سنگ مثانه ممکن است در خود مثانه ایجاد شده و یا پس از تشکیل در کلیه، به طرف مثانه حرکت کردن و آن جا شروع به بزرگ شدن کند. سنگ مثانه می‌تواند علائمی مثل درد به هنگام ادرار کردن، تکرر ادرار و انسداد مجرای ادرار را به همراه داشته باشد. همچنین ممکن است علائمی مثل تهوع، استفراغ، تب و لرز نیز دیده شوند. همچنین ممکن است در آزمایش ادرار، وجود خون یا عفونت در ادرار گزارش شود.
سیستولیتولاپاکسی یا جراحی بسته سنگ مثانه (PCCL) می‌تواند سنگهای ادراری بزرگ را خرد کند تا دفع آنها ساده‌تر شود. این روش با استفاده از سیستوسکوپ انجام میشود که وسیله‌ای شبیه به تلسکوپ بوده که وارد مثانه میشود و پزشک را قادر به مشاهده‌ی مستقیم داخل مثانه و سنگ‌ها می‌کند. در صورت بزرگ بودن سنگ و یا وجود سنگهای متعدد ممکن است این روش برای شما مناسب نباشد. در این موارد ممکن است جراحی باز ترجیح داده شود.
انواع سیستولیتولاپاکسی یا عمل بسته سنگ مثانه (PCCL) چیست؟
بسته به مسیری که سیستوسکوپ از طریق آن وارد مثانه میشود، عمل سیستولیتولاپاکسی به دو نوع تقسیم بندی خواهد شد:
- سیستولیتولاپاکسی از مسیر پیشابراه: در این روش، سیستوسکوپ از مسیر عادی پیشابراه وارد مثانه میشود. این روش معمولاً ارجح است چرا که میتوان با بی حسی نخاعی آن را انجام داد و نیازی به برش جراحی نخواهد داشت. درنتیجه درد پس از جراحی کمتر بوده و بهبودی سریعتر انجام میشود.
- سیستولیتولاپاکسی از راه پوست: در این روش، سیستوسکوپ از طریق برش کوچکی که بر روی شکم ایجاد میشود وارد مثانه خواهد شد. این روش معمولاً در کودکان کم سن و سال ترجیح داده میشود چرا که ممکن است پیشابراه آنها برای عبور سیستوسکوپ تنگ باشد. همچنین در بزرگسالانی که سنگهای بزرگ داشته و برداشتن آنها از طریق پیشابراه دشوار باشد از این روش استفاده میشود. این روش نسبت به روش قبلی دورهی بهبودی طولانیتری داشته و درد پس از جراحی نیز بیشتر خواهد بود.
آماده شدن برای عمل بسته سنگ مثانه (PCCL)
در ابتدا پزشک وجود سنگ مثانه را با استفاده از تست‌های مختلف تأیید می‌کند. این تست‌ها شامل موارد زیر خواهند بود:
- اولتراسوند: اولتراسوند روشی بدون درد بوده که می‌تواند وجود سنگ در مجاری ادراری را نشان دهد. البته اولتراسوند توانایی تشخیص همه‌ی انواع سنگ‌ها را نخواهد داشت.
- سی تی اسکن: سی تی اسکن می‌تواند در تشخیص سنگ کلیه دقیق‌تر عمل کند. در این روش شما بر روی یک تخت خوابیده و از داخل یک دستگاه دونات مانند عبور می‌کنید. سپس تصاویر به دست آمده آنالیز شده و میتوان آنها را چاپ کرد.
- آزمایش ادرار: آزمایش ادرار می‌تواند وجود غلظت‌های بالای مواد معدنی و کریستال‌هایی که ممکن است منجر به تشکیل سنگ شوند را تشخیص دهد. همچنین با این روش میتوان وجود خون در ادرار را نیز تشخیص داد. قبل از انجام عمل می‌بایست عدم وجود عفونت ادراری با استفاده از آزمایش ادرار و کشت ادرار تأیید شود. در صورت وجود عفونت، باید قبل از انجام عمل آن را درمان کرد.
- آزمایش خون: آزمایش خون می‌تواند سطح بالای برخی از مواد در خون را تشخیص دهد. برای مثال بیماران مبتلا به سنگهای اوریک اسیدی سطح بالایی از اوریک اسید را در خون خود خواهند داشت.
