در پاسخ به سوال دیورتیکول مثانه چیست، در توضیحی مختصر می‌توان گفت، دیورتیکول مثانه زمانی رخ می‌دهد که دیواره مثانه در اثر ضعف یا تنگی‌های مجرای خروجی، به شکل برآمدگی‌های نازکی از بافت مخاطی به بیرون کشیده شود. این عارضه، می‌تواند به دلیل مشکلات مادرزادی یا علل اکتسابی، از جمله انسدادهای شدید در مسیر خروجی ادرار، رخ دهد.
همچنین، در مواردی که تنگی مسیر مجاری ادراری موجب تجمع فشار در مثانه شود، انجام عمل دیورتیکول ضروری به نظر می‌رسد؛ اما سوال مهم‌تر این است که آیا دیورتیکول مثانه خطرناک است؟ از آنجایی که این مشکل می‌تواند منجر به عوارضی مانند عفونت‌های مکرر، درد یا حتی اختلال در تخلیه کامل مثانه شود، نیاز به تشخیص و درمان به موقع دارد.
برای اینکه بدانید به این عارضه دچار شده اید یا خیر باید علت درد مثانه را پیدا کنید. پس کلیک کرده و صفر تا صد علائم درد مثانه با دلایل مختلف را بخوانید.
از این رو، در این مقاله از سایت دکتر فرشاد نامداری فوق تخصص ارولوژی، به بررسی کامل دیورتیکول مثانه بعلت تنگی‌های مسیر خروجی ادرار از مثانه یا علل دیگر، تشخیص و درمان این عارضه می‌پردازیم.
دیورتیکول مثانه چیست؟ بررسی کامل این عارضه
از دیدگاه پاتوفیزیولوژی، دیواره مثانه شامل سه لایه عضلانی است که از ایجاد هرنی مثانه در برابر فشار ناگهانی جلوگیری می‌کند؛ اما، هرگونه اختلال در ساختار یا ترکیب این لایه‌ها، می‌تواند منجر به بروز دیورتیکول شود. دیورتیکول ، به تشکیل کیسه‌ها یا برآمدگی‌هایی در دیواره مثانه گفته می‌شود که می‌تواند مشکلاتی مانند عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری، دشواری در تخلیه ادرار یا حتی وجود خون در ادرار را به همراه داشته باشد.
علت بروز این عارضه، ممکن است مادرزادی یا اکتسابی باشد که این موضوع باتوجه به ویژگی‌های بالینی بیمار و آزمایشات مخصوص، مشخص خواهد شد. دیورتیکول مادرزدای اغلب به شکل منفرد و در نزدیکی محل اتصال حالب به مثانه، بالا و کنار مجرای حالب قرار دارد؛ همچنین، معمولا با برگشت ادرار از مثانه به حالب، همراه هست.
نوع اکتسابی دیورتیکول مثانه نیز بیشتر در مردان بالای 60 سال دیده می‌شود و در امتداد دیواره جانبی مثانه شکل می‌گیرد. افزایش فشار داخل مثانه، ناشی از بیماری‌های پروستات یا اختلالات عصبی، باعث می‌شود مخاط مثانه بین لایه‌های عضلانی نفوذ کرده و عارضه دیورتیکول ایجاد شود.
همچنین، این بیماری در بزرگسالان بسیار شایع‌تر است و در مردان نسبت به زنان نیز بیشتر دیده می‌شود؛ اما آیا دیورتیکول مثانه خطرناک است؟ در جواب باید گفت بله؛ چرا که این عارضه در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به عوارضی مانند عفونت‌های پایدار، التهاب مثانه و اختلال در عملکرد کلیه‌ها شود؛ با این وجود درمان به موقع آن، از اهمیت بالایی برخوردار است.
بررسی علل بروز دیورتیکول مثانه: مادرزادی و اکتسابی
دیورتیکول ، زمانی شکل می‌گیرد که لایه داخلی مثانه از میان عضله آن بیرون زده و کیسه‌ای تشکیل دهد که این کیسه، اغلب پشت مثانه قرار گرفته و می‌تواند به دو دسته مادرزادی و اکتسابی تقسیم شود.
