عارضه فتق یک نقص یا ضعف دیواره شکم است که در آن بافت ( معمولاً روده‌ها یا چربی) می‌توانند از آن بیرون زده و باعث برآمدگی شوند. فتق در افراد بزرگ‌سال شایع‌تر است، اما می‌تواند کودکان و نوزادان را نیز درگیر کند. فتق اینگوینال (کشاله ران) و ناف شایع‌ترین انواع فتق در میان کودکان و نوزادان است.
انواع فتق در کودکان و نوزادان
شایع‌ترین انواع فتق در میان گروه سنی کودکان و نوزادان فتق اینگوینال و نافی است.
تصاویر فتق ناف در کودکان و نوزادان
1. فتق اینگوینال
1. فتق اینگوینالعمل فتق اینگوینال یکی از شایع‌ترین انواع فتق است که در کشاله ران رخ می‌دهد. این نوع از فتق می‌تواند به صورت یک برآمدگی کوچک در کشاله ران افراد مبتلا ظاهر شوند یا تا انتهای کیسه بیضه یا لابیا امتداد پیدا کنند. اکثر موارد فتق در نوزادان و کودکان فتق مغبنی هستند. آن‌ها در حدود 1٪ تا 5٪ از نوزادان و کودکان رخ می‌دهند. فتق مغبنی در نوزادان نارس شایع‌تر است و در پسران 10 برابر بیشتر از دختران رخ می‌دهد.
دو نوع فتق مغبنی وجود دارد:
- فتق مغبنی غیرمستقیم: این فتق‌ها به دلیل سوراخ شدن دیواره شکم در بدو تولد ایجاد می‌شوند. فتق مغبنی در نوزادان و کودکان تقریباً همیشه غیر مستقیم است.
- فتق اینگوینال مستقیم: این فتق‌ها به ندرت کودکان و نوزادان را تحت تأثیرات شدیدی قرار می‌دهند. شکاف در دیواره شکم معمولاً در دوران بزرگ‌سالی ایجاد می‌شود که معمولاً نتیجه افزایش سن، فعالیت بیش از حد، ورزش یا بلند کردن اجسام سنگین است.
عکس فتق بیضه (فتق اینگوینال)
2. فتق نافی
فتق ناف در جایی ایجاد می‌شود که بند ناف زمانی به ناف یا وصل شده بود. این نوع از فتق در بین کودکان و نوزادان معمولاً زمانی رخ می‌دهند که عضلات اطراف ناف (حلقه ناف) پس از افتادن بند ناف باقی مانده پس از تولد بسته نمی‌شوند. گاهی اوقات فتق ناف شبیه یک ناف بیرون زده است. این فتق‌ها بر پسران و دختران به طور مساوی تأثیر سو می‌گذارد، اما بروز آن در بین نژادهای مختلف متفاوت است.
3. فتق زندانی و خفه شده: یک اورژانس جراحی
گاهی اوقات بخشی از روده در دهانه شکم گیر می‌کند که به آن فتق زندانی می‌گویند. اگر بافت برای مدت طولانی در حبس بماند، خفه شدگی ممکن است رخ دهد. خفه شدگی فتق خون رسانی به آن قسمت از روده را قطع می‌کند. این عارضه می‌تواند منجر به از دست دادن روده خفه شده یا تخمدان یا بیضه منجر شود. این یک اورژانس جراحی است و خفه کردن روده می‌تواند زندگی فرد مبتلا به آن را تهدید کند.
علائم فتق خفه شده در کودکان و نوزادان شامل موارد زیر می‌باشد:
- نفخ می‌تواند از مهم‌ترین علائم فتق خفه شده باشد.
- تب
- توده یا برآمدگی که بزرگ‌تر از قبل بوده و خود به خود فروکش نمی‌کند.
- تهوع و استفراغ
- قرمزی و حساسیت در اطراف فتق
- درد ناگهانی و شدید شکم یا کشاله ران
انواع دیگر فتق کودکان و نوزادان
سایر انواع فتق‌های غیر معمول در نوزادان و کودکان شامل موارد زیر می‌باشند:
- فتق هیاتال: فتقی که در قسمت فوقانی معده و قفسه سینه بروز پیدا می‌کند.