آزمایشات روتین: آزمایشات روتین که باید قبل از عمل انجام شوند عبارت‌اند از:
- آزمایش خون: مثل سطح هموگلوبین، گروه خونی و تست‌های عملکرد کبد و کلیه
- نوار قلب (ECG): برای بررسی فعالیت الکتریکی قلب
- عکس برداری از قفسه سینه با اشعه ایکس: در بیماران مسن‌تر بررسی دقیق قلب برای تصمیم گیری در مورد انجام عمل لازم خواهد بود.
نوع بی حسی: روش پیشابراهی را میتوان با استفاده از بیهوشی عمومی و یا بی حسی نخاعی انجام داد در حالی که روش پوستی تحت بیهوشی عمومی انجام میشود. در صورت بیهوشی عمومی، شما در طی عمل خواب بوده و چیزی احساس نخواهید کرد. در صورت استفاده از بی حسی نخاعی هیچ دردی احساس نکرده و نمی‌توانید پاهای خود را حرکت دهید ولی در طی عمل هشیار خواهید بود.
پس از جراحی بسته سنگ مثانه چه اتفاقی خواهد افتاد؟
زمانی که جراحی انجام شد، در صورتی که از بیهوشی عمومی استفاده شده باشد شما بیدار شده و لوله‌ی داخل نای شما برداشته خواهد شد. زمانی که کاملاً بیدار شدید به اتاق ریکاوری منتقل خواهید شد. در صورت استفاده از بی حسی نخاعی، با از بین رفتن اثر مواد بی حسی، حس پاهای شما برگشته و کم کم می‌توانید پاهای خود را حرکت دهید.
اتاق ریکاوری: در اتاق ریکاوری پرستار علائم حیاتی شما را تحت نظر داشته یک تا دو ساعت بعد شما را به بخش بستری منتقل خواهند کرد.
بهبودی بعد از عمل:
- توصیه میشود مقادیر زیادی مایعات بنوشید.
- برای پیشگیری از عفونت آنتی بیوتیک تجویز شده و داروهای مسکن برای کاهش درد مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- پس از جراحی ادرار خارج شده از سوند فولی ممکن است حاوی مقداری خون باشد که به تدریج برطرف خواهد شد.
- توصیه میشود تا حد امکان تحرک داشته باشید.
- در صورت استفاده از روش پیشابراهی ممکن است در روز انجام عمل از بیمارستان مرخص شوید.
- قبل از ترک بیمارستان نحوه‌ی تخلیه و مراقبت از کیسه‌ی ادرار به شما آموزش داده میشود.
- دو تا سه روز بعد برای خروج سوند به بیمارستان بروید. همچنین در صورت انجام روش پوستی باید برای کشیدن بخیه‌ها به بیمارستان بروید.
- زمانی که احساس راحتی کردید می‌توانید اکثر فعالیت‌های خود را ادامه دهید. از انجام فعالیت‌های سنگین تا زمان بهبودی کامل خودداری کنید و برای بررسی‌های بیشتر به طور منظم به پزشک مراجعه کنید.
- به منظور پیشگیری از تشکیل سنگهای جدید و بسته به نوع و دلیل احتمالی ایجاد سنگ، توصیه‌های تغذیه‌ای و مراقبتی انجام خواهند شد.
خطرات و عوارض انجام جراحی بسته سنگ مثانه (PCCL)
همانند هرگونه عمل جراحی دیگر، عمل بسته سنگ مثانه (PCCL) ممکن است با عوارضی همراه باشد که در زیر به آنها اشاره می‌کنیم:
- آسیب به مخاط مثانه: مخاط مثانه به لایه‌ی داخلی آن گفته میشود. این عمل ممکن است باعث سوراخ شدن دیواره‌ی مثانه شود.
- عفونت مجاری ادراری: معمولاً برای پیشگیری از عفونت‌های ادراری از آنتی بیوتیک استفاده میشود.
- خونریزی: پس از انجام جراحی مقداری خون در کیسه‌ی ادرار بیمار وجود خواهد داشت که معمولاً پس از گذشت چند روز برطرف میشود. در صورتی که ادرار شما همچنان رنگ قرمز روشن دارد به پزشک خود مراجعه کنید.
- دشواری در دفع ادرار و تکرر ادرار پس از انجام عمل جراحی
- تنگ شدن پیشابراه در اثر آسیب‌های بافتی و ایجاد بافت اسکار
- عدم موفقیت عمل یا تشکیل دوباره‌ی سنگ‌ها که ممکن است در آینده نیاز به انجام عمل جراحی باز داشته باشد.
- عوارض عمومی مربوط به بیهوشی و عمل جراحی مثل ترومبوز وریدهای عمقی
