بیماری‌های پروستات

پروستات چیست؟

این عضو بصورت غده ای کوچک در زیر مثانه قرار داشته و قسمت فوقانی مجرای ادراری را در بر می گیرد. این غده در جلوی راست روده قرار دارد و سطح پشتی آن از طریق معاینه راست روده قابل لمس است(معاینه از طریق مقعد). عمل این غده ساختن مایعی است که قسمتی از مایع منی را می سازد.از وظایف آن می توان اسپرماتوزوئید و ترشح هورمون تستسترون را نام برد. این غده منجر به یکسری اختلالات در مردان می شود که از جمله آنها می توان به بزرگی این غده، التهاب و سرطان آن اشاره نمود.

پروستاتیت:

ممکن است نتیجه عفونت و یا فقط التهاب باشد.پروستاتیت دو نوع طبقه بندی دارد 1-باکتریال (آلودگی به باکتری ،قارچ،مایکوپلاسما) و غیر باکتریال(نتیجه تنگی پیشبراه،هایپوپلازی پروستات ) 2- حاد و مزمن

التهاب مکرر يا دراز مدت پروستات را پروستات مزمن می گویند کهاز التهاب حاد پروستات شايع تر است

علایم پروستات

علایم ادراری به شکل تکرر،فوریت در ادرار،hesitancy،dribbling(قطره قطره ادرارکردن)،درد در پرینه،سوزش ادرار،شب ادراری

v پروستاتیت حاد تب ولرزناگهانی دارداما پروستاتیت مزمن تب ولرز ندارد.

عواقب احتمالي

بزرگ شدن پروستات، تنگي پيشابراه ، کندي يا بند آمدن ادرار
ناتوانی جنسی

تشخیص

کشت از نسج پروستات،آزمایش کامل ادراری(U/D)

در آزمایش ادرار از سه ظرف استفاده مینماییم . در ظرف اول 15-30ccادرار می ریزیم که نمونه پیشابراهی است. در ظرف دوم 50-75 ccادرار می ریزیم که نمونه از مثانه است و بالاخره برای ظرف سوم روی شکم را ماساژ بدهید مایعی که خارج می شود مایع پروستات است که معمولا حاوی مقادیر زیادی لکوسیت (گلبول سفید) است.

درمان

10-14 روز آنتی بیوتیک وسیع الطیف ، استراحت در بستر،مسکن ها و ضد اسپاسم( تتراسایکلین ،کوتری نیداز،متی سیلین،داکسی سایکلین)،این بیماران میتوانند از حمام نشیمنگاهی (نشستن در اب ولرم) نیز استفاده نمایند

نکات

تحریک جنسی ممنوع
مصرف مایعات نباید زیاد باشد زیرا سطح دارو را کاهش میدهد.
نوشیدن نوشابه های مدردار،قهوه،شکلات و ادویه ممنوع

بزرگی خوش خیم پروستات چیست؟(B.P.H)

بیش از نیمی از مردان بالای سن 60 سال دچار بزرگی پروستات هستند و احتمال بروز این حالت با افزایش سن افزایش می یابد. در بزرگی خوش خیم پروستات اول قسمتهای مرکزی پروستات بزرگ می شود، بزرگی این ناحیه معمولاً بر روی پیشابراهی که از داخل پروستات عبور می کند فشار می آورد.

علایم:

فاقد علائم، مشکلات ادراری (سوزش،فوریت، شب ادراری ،احساس عدم تخلیه ادراری، نیاز به زور زدن برای ادرار کردن) همیشه مقداری ادرار باقیمانده دارد که اگر بیش از 60cc باشد احتمال پس زدن ادرار و بیماری کلیه وجود دارد. عفونت ادراری (حس درد و سوزش در ادرار)،پروستات بزرگ که اغلب دردناک نیست.

نکته : بزرگی خوش خیم پروستات سرطان نیست و سرطانی نمی شود اما فرد میتواند همزمان به هر دو بیماری مبتلا باشد.

تشخیص :

توشه رکتال (DRE-معاینه پروستات از طریق انگشت که راست روده بیمار مورد معاینه قرار می گیرد. از این طریق پزشک می تواند بزرگی پروستات یا وجود توده یا هر گونه بافت غیر طبیعی که نشاندهنده سرطان باشد را مورد ارزیابی قرار دهد.)، اندازه گیری کراتنین و BUNکه اگر افزایش یافته باشد شانس نارسایی کلیه زیاد است.