1. علل مادرزادی
دیورتیکول مادرزادی، معمولا در دوران تشکیل مثانه در کودکان رخ می‌دهد و در نزدیکی محل اتصال حالب به مثانه ظاهر می‌شود. در این زمان، حالب به دلیل فشرده شدن توسط دیورتیکول، تحت فشار قرار می‌گیرد که ممکن است به مشکلاتی مانند برگشت ادرار از مثانه به حالب یا حتی ایجاد آنوریسم حالب منجر شود. این اختلال مادرزادی، می‌تواند از بدو تولد وجود داشته و با ضعف ساختاری در دیواره مثانه همراه باشد.
2. علت‌های اکتسابی
دیورتیکول‌های اکتسابی عمدتا در بزرگسالان رخ می‌دهند، با این وجود، مثانه در ابتدا کاملا طبیعی است و با انسداد مسیر خروجی ادرار و افزایش فشار در آن، دیورتیکول شکل می‌گیرد.
- انسداد مجرای ادراری: در پی عواملی مانند بزرگ شدن غده پروستات در مردان یا تنگی مجرای ادرار، فشار مثانه افزایش یافته و عارضه دیورتیکول ایجاد می‌شود.
- مثانه نوروژنیک: آسیب‌های نخاعی یا عصبی، از جمله اختلالات عصبی هستند که می‌توانند عملکرد مثانه را مختل کرده و خطر تشکیل دیورتیکول را افزایش دهند.
- التهاب یا عفونت مزمن مثانه: در پاسخ به سوال آیا دیورتیکول مثانه خطرناک است، باید گفت بله؛ زیرا در امتداد التهاب‌های مزمن یا عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری که باعث ضعف دیواره مثانه می‌شوند، تشکیل خواهد شد.
- آسیب‌های مثانه : صدمات ناشی از حوادث یا اقدامات پزشکی نیز ممکن است باعث ضعف موضعی در دیواره مثانه شده و زمینه را برای بیماری‌ها فراهم کنند.
- اختلالات عملکردی مثانه: بعد از یافتن پاسخ دیورتیکول مثانه چیست، باید بدانید مشکلاتی مانند دفع غیرطبیعی ادرار یا مثانه بیش‌فعال می‌تواند احتمال بروز آن را افزایش دهد.
- بیماری‌های ژنتیکی نادر: در برخی موارد، سندرم‌ها یا اختلالات ژنتیکی نادر، از دیگر عوامل ایجادکننده این عارضه هستند و می‌توانند منجر به عمل دیورتیکول برای درمان شوند.
علائمی که ممکن است نشان دهنده مثانهٔ بیش‌فعال باشد! آیا شما هم درگیر این مشکل هستید؟ کلیک کنید و همه چیز را بدانید.
دیورتیکول مثانه: علائم و نشانه‌های ناشی از این بیماری پنهان
شدت و نوع علائم دیورتیکول به اندازه و محل قرارگیری آن و وجود عوارض مرتبط، بستگی دارد. برخی از رایج‌ترین علائم عبارتند از:
- عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری (UTIs)
- مشکلات در تخلیه ادرار
- خون در ادرار
- ناراحتی یا درد در ناحیه پایین شکم یا لگن
- تکرر و فوریت ادرار
- احتباس ادرار
- بی‌اختیاری ادرار
تمامی این علائم، می‌توانند زندگی فرد را با مشکلاتی مواجه کنند؛ از این رو، تشخیص و درمان به موقع بیماری، بسیار مهم است.
ارزیابی دیورتیکول مثانه: روش‌های تشخیص این بیماری
اولین قدم در تشخیص دیورتیکول ، بررسی کامل سوابق پزشکی بیمار و انجام معاینات دقیق فیزیکی است؛ زیرا، این بررسی‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا مشکلات احتمالی مانند انسداد مجرای خروجی مثانه یا مسائل عصبی را شناسایی کند.
از این رو، پزشک با مشاهده، لمس و ضربه زدن به نواحی مربوط به دستگاه ادراری، به دنبال شناسایی ناهنجاری‌ها می‌گردد. در زنان، پزشک ممکن است دیواره واژن را برای یافتن توده‌های زیرین بررسی کرده و حتی با این روش، بتواند چرک یا ادرار موجود در داخل دیورتیکول را تخلیه کند؛ همچنین، انجام آزمایشاتی مانند PSA نیز برای بررسی سلامت پروستات در مردان توصیه می‌شود.