- فتق برشی: برآمدگی ناشی از بریدگی که ناشی از جراحی قبلی شکم است.
- فتق اپی گاستر: برآمدگی‌های کوچکی که در هر نقطه‌ای از یک خط مستقیم بین ناف و پایین جناغ ایجاد می‌شود. برخلاف فتق‌های ناف، این فتق‌ها خود به خود بسته نمی‌شوند. در این نوع از فتق کودکان و نوزادان به طور معمول، یک تکه چربی کوچک از دهانه بیرون زده و زمانی که نوزاد یا کودک در حال زور زدن است دیده می‌شود.
چه چیزی باعث فتق ناف یا مغبنی در کودک می‌شود؟
منافذ دیواره شکم در نوزادان طبیعی است و معمولاً قبل یا بلافاصله پس از تولد بسته می‌شود. فتق در نوزادان و کودکان معمولاً زمانی ایجاد می‌شود که این روزنه‌ها بسته نمی‌شوند و به روده‌ها یا سایر اندام‌ها اجازه می‌دهند تا از سوراخ‌ها عبور کنند. فتق ممکن است بلافاصله پس از تولد یا سال‌ها بعد در دوران کودکی ایجاد شود.
عوامل خطرزا در ابتلا به عارضه فتق در کودکان و نوزادان
عواملی که خطر فتق را در کودک افزایش می‌دهند شامل موارد زیر می‌باشند:
- وزن هنگام تولد: بروز عارضه فتق در نوزادان نارس و کم وزن شایع‌تر است.
- جنسیت: بروز فتق اینگوینال در میان پسران شایع‌تر است.
- ژنتیک: فتق در کسانی که سابقه خانوادگی آن را دارند بیشتر شایع است.
- ابتلای به بیماری‌ها: بیضه‌های نزول نکرده، فیبروز کیستیک، نیاز به دیالیز صفاقی یا شانت صفاقی و سایر سندرم‌های ژنتیکی خطر ابتلا به عارضه فتق را افزایش می‌دهند.
- نژاد: بروز فتق نافی در کودکان آفریقایی تبار بیشتر شایع است.
علائم فتق در کودکان و نوزادان
کودکان، به ویژه نوزادان و کودکان نوپا، اغلب برای توصیف علائم فتق بسیار کوچک و از نظر بیان علائم رخ داده ناتوان هستند، بنابراین برای والدین مهم است که بدانند چگونه علائم را تشخیص دهند. علائم فتق در کودک نوپا یا نوزاد ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- توده یا تورم در نزدیکی کشاله ران یا ناف
- درد یا حساسیت در اطراف کشاله ران یا پایین شکم
- گریه یا بی‌توجهی بی‌دلیل
- برآمدگی قابل مشاهده که در هنگام زور زدن، گریه یا سرفه بزرگ‌تر می‌شود
چگونه فتق در کودکان و نوزادان تشخیص داده می‌شود؟
برای تشخیص عارضه فتق، پزشک متخصص کودک شما را با انجام یک معاینه فیزیکی ارزیابی می‌کند. در این مورد پزشک معالج مشاهده خواهد کرد که آیا می‌توان فتق را به آرامی به داخل شکم برگرداند یا خیر. به این حالت فتق تقلیل پذیر می‌گویند. همچنین ممکن است پزشک برای بررسی دقیق‌تر روده، عکس‌برداری با اشعه ایکس شکم یا سونوگرافی را تجویز کند. اگر نتوان فتق را به داخل شکم برگرداند، روش‌های تشخیصی دیگر احتمالاً انجام خواهد شد؛ اما چه زمانی باید با علائم بروز یافته فتق در فرزندم را به پزشک متخصص اطلاع دهم:
- اگر ناحیه بروز فتق قرمز می‌شود یا تغییر رنگ می‌دهد.
- بروز فتق دردناک است.
- بروز فتق باعث علائم استفراغ یا تب می‌شود.
- اگر تورم را در نزدیکی ناف یا در ناحیه کشاله ران کودک خود مشاهده کردید، از پزشک خود بخواهید که او را معاینه کند.
