علائم سرطان غدد فوق کلیوی : غدد فوق کلیوی که بخشی از دستگاه غدد درون‌ریز هستند؛ با آزاد کردن هورمون‌هایی در دستگاه گردش خون، نقش مهمی در بسیاری از فرایندهای بدن از جمله متابولیسم، بلوغ و رشد جنسی و استرس ایفا می‌کنند؛ با این حال، وقتی سلول‌های این غدد دچار تغییرات ژنتیکی یا جهش شوند، به رشد غیر قابل کنترل و تشکیل تومور و سرطان غدد فوق کلیوی، منجر خواهند شد.
درمان زودهنگام این بیماری، مانند جراحی برداشتن یک یا هر دو غده فوق کلیوی، تجویز داروها و عامل‌های دارویی هسته‌ای برای متعادل کردن سطح هورمون‌ها، از این منظر دارای اهمیت است که در صورت عدم درمان این سرطان، نقاط دیگر بدن نیز می‌توانند درگیر شوند. علائم سرطان غدد فوق کلیوی، شامل افزایش فشار خون، تغییر وزن غیرعادی، ضعف عضلانی و حتی بروز توده‌های غیرمعمول در ناحیه شکم، است.
با این حال در صورت بروز هر یک از این علائم، مراجعه به متخصص اورولوژی، برای درمان زودهنگام قبل از گسترش سرطان به دیگر نقاط بدن، الزامی است. در این مقاله از سایت دکتر نامداری، به معرفی علائم سرطان غدد فوق کلیوی و درمان آن می‌پردازیم؛ علاوه بر این‌ها نیز، انواع سرطان این غدد را بررسی خواهیم کرد.
برای اطمینان از اینکه دچار کدام یک از بیماری های کلیه شده اید و بدانید بهترین روش درمان آن چیست کلیک کنید.
تومور و سرطان غدد فوق کلیوی زیر ذره‌بین
دو غده فوق کلیوی یا آدرنال در بدن و بالای کلیه‌ها وجود دارند که هر یک از آن‌ها، از قشر (لایه بیرونی) و مغز (بخش داخلی) تشکیل شده‌اند. قشر، هورمون‌هایی را آزاد می‌کند که بر متابولیسم بدن، فشار خون و ویژگی‌های جسمی مانند شکل بدن و محل و میزان رشد موی بدن، اثر می‌گذارند. مغز یا مدولای غدد نیز هورمون‌هایی را تولید می‌کند که نقش مهمی در نحوه واکنش بدن به استرس دارند و عملکردهایی مانند تعریق، ضربان قلب و فشار خون را تنظیم می‌کنند.
سرطان غدد فوق کلیوی که به عنوان کارسینوم آدرنوکورتیکال نیز شناخته می‌شود، نوع نادری از تومورهای نورواندوکرین است که معمولا در افراد بین 40 تا 50 سال و همچنین کودکان زیر 5 سال، مشاهده می‌شود. این سرطان می‌تواند در اثر جهش‌های ژنتیکی، در یکی از غدد فوق کلیوی یا هر دوی آن‌ها رخ دهد و در صورت پیشروی، به دیگر اندام‌های بدن نیز گسترش یابد؛ از این رو، شناخت علائم سرطان غدد فوق کلیوی و درمان زودهنگام آن، از اهمیت بالایی برخوردار است.
شناخت انواع تومورهای غدد فوق کلیوی: از خوش‌خیم تا بدخیم
تومورهای غدد فوق کلیوی، به دو دسته تومورهای خوش‌خیم (غیر سرطانی) و بدخیم (سرطان غدد فوق کلیوی یا آدرنال) تقسیم می‌شوند. ممکن است حتی تومورهای خوش‌خیم نیز خطرناک باشند یا علائم ناراحت کننده‌ای را ایجاد کنند.
انواع تومورهای سرطانی
سرطان غدد فوق کلیوی به چهار نوع اصلی تقسیم می‌شود:
- کارسینوم آدرنوکورتیکال (ACC)
- نوروبلاستوم
- فئوکروموسیتوم فوق کلیوی بدخیم
- پاراگانگلیوم بدخیم
1. کارسینوم آدرنوکورتیکال (ACC)
این نوع، رایج‌ترین شکل سرطان غدد فوق کلیوی است و از قشر یا کورتکس غدد فوق کلیه شروع می‌شود. کارسینوم آدرنوکورتیکال که به عنوان سرطان کورتکس آدرنال نیز شناخته می‌شود، به دلیل تاثیر مستقیم بر این هورمون‌ها می‌تواند باعث تغییرات زیادی در بدن شود.
- عملکردی: تومورهای عملکردی شایع‌ترین نوع می‌باشند و ۷۰ درصد از موارد سرطان فوق کلیوی را تشکیل می‌دهند. این تومورها هورمون‌هایی مانند کورتیزول، اندروژن یا آلدوسترون را تولید می‌کنند.