عوارض احتمالي :

مثانه ضعيف و ممکن است متسع و به ساير اعضاي بدن فشار وارد کند .
التهاب مثانه (سيستيت) که به علت عفونت ناشي از خروج ناکامل ادرار ايجاد مي شود.
ممکن است آسيب کليه و گردش خون تصفيه نشده در بدن به دليل پس زدن ادرار از مثانه به کليه به وجود آيد

درمان:

فقط زمانیکه منجر به بروز علائم شدید شود یا اینکه سبب بروز اختلال در عملکرد کلیه ها و مجاری ادراری شود. باید تحت درمان قرار گیرد. در احتباس ادراری چون پروستات بزرگ شده است از طریق سوندهای ادراری یک سیم فلزی را عبور داده و راه باز می شود. اتساع با بادکنک که در آن بادکنک در داخل پيشابراه قرار داده مي شود و متورم مي شود تا پيشابراه را گشاد نمايد

داروهای« بلوک کننده گیرنده α » {پرازوسین یا ترازوسین } که سبب شل شدن عضلاتپروستات شده و تا حدی سبب کاهش فشار پروستات بر پیشابراه می گردد.
داروهای ضد هورمون {فیناستراید FINASTERIDE}از طریق کاهش هورمونهای مردانه سبب کاهش اندازه پروستات می شوند.این دارو از تبدیل تستسترون به D-تستسترون جلوگیری می نماید.
جراحی با اشعه لیزر
جراحي کرايو ( منجمد کردن بافت پروستات )
درمان گرمايي يا ميکرويو ( حرارت دادن بافت پروستات يا ميکروويو )
در مراحل بسیار حاد پروستاتکتومی که سه نوع است
از طریق پرینه : عوارض: ناتوانی جنسی ، بی اختیاری مدفوع و یا ادراری ،عفونت
از راه شکم : عوارض : خونریزی
از پشت پوبیس:عوارض : ندارد

قبل از عمل جراحی بیمار باید پرینه خود را سفت وشل نماید.

بعد از عمل مثانه را با 50 CCنرمال سالین شستشو دهند تا لخته خون از بین رود.

به مدت طولانی ننشیند و رانندگی نکند

تمرینات نگه داشتن ادرار( هنگام تخلیه ادرار جریان را قطع نماید و باز جریان را برقرار نماید.)

جسم سنگین بلند نکند.

استفاده از ملین برای جلوگیری از زورزدن

سرطان پروستات

جدي ترين بيماري پروستات است اين شکل از سرطان در ميان آقايان کمتر از ۴۰ سال نادر است ولي در آقايان بالاي ۶۰سال شايع مي باشد ، هر ساله بیش از 230000 نفر به سرطان پروستات مبتلا می شوند و بــیش از 30000 نفـر نیز جان خود را به خاطر این بیماری از دسـت مــیدهند. علت اين بيماري نامشخص است

سرطان پروستات دومین سرطان کشنده (بعد از سرطان غیر ملانومی پوست) در مردان می باشد
دو نوع اصلي سرطان پروستات عبارتند از:

با پيشروي کند – اين سرطان آن قدر آرام پيشروي مي کند که معمولاً موجب مرگ زودرس نمي شود . در آقايان مسن تر درمان غالباً غير ضروري است يا توصيه نمي شود

با پيشروي سريع – سلولهاي سرطاني به سرعت رشد کرده و از پروستات به اندامهاي ديگر پيشروي کرده موجب آسيب بيشتر مي شوند

مراحل سرطان پروستات

t0 : تومور اینساید است.

t1 : تومور به شکل کلینیکی مشاهده شده است و ممکن است قابل لمس باشد یا نباشد.

t2: تومور داخل پروستات است و درگیری غدد لنفاوی راداریم.

t3: تومور به کپسول پروستات رسیده است.

t4: از پروستات به کیسه های منی کشیده شده است.

m0: متاستاز ندارد. m1: متاستاز دارد.

g1: تمایز کم است. g2: تمایز متوسط است. g3: تمایز شدید است به طوری که سلول تغییر کرده است

n1: اندازه تومور کمتر از 2 cmاست. n2: اندازه تومور بین 2-5cm n3: اندازه تومور از 5 cmبیشتر است

علایم

در مراحل اولیه بندرت نشانه ای ایجاد مینماید .اگر نئوپلاسم اینقدر بزرگ باشد که گردن مثانه را تحت فشار قرار دهدنشانه های انسداد ادراری(جريان ادرار ضعيف ، دردناک ، وقفه دار يا با شروع آهسته) ظاهر می شود.سایر علایم احساس درد در قشمت پایینی کمر و لگن خاسره، وجود خون در ادرار یا منی ،انزال دردناک است.اگر سرطان به پیشابراه یا مثانه هجوم آورد هماتوم ایجاد میگردد.

