بی اختیاری ادراری احتمالا یکی از آزاردهنده ترین علائم مالتیپل اسکلروزیس یا MS می باشد. اختلال عملکرد مثانه حداقل در 80% مبتلایان به MS و 96% از مبتلایانی که بیشتر از ده سال درگیر این بیماری بوده اند، به علت شرایط بیماری، دچار مشکلات ادراری می شوند.
این علائم هر قدر هم که آزاردهنده و خجالت آور باشند، نباید نادیده گرفته شوند. امروزه درمان های پزشکی زیادی وجود دارند که عملکرد ادراری را بهبود می بخشند، با این حال انجام تغییرات ساده در رژیم غذایی و سبک زندگی اغلب در زمانی که استرس خفیف یا فشاری بر روی شما است، می تواند به بهتر شدن شرایط کمک کند.
علت مشکلات مثانه در بیماران ام اس
مالتیپل اسکلروزیس با پاسخ ایمنی غیر طبیعی توصیف می شود که باعث تخریب پوشش محافظتی سلول های عصبی (غلاف میلین) می شود. این آسیب منجر به ایجاد ضایعاتی در مغز و یا طناب عصبی (نخاع) می شود که به نوبه خود در انتقال پیام های عصبی که کنترل تحرک، بینایی، حواس، فرایندهای ذهنی و عملکرد بدنی، مانند کنترل مثانه را دارد، تداخل ایجاد می کند.
اختلال عملکرد مثانه در MS وقتی روی می دهد که سیگنال های الکتریکی منتقل شده به مثانه و اسفنکتر ادراری به وسیله ضایعاتی که روی طناب نخاعی ایجاد شده، به تاخیر بیافتد.
اختلال به سه علت می تواند رخ دهد:
- مثانه منقبض شده و باعث می شود گنجایش کمتری برای نگه داشتن ادرار داشته باشد.
- اسفنکتر ادراری منقبض شده است و از تخلیه کامل مثانه ممانعت می کند.
- مثانه شل است و قادر به انقباض نمی باشد که منجر به تجمع ادرار در مثانه می شود.
علائم و نشانه ها
علائم اختلال عملکرد مثانه در مبتلایان به MS ممکن است بر اساس وسعت و موقعیت ضایعه متفاوت باشد. در برخی موارد، علائم خفیف و ناپایدار خواهند بود. در برخی دیگر، ممکن است پایدار باشند و حتی بدتر نیز شوند.
علائم ادراری می توانند به یک یا چندین شکل از چهار مورد زیر ظاهر شوند:
- مکث: ممکن است حس کنید نیاز به ادرار کردن دارید، اما احتمالا مدت زیادی طول بکشد تا ادرار شروع شود یا شاید قادر به ایجاد جریان ادراری ثابت نباشید.
- ضرورت: نیاز شدید و ناگهانی به ادرار کردن همراه با حس ناخوشایند پری مثانه
- تکرر: نیاز به ادرار بیشتر از حد طبیعی دارید. اغلب در شب اتفاق می افتد و باعث اختلال در خواب می شود.
- بی اختیاری: هنگامی که کمتر قادر به کنترل خروج ادرار از مثانه هستید و منجر به تراوش ادرار می شود.
عوارض
اگر اختلال عملکرد در مثانه مبتلایان به MS درمان نشود، ممکن است باعث آسیب دائمی به سیستم ادراری شود. اگر مثانه قادر به تخلیه شدن نباشد، اغلب می تواند باعث ایجاد عفونت دستگاه ادراری و سنگ های ادراری (UTIs) نیز شود. تراوش مزمن ممکن است منجر به عفونت موضعی پوست نیز شود. در موارد حاد، اگر عفونت ادراری در جریان خون پخش شود ممکن است باعث ایجاد سپسیس ادراری کشنده شود.
همچنین باید به تاثیر اختلال عملکرد مثانه در آرامش خاطر و سبک زندگی فرد نیز توجه کرد. برای مبتلایان به مشکلات کنترل مثانه منزوی کردن یا محدود کردن فعالیت های روزانه خود غیرعادی نیست و اغلب منجر به افزایش افسردگی که مکررا در مبتلایان به MS دیده می شود، منجر می گردد.
تشخیص
هنگام بررسی اختلال عملکرد مثانه، پزشک در مورد علائمی از شما سوال می پرسد سپس می خواهد با انجام آزمایش روی ادرار شما، احتمال عفونت ادراری (UTIs) را رد کند.
اگر نتیجه تست مثبت بود، درمان آنتی بیوتیکی تجویز می شود. اگر نبود، تست های دیگر (که به عنوان بررسی یا تست نوار مثانه شناخته می شود) انجام می شود تا عملکرد مثانه و مجاری اداری را در نگه داشتن و تخلیه ادرار ارزیابی کنند.
تست نوار ادراری حدود 30 دقیقه زمانی می برد و شامل استفاده از کاتتر (لوله) کوچکی برای پر کردن مثانه و ثبت مقادیر می باشد.