- غیر عملکردی: این تومورها، هورمونی تولید نمی‌کنند.
2. نوروبلاستوم
نوروبلاستوم‌ها در سلول‌های عصبی تشکیل می‌شوند و می‌توانند قسمت‌های مختلف بدن را تحت تاثیر قرار دهند؛ با این حال، حدود یک سوم از این تومورها در بخش داخلی غده فوق کلیوی، معروف به مدولا شکل می‌گیرند. نوروبلاستوم‌های آدرنال، معمولا کودکان زیر ده سال را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
3. فئوکروموسیتوم فوق کلیوی بدخیم
این نوع سرطان غدد فوق کلیوی، در مرکز مدولا شکل می‌گیرد و معمولا در سلول‌هایی که آدرنالین تولید می‌کنند، شروع می‌شود و بسیار نادر است. از آنجایی که آدرنالین به تنظیم فشار خون و ضربان قلب کمک می‌کند، تومورهای فئوکروموسیتوم می‌توانند، تاثیر زیادی بر علائم حیاتی بدن داشته باشند. هر ساله فقط ۸۰۰ مورد از این بیماری در ایالات متحده تشخیص داده می‌شود.
4. پاراگانگلیوم بدخیم
این نوع سرطان نیز از داخل یا خارج غدد فوق کلیوی شروع می‌شود.
تومورهای خوش‌خیم فوق کلیوی
انواع تومورهای خوش‌خیم یا غیر سرطانی غدد فوق کلیه که در نوع خود ممکن است خطرناک هم محسوب شوند، به شرح زیر هستند:
- آدنوم
- فئوکروموسیتوم خوش‌خیم
- پاراگانگلیوم خوش خیم
علل پنهان سرطان غدد فوق کلیوی: شناخت عوامل خطرزا برای پیشگیری بهتر
سرطان غدد فوق کلیه، به عنوان یکی از انواع نادر سرطان‌ها و به دلیل جهش‌های ژنتیکی در سلول‌های غدد فوق کلیه رخ می‌دهد. این جهش‌ها، باعث رشد سریع و سرطانی شدن سلول‌های سالم می‌شوند. با این وجود هنوز هم دلیل این جهش‌ها، در بسیاری از موارد مشخص نیست؛ البته برخی افراد، این جهش‌ها را از والدین خود به ارث می‌برند که همین موضوع، باعث افزایش ریسک ابتلا به سرطان غدد فوق کلیه می‌شود.
در مقابل برخی دیگر ممکن است به دلیل قرار گرفتن در معرض مواد سرطان‌زا، دچار این بیماری شوند. عوامل خطر، به عواملی گفته می‌شود که احتمال ابتلا به یک بیماری را افزایش دهند؛ هرچند وجود این عوامل، دلیل قطعی بر بیماری نیست؛ اما شناخت آن‌ها به پیشگیری از بروز علائم سرطان غدد فوق کلیوی کمک می‌کند.
عوامل ارثی در ابتلا به سرطان غدد فوق کلیوی
بعضی اختلال‌های ارثی که احتمال ابتلا به بیماری‌های غدد فوق کلیوی را افزایش می‌دهند، عبارتند از:
- سندرم لی فرامنی
- نئوپلازی اندوکرین چندگانه نوع 2 (MEN2)
- نوروفیبروماتوز نوع ۱ (بیماری رکلین هاوسن)
- سندرم پاراگانگلیوم
- سندرم بکویت ـ ویدمن
البته تمام بیماران مبتلا به این سندرم‌ها دچار تومور فوق کلیوی نمی‌شوند. با این حال اگر شما یا یکی از اعضاء خانواده‌تان به این سندرم‌ها مبتلا باشد، انجام آزمایش ژنتیک برای جلوگیری از ابتلا به بیماری، الزامی است.
عوامل محیطی موثر در بروز علائم سرطان غدد فوق کلیوی
- سیگار کشیدن یکی از عوامل موثر در ایجاد انواع مختلفی از سرطان‌ها است.
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص، مانند آزبست و رادون، ممکن است خطر ابتلا به سرطان غدد فوق کلیوی را افزایش دهد.
- افرادی که در گذشته تحت پرتو درمانی در ناحیه شکم بوده‌اند، با احتمال بالاتری در معرض بروز علائم سرطان غدد فوق کلیوی هستند.
با شناخت عوامل خطر و توجه به نشانه‌ها، می‌توان ریسک ابتلا به این نوع سرطان را کاهش داد.
