود. در مرحله بعد، کیسه فتق بسته یا برداشته شده و منفذ موجود در کانال اینگوینال، با بخیه‌های ظریف بسته می‌شود تا از بازگشت فتق، جلوگیری گردد. در برخی موارد، جراح سمت مقابل کشاله ران را نیز بررسی می‌کند؛ زیرا احتمال وجود فتق پنهان در طرف دیگر هست.
در آخر، برش ایجادشده با بخیه‌های جذبی، چسب پوستی یا نوار مخصوص بسته می‌شود و جای زخم، بسیار کوچک و کم‌رنگ باقی می ماند .
جراحی لاپاراسکوپی فتق در نوزادان
جراحی لاپاراسکوپی فتق کشاله ران در نوزادان، یکی از روش‌های مدرن و کم‌تهاجمی برای درمان این عارضه است که با استفاده از برش‌های بسیار کوچک و دوربین مخصوص، انجام می‌شود. در این روش، جراح از یک دوربین واردشده از ناحیه ناف و ابزارهای جراحی بسیار ظریف، برای مشاهده و ترمیم فتق از داخل شکم، استفاده می‌کند.
یکی از مهم‌ترین مزایای این عمل فتق کشاله ران در نوزادان، این است که علاوه بر ترمیم فتق در همان سمت، امکان بررسی طرف مقابل نیز وجود دارد و در صورت وجود فتق پنهان، هم‌زمان ترمیم می‌شود تا خطر بروز مجدد فتق یا نیاز به عمل جراحی دوم، کاهش یابد. جراحی لاپاراسکوپی فتق در نوزادان، با درد کمتر، بستری کوتاه‌مدت یا حتی ترخیص در همان روز، و بازگشت سریع‌تر کودک به فعالیت‌های طبیعی همراه است.
در بیشتر موارد، نوزادان طی چند ساعت تا یک روز پس از عمل به حالت طبیعی بازمی‌گردند؛ همچنین، جای بخیه و اسکار پوستی، بسیار ناچیز است.
مراقبت های بعد از جراحی فتق کشاله ران در نوزادان
مراقبت‌های بعد از عمل فتق کشاله ران در نوزادان دختر و پسر، نقش مهمی در سرعت بهبودی، پیشگیری از عوارض و بازگشت سریع کودک به فعالیت‌های طبیعی دارد؛ از این رو، در روزهای ابتدایی پس از عمل، کنترل درد با داروهای تجویز شده و استفاده از کمپرس سرد روی محل برش، به کاهش تورم و ناراحتی کمک می‌کند. محل جراحی، باید همیشه تمیز و خشک نگه داشته شود و از حمام کردن کامل نوزاد برای چند روز، خودداری گردد.
پانسمان‌ها یا نوارهای استریل روی زخم، خودبه‌خود جدا شده و نباید توسط والدین کنده شوند. از نظر تغذیه، بازگشت به رژیم غذایی معمول، از روز بعد امکان‌پذیر است؛ اما برای پیشگیری از یبوست، مصرف مایعات کافی و غذاهای سبک و پر فیبر توصیه می‌شود. فعالیت بدنی، باید محدود باشد؛ کودک باید در 24 تا 72 ساعت اول، بیشتر استراحت کند و از هرگونه فعالیت شدید یا فشار به ناحیه جراحی، مانند بلند کردن اجسام سنگین یا بازی‌های پرتحرک، به مدت چند هفته اجتناب شود.
فتق کشاله ران در نوزادان؛ از علت تا درمان
فتق کشاله ران در نوزادان، از مشکلات شایع مادرزادی است که به دلیل بسته نشدن کامل مجرای کشاله‌ای در دوران جنینی ایجاد می‌شود. مهم‌ترین علائم فتق کشاله ران در نوزادان، وجود برآمدگی در کشاله ران یا ناحیه تناسلی است که هنگام گریه یا سرفه برجسته‌تر می‌شود. این مشکل، در پسران شایع‌تر است؛ اما در دختران نیز می‌تواند رخ دهد.
با توجه به خطر گیر افتادن روده یا آسیب به تخمدان، درمان فتق کشاله ران در نوزادان، به‌وسیله جراحی انجام می‌شود که یکی از رایج‌ترین و موفق‌ترین عمل‌های کودکان به شمار می‌آید. با این وجود، برای دریافت مشاوره تخصصی درباره ریشه‌یابی علت فتق کشاله ران در نوزادان و درمان آن، می‌توانید با دکتر فرشاد نامداری،فوق تخصص اورولوژی در تهران، در ارتباط باشید.
- شماره تماس: 02188776801 _ 09107585358
- آدرس: تهران، خیابان ولیعصر (عج)، 300 متر پایین‌تر از ونک و بالاتر از پل همت، بن بست سیدالشهدا (ع)، ساختمان رهام، پلاک8، واحد 1
منابع
medicalpointinternational.com