درمان مشکلات مثانه در بیماران ام اس
همانقدر که اختلال عملکرد مثانه می تواند ناخوشایند باشد، علائم ادراری معمولا می توانند توسط داروها، اصلاح سبک زندگی، درمان های دیگر مثل توانبخشی لگن کنترل شوند. درمان بر اساس علت اختلال مشخص می گردد:
تغییر در سبک زندگی
اولین کاری که مبتلایان به MS برای کنترل مشکلات مثانه خود انجام می دهند کاهش مقدار مایعات مصرفی می باشد. کاهش مصرف مایعات ادرار را غلیظ می کند و این مسئله باعث تحریک پوشش مثانه، افزایش خطر عفونت دستگاه ادراری و در نهایت کم آبی و عوارض دیگر می شود.
پزشک به مهمترین نکته در کنترل این شرایط که محافظت از کلیه ها است، توجه می کند؛ زیرا ممکن است منجر به سپسیس ادراری و تخریب پوست شود که هر دو عامل می تواند بیماری MS را بدتر کنند.
بسته به مرحله بیماری و عملکرد شناختی فرد، چابکی، تحرک و حمایت در منزل، درمان مشکلات مثانه معمولا برای هر شخص متفاوت خواهد بود. ممکن است درمان به سادگی نگه داشتن یا آموزش نگه داشتن ادرار به مدت طولانی تری باشد.
پزشک ممکن است برای مدیریت بهتر مایعات بدن تغیری را در کارهای روزمره پیشنهاد بدهد؛ مثلا در عوض خوردن هشت فنجان قهوه در روز، تلاش کنید آب بیشتری استفاده کنید، کاهش مصرف مایعات در شب و استفاده از قرص ها یا آب زغال اخته که ادرار را اسیدی تر می کنند و به کاهش مقدار باکتری های ادرار کمک می کند.
دارو
داروهایی می توانند در درمان مشکلات خاصی در مثانه، همانند رفع گرفتگی و کاهش تکرر فوری ادرار، کمک کنند. پزشک معالج بیمار می تواند بهترین رویکرد را برای هر شرایطی انتخاب کند.
- برای بیماران مبتلا به گرفتگی مثانه: شل کننده های مثانه مانند دیتروپن (oxybutynin)، دترول (tolterodine)، انابلکس (darefenasin)، توویاز (frsoterodine)، وزیکار (solifenacin)، Sanctura(کلرید تروزپیوم) و میربتریک (mirabegron) استفاده می شوند.
- برای مبتلایان به بیش فعالی اسفنکتر مثانه: عوامل مسدود کننده شبه آدرنالینی، مثل فلومکس (tamsulosin)، Uroxatral (alfuzolin) و Rapaflo (silodosin) برای تقویت جریان ادرار در اسفنکتر استفاده می شوند. بعلاوه، داروهای ضد اسپاسم، مانند Lioresal (باکلوفن) و زانافلکس (tizanidine) را می توان برای منبسط کردن عضله اسفنکتر استفاده کرد.
- برای مبتلایان به سستی مثانه: ممکن است سوندگذاری متناوب نیز پیشنهاد شود که در آن یک لوله نازک به داخل مثانه وارد می شود تا امکان ادرار کردن بهتر را فراهم کند.
توانبخشی لگن
درمان جسمانی کف لگن احتمالا کم هزینه ترین و یکی از موثرترین روش ها برای درمان مشکلات ادراری مثانه باشد. ورزش های کف لگن که به عنوان تمرینات کنجل نیز شناخته می شوند، ماهیچه ها را تقویت و کنترل آنها را بهبود می بخشد.
تکنیک های دیگر
تکنک های دیگر شامل تحریک عصب تیبیا (PTNS) که در آن الکترودی سوزنی پیام های عصبی را به مثانه و کف لگن می رساند؛ سوندگذاری متناوب (ISC) که احتمالا برای افرادی که در تخلیه مثانه مشکل دارند توصیه شود و به راحتی توسط بیمار مبتلا به MS که کنترل حرکتی کافی را دارد انجام شود؛ Interstim، یک دستگاه کوچک قابل جایگزینی می باشد که اعصاب خاجی را تحریک می کند و به رابطه بین کف لگن و مغز کمک می کند؛ و در نهایت تزریق بوتاکس که به شل شدن مثانه کمک میکند و درمانی تزریقی است و برای مثانه بیماران MS تایید شده است.
برای افرادی که هیچکدام از موارد ذکر شده به آنها کمک نکرده اند، مداخلات جراحی دیگری نیز وجود دارند که شامل سیستوستومی سوپراپیوبیک، یک لوله جایگزاری شده می باشد که ادرار را به داخل کیسه ای خارجی تخلیه می کند یا لوله انعطاف پذیری در مثانه است که ادرار را به یک کیسه بیرونی منتقل می کند.