علائم سرطان غدد فوق کلیوی: نشانه‌های پنهانی که نباید نادیده بگیرید
تومورها و سرطان غدد فوق کلیوی، علائم بی‌شماری را ایجاد می‌کنند که پزشک با بررسی دقیق علائم، نوع آسیب غدد فوق کلیه را مشخص می‌کند. علائم سرطان غدد فوق کلیوی، عبارتند از:
- علائم عمومی
- علائم هورمونی
برای دانستن مهم ترین نشانه های پنهان سرطان کلیه و تشخیص زودهنگام سرطان کلیک کنید.
1. علائم عمومی
- درد شکم
- درد کمر
- احساس پری در شکم
- گرفتگی عضلانی
- ضعف
2. علائم هورمونی
- فشار خون بالا
- بالا بودن قند خون یا دیابت
- پایین بودن میزان پتاسیم خون
- افزایش وزن، معمولاً در بالای استخوان ترقوه و اطراف شکم
- جمع شدن چربی پشت گردن و شانه‌ها
- کاهش وزن بدون دلیل
- افزایش رشد موهای زائد صورت، قفسه سینه و پشت بدن در بانوان
- ترک‌های ارغوانی رنگ روی پوست شکم
- قاعدگی نامنظم
- به راحتی کبود شدن بدن
- افسردگی و یا دمدمی مزاجی
- اضطراب و حملات پانیک
- تپش سریع قلب
- بزرگ شدن آلت تناسلی، کلیتوریس یا سینه‌ها
- کاهش میل جنسی
همچنین علائم سرطان غدد فوق کلیوی در مراحل بالاتر، شامل تهوع و استفراغ، نفخ، خستگی، تب، سردرگمی و از دست دادن اشتها می‌باشند. البته بروز این علائم لزوماً به معنای وجود تومور غدد فوق کلیوی نیست. بهتر است در صورت مواجهه با این علائم به پزشک مراجعه کنید.
بیماری‌های ناشی از وجود تومور غدد فوق کلیوی
بیماری‌های زیر پی‌آمد وجود تومور در غدد فوق‌کلیوی هستند:
- سندرم کوشینگ
- فئوکروموسیتوم
1. سندرم کوشینگ
سندرم کوشینگ ، نوعی بیماری است که در اثر وجود تومور و عموماً در بزرگسالان بین ۲۰ تا ۵۰ سال بروز می‌کند. این بیماری پی‌آمد تولید بیش از حد هیدروکورتیزون (کورتیزول) است. مشکل اصلی غالباً نه به غده فوق‌کلیوی، بلکه به غده هیپوفیز مغز، مربوط می‌شود.
چاقی، فشار خون بالا، دیابت، ضعف، افزایش موی زائد و اختلال‌های قاعدگی و جنسی، از علائم این سندرم محسوب می‌شوند. درمان معمول این بیماری، جراحی است و به ویژگی‌های تومور بستگی دارد؛ البته پس از جراحی غدد فوق‌کلیوی، باید درمان تعویض هورمون، تا پایان عمر انجام شود.
2. فئوکروموسیتوم
فئوکروموسیتوم بیماری نادری است که از تومور واقع در مغز غدد فوق کلیوی نشأت می‌گیرد و به افزایش تولید آدرنالین و نورآدرنالین منجر می‌شود. فشار خون بالا، سردرد، تپش قلب و تعریق بیش از حد یا نامناسب، از علائم این تومور محسوب می‌شوند.
عصبی بودن، اضطراب، لرزش، رنگ پریدگی، حال تهوع، ضعف، درد شکم یا قفسه سینه، خستگی مزمن و کاهش وزن نیز، از دیگر علائم تومور فئوکروموسیتوم است که شیوع کمتری دارد. درمان معمولاً با تجویز دارو برای کنترل فشار خون شروع می‌شود و پس از آن جراحی برای برداشتن تومور انجام خواهد شد.
تشخیص زودهنگام سرطان غدد فوق کلیوی: کلید مقابله با بیماری پنهان
آزمایش‌های متعددی برای تعیین وجود تومور در غدد فوق کلیوی وجود دارد که پزشک نوع مناسب را با توجه به علائم سرطان غدد فوق کلیوی، توصیه می‌کند. آزمایش خون و ادرار برای بررسی سطوح هورمون‌ها، نمک اضافی یا پایین بودن میزان پتاسیم، غالباً نخستین آزمایش‌هایی هستند که تجویز می‌شوند. در مراحل بعدی، سی تی اسکن یا ام آر ای (MRI) به منظور مشاهده غدد فوق کلیوی و بررسی وجود نشانه‌های غیرطبیعی مربوط به زائده‌ها، انجام خواهند شد.
