سنگینی بیضهها یکی از علائم مهم برای تشخیص بیماریهای بیضه است. از علل شایع احساس سنگینی در بیضهها، بیماری هیدورسل (آب آوردن بیضه) و واریکوسل (واریس بیضه) است.
از جمله علائم بیماری هیدروسل و آب آوردن بیضه تورم و احساس سنگینی در بیضهها است که میتواند باعث ایجاد درد در ناحیه بیضهها شود. با این حال برخی بیماریهای جدی بیضه و مجرای اسپرم بر وجود دارند که میتوانند باعث ایجاد تورم شوند، بنابراین اگر در بیضهها و مثانه خود احساس تورم میکنید، با پزشک خود تماس بگیرید. واریکوسل همیشه باعث ایجاد علائم نمیشود. اگر این بیماری علائمی را در شما ایجاد نماید، میتواند در ناحیه اسکروتوم باعث ناراحتی و درد گردد. اگر در بیضههای خود احساس سنگینی و درد و تورم دارید، بهتر است به یک پزشک متخصص مراجعه نمایید. احساس سنگینی در بیضهها نباید کم اهمیت در نظر گرفته شود و برای جلوگیری از عوارض شدید تر بهتر است هر چه زودتر به پزشک متخصص اورولوژی یا مجاری ادراری مراجعه نمایید. معاینه نزدیک توسط پزشک متخصص میتواند علت دقیق این موضوع را مشخص نماید. بیشتر بیماریها خطرناک نیستند اما موارد خوش خیم باید هر چه سریع تر تشخیص داده شده و درمان موثر برای آن آغاز گردد.
بیضهها چه ویژگیهایی دارند؟
بیضهها (یا همان testes) بخشی از سیستم تولید مثلی آقایان میباشد. بیضهها دو ارگان بیضی شکل هستند که حدودا به اندازه زیتون میباشند. این ارگانها در داخل کیسه بیضه قرار دارند که یک کیسه آویزان و شل میباشد که در پشت آلت تناسلی آقایان قرار دارد. بیضهها هورمونهای مردانه را تولید میکنند که شامل تستوسترون میباشد و همچنین اسپرم که سلولهای تولید مثلی آقایان میباشد را تولید میکنند. وجود اختلال در بیضهها میتواند به بروز عوارض بسیار جدی منجر شود که شامل بر هم خوردن تعادل هورمونی و اختلال در عملکرد جنسی و ناباروری میباشد.
آناتومی بیضه شامل موارد زیر میباشد:
- بیضهها – غده جنسی بیضی شکل کوچکی هستند که هورمونهای جنسی و اسپرم تولید میکنند.
- اپی دیدیم – مجموعه ای از لوله های کوچک که به پشت بیضه متصل هستند و اسپرمهای ذخیره شده را جمع آوری مینمایند. لوله اپی دیدیمیس به یک لوله بزرگ تر با نام لوله وابران یا واس دفرانس متصل میگردد.
- اسکروتوم – پوست آویزان که بیضهها را در خود نگه میدارد. تولید اسپرم به دمای حدودا 2 درجه سانتیگراد پایینتر از دمای بدن نیاز دارد، به همین دلیل بیضهها باید در بیرون از بدن و در کیسه اسکروتوم قرار داشته باشند تا تولید اسپرم از نظر دمایی با مشکل مواجه نگردد.
سنگینی بیضه ناشی از هیدروسل
هیدروسل نوعی تورم در اسکروتوم یا کیسه بیضه میباشد و زمانی اتفاق میافتد که اطراف بیضه را یک لایه نازک از مایعات احاطه میکند. هیدروسل در نوزادان تازه به دنیا آمده بسیار شایع میباشد و معمولاً تا سن 1 سالگی بدون نیاز به هیچ درمانی به صورت خود به خود بهبود مییابد. پسران بزرگ تر و مردان بزرگسال میتوانند در اثر مواردی مانند التهاب یا آسیب و ضربه در کیسه بیضه خود هیدروسل را داشته باشند.
بیماری هیدروسل معمولاً دردناک یا خطرناک نیست و ممکن است اصلاً به هیچ درمانی نیز نیاز نداشته باشد. اما اگر در اسکروتوم خود تورم دارید، بهتر است به یک پزشک متخصص مراجعه نمایید تا علتهای دیگر را نیز بررسی نماید.
علل ایجاد کننده
نوزادان پسر
هیدروسل میتواند قبل از تولد ایجاد شده باشد. به طور معمول بیضهها در دوران جنینی یا بعد از آن از حفره شکمی نوزاد به کیسه بیضه انتقال مییابد. آویزان بودن این کیسه باعث میشود تا در اطراف هر بیضه مقداری مایع نیز جمع شود. سپس این کیسه بسته میشود و مایع داخل آن باز جذب میگردد.