درمان انواع فتق در کودکان و نوزادان
در بیشتر موارد، فتق دلیلی برای نگرانی زیاد وجود ندارد؛ اما آن‌ها اگر کاملاً نادیده گرفته و به حال خود رها شوند، می‌توانند منجر به بروز عوارض جدی و به خطر افتادن سلامتی فرد مبتلا شوند، بنابراین برای والدین مهم است که در صورت وجود نشانه‌هایی از بروز فتق، فوراً این علائم به یک پزشک متخصص اطلاع دهند. همچنین عمل جراحی ممکن است برای فتق‌های نافی که در سن مدرسه (حدود 6 سالگی) بسته نشده‌اند، ضروری بوده و همیشه برای فتق مغبنی مورد نیاز است زیرا این فتق‌ها هرگز خود به خود بسته نمی‌شوند.
آیا فتق در کودکان و نوزادان به طور خود به خود از بین می‌رود؟
فتق نافی ایجاد شده اغلب در عرض یک یا دو سال پس از تولد نوزاد به طور خود به خود بسته می‌شود. برای فتق‌های ناف کوچک (کوچک‌تر از نیم اینچ)، 85٪ احتمالاً بدون شما بسته می‌شوند.
نکات کلیدی در مورد فتق در کودکان نوزادان
- فتق زمانی رخ می‌دهد که بخشی از روده از طریق یک نقطه ضعیف در عضلات شکم فشار آورده و بیرون می‌زند.
- فتق یک توده نرم یا برآمدگی زیر پوست ایجاد می‌کند.
- فتق که در ناحیه ناف اتفاق می‌افتد، فتق نافی نامیده می‌شود.
- به فتق‌هایی که در ناحیه کشاله ران رخ می‌دهد، فتق اینگوینال می‌گویند.
- برای درمان فتق اینگوینال به جراحی نیاز است. فتق نافی معمولاً به خودی خود بسته می‌شود.
- در برخی موارد، فتق ممکن است گیر کرده و خون رسانی ممکن است به بخشی از روده مسدود شود. این یک اورژانس پزشکی است و سریعاً با درمان‌های لازم رفع شود.
سؤالات متداول در مورد انواع فتق در کودکان و نوزادان
1) علائم فتق خفه شده در کودکان و نوزادان شامل چه موارد می‌باشد؟ نفخ می‌تواند از مهم‌ترین علائم فتق خفه شده باشد، تب، توده یا برآمدگی که بزرگ‌تر از قبل بوده و خود به خود فروکش نمی‌کند، تهوع و استفراغ، قرمزی و حساسیت در اطراف فتق، درد ناگهانی و شدید شکم یا کشاله ران
2) بروز فتق اینگوینال در کودکان و نوزادان به چه صورت است؟ اکثر موارد فتق در نوزادان و کودکان فتق مغبنی هستند. آن‌ها در حدود 1٪ تا 5٪ از نوزادان و کودکان رخ می‌دهند. فتق مغبنی در نوزادان نارس شایع‌تر است و در پسران 10 برابر بیشتر از دختران رخ می‌دهد.
3) آیا فتق در کودکان و نوزادان به طور خود به خود از بین می‌رود؟ فتق نافی ایجاد شده اغلب در عرض یک یا دو سال پس از تولد نوزاد به طور خود به خود بسته می‌شود. برای فتق‌های ناف کوچک (کوچک‌تر از نیم اینچ)، 85٪ احتمالاً بدون شما بسته می‌شوند.
برای انجام درمان انواع فتق در کودکان و نوزادان می‌توان از تجارب درمانی بیماران قبلی بهره گرفت. همچنین در این زمینه می‌توان از تجارب جناب آقای دکتر فرشاد نامداری جراح و فوق تخصص کلیه و مجاری ادراری و ناباروری مردان با سابقه بیش از 15 سال جراحی موفق در این زمینه کمک گرفت. دکتر فـرشاد نامداری، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی و حائز رتبه دوم بورد کشوری تخصصی اورولوژی می‌باشد. ایشان دانش‌آموخته و دستیار ممتاز دانشکده علوم پزشکی تهران می‌باشند. با بهره‌گیری از دانش و تجربه ایشان می‌توان به‌خوبی از درمان انواع فتق در کودکان و نوزادان اطمینان حاصل کرد.
منبع این مقاله:
https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/hernia-in-children-and-babies