درمان سرطان غدد فوق کلیوی: از جراحی تا روش‌های نوین مبارزه با بیماری
برای درمان تومور غدد فوق کلیوی نیز مانند بسیاری از تومورهای سرطانی باید به پزشک متخصص مراجعه نمود. درمان اولیه غالباً با هدف مداوای سرطان انجام می‌شود. در حال حاضر سه روش اصلی برای درمان سرطان غدد فوق کلیوی وجود دارد:
- جراحی
- پرتو درمانی
- شیمی درمانی
1. جراحی
روشی که غالباً برای برداشتن تومور یا بافت عفونی ترجیح داده می‌شود، جراحی لاپاراسکوپی است. در صورت لزوم عمل آدرنالکتومی یا برداشتن کل غده فوق کلیه، انجام خواهد شد. اگر سرطان در دیگر بخش‌های بدن پخش شده باشد، جراح بافت و غدد لنفاوی مجاور را نیز برمی‌دارد. در مواردی که هر دو غده کلیوی برداشته شوند، بیمار برای ادامه زندگی نیاز به مصرف داروهای جایگزین هورمونی دارد.
2. پرتو درمانی
در این روش، از پرتوهای اشعه ایکس با انرژی بالا برای از بین بردن سلول‌های سرطانی و جلوگیری از رشد سلول‌های سرطانی جدید، استفاده می‌شود. این روش معمولا پس از جراحی برای کاهش خطر بازگشت سرطان غدد فوق کلیوی یا در صورت گسترش سرطان، به دیگر نقاط بدن، انجام می‌شود.
3. شیمی درمانی
شیمی درمانی، با توجه به مراحل پیشرفت سرطان تجویز خواهد شد. این نوع درمان دارویی، رشد سلول‌های سرطانی را متوقف می‌کند. بیمار، داروهای شیمی درمانی را به صورت خوراکی یا تزریق وریدی دریافت می‌کند. این روش معمولا برای درمان سرطان‌هایی که به دیگر نقاط بدن، گسترش یافته‌اند یا برای از بین بردن باقیمانده سلول‌های سرطانی پس از جراحی، مفید است.
4. درمان‌های دیگر
- ابلاسیون یا تخریب سلول‌های تومور، برای تومورهایی ضرورت دارد که خارج کردن آن‌ها به روش جراحی ایمن نیست.
- میتوتان، یکی از پرکاربردترین داروهای شیمی درمانی است که برای درمان سرطان غدد فوق کلیوی تجویز می‌شود؛ چرا که از تولید بیش از حد هورمون جلوگیری کرده و تومور را کوچک می‌کند. این دارو گاهی پس از جراحی نیز قابل استفاده است.
- متیراپون نیز برای کاهش تولید هورمون‌های استروئیدی غده فوق کلیوی، استفاده می‌شود.
- داروهایی مانند اسپیرونولاکتون و میفپریستون، در مسدود کردن اثرات هورمون‌های تولید شده توسط تومور موثر هستند.
نکته مهم در مصرف این داروها این است که می‌توانند؛ علائم سرطان غدد فوق کلیوی را کاهش دهند؛ اما تاثیری در کوچک کردن یا از بین بردن تومور سرطانی ندارند.
سخن پایانی: از تشخیص تا درمان، گام‌هایی برای مبارزه با سرطان غدد فوق کلیوی
در این مقاله از سایت دکتر نامداری به بررسی سرطان غدد فوق کلیوی و ریشه آن که به تغییرات و جهش‌های ژنتیکی یا قرار گرفتن در معرض عوامل خطر مربوط است، پرداختیم؛ همچنین به صورت کامل علائم سرطان غدد فوق کلیوی را بررسی کرده و بهترین راه‌های درمان را نیز معرفی کردیم.
بهتر است بدانید این نوع سرطان می‌تواند در صورت پیشرفت، دیگر اعضای بدن را نیز درگیر کند؛ بنابراین مراجعه به پزشک با مشاهده علائم اولیه خطر، برای تشخیص زودهنگام بیماری و انتخاب بهترین راه درمانی متناسب با وضعیت عمومی شما و پیشرفت سرطان، از اهمیت بالایی برخوردار است.
از این رو می‌توانید از طریق راه‌های ارتباطی زیر با دکتر فرشاد نامداری فوق تخصص ارولوژی، در تماس باشید و بهترین خدمات درمانی را دریافت کنید:
سایت اینترنتی به آدرس https://drnamdari.com/
شماره تماس‌های ۸۸۷۷۶۸۰۱, ۰۹۱۰۷۵۸۵۳۵۸
دریافت مشاوره از طریق تماس با شماره ۰۹۱۰۷۵۸۵۳۵۸
مراجعه حضوری به آدرس، خیابان ولیعصر عج، ۳۰۰متر پایین تر از ونک، بالاتر از پل همت، بن‌بست سیدالشهدا، واقع در ساختمان رهام، پلاک ۸، واحد ۱
منبع:
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/25236-adrenal-cancer
https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/adrenocortical-carcinoma
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/adrenal-cancer/symptoms-causes/syc-20351026