برخی اوقات، حتی با وجود بسته شدن کیسه، مقداری مایع در داخل آن باقی میماند (هیدروسل غیر ارتباطی). این مایع معمولاً به تدریج جذب شده و در سالهای اولیه زندگی فرد به طور کامل بر طرف میشود. اما گاهی اوقات، کیسه بیضه همچنان باز میماند (هیدروسل ارتباطی). کیسه بیضه میتواند اتدازه خود را تغییر دهد و یا دچار فشردگی شود، که باعث میشود، مایع داخل آن به داخل حفره شکمی باز گردد. هیدروسل ارتباطی اغلب با بیماری اینگواینال هرنیا (inguinal hernia) همراه است.
مردان بزرگسال
هیدروسل میتواند در اثر آسیب یا وجود التهاب در کیسه بیضه ایجاد شده باشد. التهاب میتواند در اثر مواردی مثل عفونت در داخل بیضه یا لوله کوچک، خمیده در پشت هر بیضه (اپی دیدیمیتس) ایجاد شود.
عوامل خطر
بیشتر هیدروسل ها در بدو تولد وجود دارند. حداقل 5 درصد از نوزادان تازه به دنیا آمده دارای هیدروسل هستند. نوزادانی که به صورت نابالغ به دنیا می آیند، دارای خطر بیشتری برای داشتن هیدروسل هستند.
ریسک فاکتورهایی که میتوانند در آینده منجر به ایجاد هیدروسل در زندگی فرد شود، عبارتند از:
- آسیب یا التهاب کیسه بیضه
- عفونت، که شامل عفونتهای منتقله از راه جنسی (STI) میباشد.
علائم
به طور معمول تنها نشانه وجود هیدروسل در فرد، یک تورم بدون درد در یک یا هر دو بیضه میباشد.
مردان بزرگسال مبتلا به هیدروسل میتوانند ناراحتی و احساس سنگینی در بیضهها داشته باشند. درد معمولاً با افزایش میزان التهاب، بیشتر میشود. برخی اوقات، ناحیه متورم ممکن است در اول صبح کمتر باشد، اما در طول روز بزرگ تر شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنید
اگر شما یا فرزند شما دارای تورم کیسه بیضه است، بهتر است به پزشک مراجعه نمایید. مهم است که دلایل دیگر ایجاد کننده تورم در بیضه که ممکن است به درمان پزشکی نیاز داشته باشد رد شود. به عنوان مثال ، یک هیدروسل ممکن است با یک نقطه ضعف در دیواره شکم همراه باشد که به حلقه روده اجازه میدهد تا درون اسکروتوم (فتق اینگوینال) گسترش یابد.
هیدروسل یک کودک به طور معمول از بین میرود. اما اگر هیدروسل کودک شما بعد از یک سال از بین نرفت یا بزرگ شد ، از پزشک فرزند خود بخواهید دوباره هیدروسل او را بررسی کند. در صورت بروز درد و تورم ناگهانی، تشدید اسکروتوم، به ویژه در طی چند ساعت از آسیب دیدگی در ناحیه کیسه بیضه، معالجه فوری را انجام دهید. این علائم و نشانهها میتوانند با تعدادی از شرایط، از جمله جریان خون مسدود شده در بیضه پیچ خورده (پیچ خوردگی بیضه) ایجاد شوند. پیچ خوردگی بیضه باید در طی چند ساعت از شروع علائم و نشانهها برای نجات بیضه درمان شود.
عوارض
هیدروسل معمولاً خطرناک نیست و معمولاً روی باروری تأثیر نمیگذارد. اما هیدروسل ممکن است با یک بیماری زمینه ای بیضه همراه باشد که میتواند عوارض جدی ایجاد کند، از جمله:
- عفونت یا تومور. یا ممکن است تولید یا عملکرد اسپرم را کاهش دهد.
- فتق اینگواینال. حلقه روده به دام افتاده در دیواره شکم میتواند منجر به عوارض خطرناکی برای زندگی شود.
تشخیص
پزشک شما با معاینه بدنی شروع میکند. احتمالاً این معاینه شامل موارد زیر است:
- بررسی حساسیت در یک اسکروتوم بزرگ شده.
- اعمال فشار بر روی شکم و اسکروتوم برای بررسی فتق اینگوینال.
- تابش نور از طریق کیسه بیضه (transillumination). اگر شما یا فرزندتان هیدروسل داشته باشید، تابش نور به کیسه بیضه مایع شفاف اطراف بیضه را نشان میدهد.