علایم کلی سرطان که شامل تهوع ، استفراغ ، کاهش شديد وزن و خستگي است نیز مشاهده میگردد.

اسبب شناسی :

سن

سن یکی از مهمترین فاکتورهای افزایش ریسک ابتلا به به سرطان پروستات می باشد. با بالا رفتن سن ریسک ابتلا به سرطان پروستات نیز افزایش پیدا می کند.

وجود سرطان در خویشاوندان :

احتمال بروز سرطان پروستات در افرادی که در خانواده خود (چه از طرف مادر و چه از سوی پدر) دارای فامیلی با سرطان پروستات باشند در مقایسه با افرادی که هیچ یک از افراد خانواده شان دارای سرطان نیستند، دو برابر می باشد. مردانی که از هر دو طرف دارای فامیل مبتلا به سرطان هستند دارای ریسک 5 درصدی هستند و کسانی که 3 نفر یا بیشتر را در اقوام خود داشته باشند به طور 100% دچار این بیماری خواهند شد.

نژاد
سیاه پوستان امریکایی 65% بیشتر از سایر مردها به این بیماری مبتلا می شوند و آمار مرگ و میر نیز در آنها دو برابر می باشد. از سوی دیگر شیوع این بیماری در مردان آسیایی بسیار پایین است.

عوامل هورمونی

هورمون‌های استروئيدی (تستوسترون و آندروژنها) برای رشد و حفظ و عمل طبيعی آن در مردان بالغ نقش مهمی را ايفا می کند. افزايش ميزان ترشح هورمون تستوسترون در خون اغلب موجب تسريع روند بدخيمی سرطان پروستات می شود.

مواد شيميايی

تماس با مواد شيميايی سرطان‌زا در محيط مانند کادميم، که در تهيه برخی آلياژها و باتری کاربرد دارد، عامل مستعد کننده و پيشتاز در ايجاد سرطان پروستات است

بيماری های مقاربتی

وجود بيماريهای مقاربتی احتمال ابتلاء به سرطان پروستات را افزايش می‌دهد

چاقی

مطالعات جدید نشان می دهد در مردان چاق که سرطان پروستات داشته و تحت عمل جراحی قرار گرفته اند، بیماری آنها رو به پیشرفت می باشد مصرف مداوم غذاهای چرب خطر ابتلا به سرطان پروستات را بیشتر می کند. همچنین مصرف زیاد گوشت قرمز نیز ممکن است باعث پیشرفت بیشتر این بیماری ها شود. مطالعات دیگری نشان داد مردانی که بیش از حد چاق هستند، این احتمال را دارد که در پروستات آنها میزان آنتی ژن مخصوص (PSA) بعد از عمل جراحی بیشتر شود و این بیانگر آن است که سرطان پروستات این گونه افراد بر می گردد

تشخیص:

P.S.A (Prostate Specific Antigen) مردانی که سرطان پروستات دارند اکثراً میزان P.S.A در خونشان بالاتر از حد طبیعی است، اما در عفونتهای مجاری تناسلی در مردان و یا عفونت و التهاب در غده پروستات نیز میزان P.S.A در خون بیماربالا میرود. اگر تست خون غیر طبیعی و از اندازه طبیعی بالاتر باشد، نیاز به نمونه برداری از غده پروستات است در مراحل بعدی آزمايشات ديگری مانند تصويرنگاری با آوای مغناطيسی (MRI)، سونوگرافی (Ultrasound)،توموگرافی کامپيوتری (CT SCAN) و نمونه ‌برداری از غده (Biopsy) نيز انجام می‌گيرد

معاينه غده پروستات از طريق معاينه مقعد (Digital rectal examination) از الگوهای غربالگر سرطان پروستات است.

v توصيه می‌شود مردان در سنين بالای ۴۰ سال ساليانه مورد معاينه غده پروستات ازطريق معاينه مقعد قرار گيرند و در سنين بالای ۵۰ سال، هر سال آزمايش آنتی‌ژن مخصوص پروستات را انجام دهند

درمان:

1-تحت نظر گرفتن بيماری: در اين روش بيمار به طور دقيق تحت نظر پزشک قرار می گيرد، بدون اينکه الگوی درمانی بر روی او اعمال شود. اين روش برای بيمارانی تجويز می‌ شود که جراحی برايشان مفيد نيست و يا رشد غده سرطانی پروستات آنها بسيار کند و آهسته است و در درازمدت تأثير سوء بر سلامتی او نخواهد گذاشت