بعد از آن پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:
- آزمایش خون و ادرار برای تعیین اینکه آیا شما یا فرزندتان عفونت دارید ، مانند اپیدیدیمیت، کمک میکند
- سونوگرافی برای کمک به رد کردن فتق، تومور بیضه یا دلایل دیگر تورم اسکروتوم
درمان هیدورسل و سنگینی بیضهها
در پسران کوچک، یک هیدروسل گاه به خودی خود از بین میرود. اما برای آقایان در هر سنی، ارزیابی هیدروسل توسط پزشک بسیار مهم است زیرا میتواند با یک بیماری زمینه ای بیضه همراه باشد.
هیدروسل و احساس سنگینی در بیضهها که به خودی خود از بین نمیرود ممکن است نیاز به برداشتن با جراحی که به طور معمول به عنوان یک روش سرپایی تلقی میشود، داشته باشند. جراحی برای برداشتن هیدروسل (هیدروسلکتومی) میتواند تحت بیهوشی عمومی یا بی حسی موضعی انجام شود. برش در بیضه یا پایین شکم برای جدا کردن هیدروسل انجام میشود. اگر در حین عمل جراحی برای ترمیم فتق اینگوینال پیدا شود ، جراح حتی اگر باعث ناراحتی نباشد ، ممکن است هیدروسل را خارج کند.
پس از هیدروسلکتومی، ممکن است به لوله ای برای تخلیه مایعات و پانسمان حجیم برای چند روز نیاز داشته باشید. احتمالاً پزشک معالج مراجعات پیگیری را توصیه میکند زیرا ممکن است یک هیدروسل عود کند.
سنگینی بیضه ناشی از واریکوسل
واریکوسل شرایطی است که باعث بزرگ شدن و گشاد شدن رگهای موجود در اسکروتوم شما میشود. اسکروتوم کیسه ای است که بیضهها را نگه میدارد. واریکوسل میتواند باعث نازایی شود زیرا مانع از خروج اسپرم از بیضهها میشود.
چه عواملی باعث ایجاد واریکوسل میشود؟
واریکوسل وقتی اتفاق میافتد که دریچههای موجود در رگهای کیسه بیضه به درستی کار نکند. دریچهها برای انتقال خون به سمت قلب در یک جهت باز و بسته می شوند. هنگامی که دریچهها به درستی کار نکنند، خون به عقب میرود و باعث رقیق شدن و ورم رگها میشود.
علائم و نشانههای واریکوسل چیست؟
- توده یا تورمی که مانند کیسه کرم است
- وریدهای متورم و پیچ خورده
- ناراحتی ملایم
- احساس سنگینی در بیضهها
چه زمانی باید با پزشک خود تماس بگیرم؟
- در ناحیه کیسه بیضه خود درد دارید.
- شما یک توده در اسکروتوم خود دارید.
- در مورد وضعیت یا مراقبت خود سؤال یا نگرانی دارید.
تشخیص
پزشک شما هنگام ایستادن، اسکروتوم شما را معاینه میکند. او ممکن است از شما بخواهد که نفس عمیق بکشید، آن را نگه دارید و مانند آنچه در حال حرکت روده هستید، تحمل کنید. شما همچنین ممکن است به موارد زیر احتیاج داشته باشید:
- سونوگرافی ممکن است واریکوسل را نشان دهد.
- ونوگرافی اسپرماتیک ممکن است موقعیت رگها را در بیرون بیضه شما نشان دهد. ممکن است از رنگ کنتراست استفاده کنید تا رگها در تصاویر بهتر ظاهر شوند. اگر تاکنون واکنش آلرژیک نسبت به رنگ کنتراست داشته اید به پزشک خود اطلاع دهید.
واریکوسل چگونه درمان میشود؟
برای درمان احساس سنگینی در بیضهها ناشی از واریکوسل درمانهای زیر توصیه میشود:
- NSAIDها مانند ایبوپروفن به کاهش تورم، درد و تب کمک میکند. این دارو با دستور پزشک یا بدون آن در دسترس است. NSAIDها میتوانند باعث ایجاد خونریزی معده یا مشکلات کلیوی در افراد خاص شوند. اگر داروهای رقیق کننده خون مصرف میکنید ، همیشه از ارائه دهنده مراقبتهای بهداشتی خود بپرسید که آیا NSAIDها برای شما بی خطر هستند یا خیر. همیشه برچسب دارو را بخوانید و دستورالعملها را دنبال کنید.
- یک حامی ورزشی ممکن است فشار را کاهش داده و واریکوسل شما را درمان کند.
- آمبولیزاسیون جلدی روشی برای ایجاد جای زخم در رگهای شما است. جای زخم انسداد ایجاد میکند و باعث میشود خون در واریکوسل جریان یابد.
- ممکن است عمل جراحی برای قطع یا گره زدن رگهای مسدود شده لازم باشد. این کار باعث میشود خون در اطراف انسداد جریان یابد و واریکوسل را التیام بخشد.