۲-جراحی: برداشتن کامل غده پروستات (پروستاتکتومی Prostatectomy). وقتي عمل پروستاتکتومی را انجام مي‌دهند معمول بر اين است كه يك سوند از راه مجراي ادراري داخل مثانه قرار مي‌دهند و يك سوند هم از راه شكم وارد مثانه مي‌كنند براي اينكه بتوانند چند روزي مثانه را شست و شو دهند اما در روش جدید از سوند مجرا استفاده نكردند بلكه سوند تخليه ادرار و شست‌وشوي مثانه پس از جراحي را از طريق شكم و از راه پوست وارد مثانه نمودند. از آنجا كه سوندي در مجراي ادراري قرار نمي‌گيرد لذا شانس عفونت كم مي‌شود، ناراحتي‌هاي بيمار از قبيل درد و سوزش كاهش پيدا مي‌كند و يكي از ناراحتي‌هاي مهمي كه در مجرا داريم كه عبارت از تنگي مجرا بعد از خارج كردن سوند است هم به حداقل كاهش مي‌يابد.

انواع جراحي هاي پروستات :

تراشيدن پروستات از طريق ( پيشابراه TURP ): اين نوع جراحي شيوه مؤثري براي درمان بزرگي خوش خيم مختصر تا متوسط مي باشد . جراح يک لوله از طريق پيشابراه وارد مي کند و بافت پروستات را با دستگاه خاصي برمي دارد . ممکن است لازم باشد ۳-۵ روز در بيمارستان بمانيد

پروستات برداري باز: اين روش جراحي در موارد پيشرفته تر بيماري پروستات انجام مي شود . اين روش شامل برش و برداشتن غده يا بخش بزرگ شده پروستات مي باشد . در بعضي موارد تمامي پروستات برداشته مي شود ( پروستات برداري کامل ) . اين روش جراحي معمولاً مستلزم چند روز بستري شدن در بيمارستان مي باشد

برش گردن مثانه :همچنين اين روش به نام برش ( پروستات از طريق پيشابراه TUIP معروف است ) اين روش جديد شبيه به روش تراشيدن از طريق پيشابراه است . اختلاف آن اين است که در اين روش از ايجاد برش هاي کوچکي در پروستات استفاده مي وشد که فشار وارد بر پيشابراه را کم مي کند . هيچ بافتي برداشته نمي شود و ممکن است نيازي به بستري شدن نباشد

3-کرايوتراپی (Cryotherapy) : استفاده درمانی از سرمای شديد. در اين روش سوند (probe) سونوگرافی به داخل مقعد انداخته می شود تا پزشک تصوير محل مورد نظر را بر روی صفحه ببيند. در اين روش پزشک با انداختن سوند درون غده پروستات از طريق شکاف کوچکی بين مقعد و کيسه حاوی بيضه‌‌ ها نيتروژن مايع را به غده پروستات هدايت می‌ کند. نيتروژن مايع در داخل بافت منجر به انجماد بافت و انهدام سلول‌های سرطانی بافت غده پروستات می‌ شود. کرايوتراپی روشی موثر برای درمان مقاطع کوچک ابتلا به سرطان است. احتمال آسيب ديدگی مثانه و التهاب دستگاه تناسلی از عوارض جانبی اين روش است.

۴-شيمی درمانی : سیکلوفسفاماید، سیس پلاتین ، دوکسوروبیسین ، دانشمندان آمريكايي دارويي از ويتامين دي را براي درمان سرطان پيشرفته پروستات توليد كردند. اين دارو (‪ “Asentar (DN-101ناميده شده است، اين دارو را مي‌توان دركنار داروهاي شيمي درماني براي بيماراني كه مبتلا به مراحل پيشرفته سرطان پروستات هستند، تجويز كرد. ،ويتامين دي نقش مهمي در تنظيم بافتهاي پروستات و پستان ايفا مي‌كند.پکليتکسل (يا “تاکسول”)، که باعث می شود سلول های سرطانی خودکشی کنند، پيش از اين نيز يکی از درمان های اصلی سرطان پروستات بوده اما اين نوع درمان به مرور در برابر سلول های سرطانی مقاوم، بی اثر می شود. به همين دليل پزشکان به دنبال دارويی ديگر هستند تا توام با پکليتکسل از آن استفاده کنند. استفاده از داروی “گليوک”، که برای درمان لوسمی تجويز می شود، به جلوگيری از گسترش سرطان پروتسات کمک کرده است گليوک از انتقال پيام هايی که به سلول ها اجازه تکثير می هند، جلوگيری می کند. محققان متوجه شدند که اين دارو مکانيزمی را متوقف می کند که موجب رشد رگ های خونی تومورها می شود عوارض جانبی شيمی درمانی عبارتند از: ريزش موی سر و ابرو، کاهش گلبولهای سفيد خون، ضعف سيستم ايمنی و دفاعی بدن، عفونت، احساس درد، خشکی دهان و پوکی استخوان

5-راديوتراپی: از آنجا که تومور ممکن است بافتهای اطراف غده پروستات را در بر گرفته باشد انجام جراحی و برداشتن غده پروستات کافی نيست و هر تظاهری از وجود PSA در آزمايش حاکی از گستردگی تومور است. در چنين وضعيتی الگوهای درمانی وسيع‌ تری مانند راديوتراپی پی ‌گيری می ‌شود. هدف از راديوتراپی کنترل رشد سلولهای سرطانی است. تابش اشعه به محل تومور ممکن است به صورت خارجی يا داخلی باشد.

راديوتراپی خارجی: در اين روش بيمار در معرض تشعشع قرار می‌ گيرد. اشعه از چند زاويه مختلف از خارج از بدن به تومور هدايت می ‌شود. اين روش کاملا بدون درد است و به مدت ۷ تا ۸ هفته ادامه دارد. ولی بيمار از عوارض جانبی مانند تحريک‌ پذيری مقعد، اسهال و خستگی مفرط ناشی از تابش پرتو گزارش می ‌دهد. اثرات اشعه ممکن است واکنشهای پوستی به صورت التهاب، خارش، سوزش، ترشح يا پوسته پوسته شدن پوست را به دنبال داشته باشد. تهوع، ‌استفراغ، بی‌ اشتهايی و آسيب‌های عروقی و تنفسی می تواند از ديگر عوارض جانبی راديو تراپی باشد. همچنين راديوتراپی ممکن است باعث سرکوب سيستم خونساز بدن و کاهش گلبولهای سفيد و ضعف سيستم ايمنی بدن و نهايتا بروز عفونت شود.

راديو تراپی داخلی يا براکی تراپی (Brachy therapy): براکی تراپی برای رساندن مستقيم مقدار زيادی اشعه به ضايعه بدخيم است. در اين روش، در اتاق عمل با استفاده از سرنج‌ های نازک مواد يونيزه در بدن بيمار کاشته می‌ شود.

6-هورمون درمانی : از آنجا که هورمون تستوسترون به رشد سرطان غده پروستات کمک می کند، هدف از هورمون درمانی کاهش هورمون جنسی در بدن است. اين روش با به کارگيری داروهای ضد تستوسترون انجام می‌ گيرد و شامل تجويز هورمون استروژن به عنوان قرص است که تاثير ضد تستوسترون دارد. عوارض جانبی استفاده از قرصهای حاوی استروژن شامل درد در پستان و رشد پستان است که با قطع مصرف قرص‌ ها از بين می ‌رود.

دانشمندان مولکولی را بنام “ايکول” (eqoul) در روده کشف کرده اند که بعد از هضم سويا بوجود می آيد و از رشد کامل سرطان پروستات و بروز طاسی در سر جلوگيری می کند به همین دلیل مردان ژاپنی که سويای بيشتری می خورند؛ بندرت دچار سرطان پروستات می شوند. مولکول مورد نظر، در کار هورمون مردانه DHT که يک محصول فرعی “تستوسترون” است؛ اختلال ايجاد می کند.

خوردن گوجه فرنگی و کلم بروکلی یا مکملهای لیکوپن دار مفید تر از خوردن سبزیجات به تنهایی است و باعث کاهش رشد تومورهای پروستات می شوند. مردانی که قصد مبارزه یا جلوگیری از سرطان پروستات را دارند باید از منابع مختلف غذایی استفاده کنند و به منظور از بین بردن ریسک ابتلا به سرطان انواع مختلف میوه ها و سبزیجات را مصرف کنند. مردانی که بیش از 3 تا 5 بار در هفته گوجه فرنگی و کلم بروکلی مصرف می کنند، 30 درصد خطر ابتلا به سرطان در آنها کم تر است

فلفل تند معالج سرطان پروستات آلکالوئيدی که سبب تندی زياد فلفل های هالاپينو می شود، به از بين رفتن سلول های سرطان پروستات کمک می کند.