برخی از مهمترین راه‌های تشخیص این عارضه، عبارتند از:
- آزمایش‌های ادراری
- تصویربرداری رادیوگرافی
- آندوسکوپی مثانه
1. آزمایش‌های ادراری
آزمایش ادرار و کشت ادرار برای شناسایی عفونت‌ها و بررسی وجود چرک یا خون در ادرار، به ویژه در بیمارانی که به دنبال درمان غیرجراحی هستند، ضروری است؛ همچنین، بررسی سلول‌های ادراری می‌تواند اطلاعات بیشتری درباره احتمال وجود ناهنجاری‌ها ارائه دهد.
2. تصویربرداری رادیوگرافی
رادیوگرافی و سیستوگرافی تخلیه‌ای که تحت کنترل فلوروسکوپی انجام می‌شود، یکی از روش‌های موثر برای تشخیص دیورتیکول است؛ چرا که، اطلاعات دقیقی درباره موقعیت، اندازه و ساختار دیورتیکول فراهم می‌کند.
3. آندوسکوپی مثانه
آندوسکوپی، یکی از روش‌های مهم برای تشخیص بیماری‌های دستگاه ادراری است. در این روش، آندوسکوپ از طریق مجرای ادراری وارد مثانه می‌شود و پزشک می‌تواند از طریق صفحه نمایش یا مستقیماً داخل مثانه را مشاهده کند؛ همچنین در صورت نیاز، نمونه کوچکی از بافت مثانه برای بررسی بیشتر و تشخیص بیماری‌های ادراری برداشته می‌شود.
در این میان، روش‌های دیگری مانند MRI یا اورتروگرافی نیز متناسب با نوع و شدت علائم بیمار، استفاده می‌شوند.
روش‌های نوین و موثر برای درمان دیورتیکول مثانه چیست؟
درمان و مدیریت دیورتیکول مثانه، به رویکردهای مختلفی بستگی دارد و می‌تواند از درمان‌های محافظه‌کارانه گرفته تا روش‌های جراحی متفاوت باشد.
1. درمان محافظه‌کارانه و غیرجراحی:
در افرادی که بدون علامت یا با علائم خفیف مواجه هستند و مشکلات پیچیده‌ای ندارند، معاینه و نظارت منظم، شامل بررسی علائم، آزمایش ادرار و معاینات سیستوسکوپی، توصیه می‌شود. این بیماران، باید از خطر احتمال ابتلا به سرطان و علائم هشداردهنده‌ای مانند وجود خون در ادرار یا درد هنگام ادرار، آگاه شوند.
همچنین، برای بیمارانی که نمی‌توانند عمل دیورتیکول انجام دهند یا همچنان پس از تسکین انسداد، با علائمی مواجه هستند، از کاتتریزاسیون متناوب استفاده می‌شود.
2. عمل دیورتیکول : جراحی دیورتیکولکتومی مثانه
این روش، زمانی به‌کار می‌رود که دیورتیکول مثانه علائمی ایجاد کند که معمولا ناشی از تخلیه ناقص و تجمع ادرار است؛ از این رو، ارزیابی پیش از عمل به منظور تعیین مناسب بودن جراحی برای هر فرد، ضروری است. عمل دیورتیکول، می‌تواند به صورت باز، لاپاراسکوپی یا با کمک ربات و در نظر گرفتن تکنیک‌های داخل مثانه‌ای و خارج مثانه‌ای انجام شود.
البته، در موارد شدیدتر، یک رویکرد ترکیبی به کار می‌رود که ابتدا دیورتیکول شناسایی و سپس از گردن مثانه خارج می‌شود.
3. روش‌های کم‌تهاجمی:
برای بیمارانی که قادر به تحمل جراحی طولانی نیستند، درمان‌های اندوسکوپیک در نظر گرفته می‌شود. این روش‌ها شامل برداشتن دیورتیکول با تکنیک‌های آندوسکوپی، تزریق عوامل پرکننده در گردن مثانه و فولگوراسیون است.
4. روش‌های لاپاراسکوپی و رباتیک:
لاپاراسکوپی دیورتیکولکتومی که می‌تواند به صورت داخل صفاقی یا خارج صفاقی انجام شود، به کاهش نیاز به مسکن و کوتاه شدن مدت بستری در بیمارستان کمک می‌کند.
علاوه بر این، جراحی با کمک ربات به دلیل دید سه بعدی، دقت و ظرافت بیشتر، به ویژه برای بیماران چاق مفید است؛ همچنین، در کودکان، معمولا به دلیل خطرات جراحی و احتمال بازگشت، مدیریت پزشکی و نظارت ترجیح داده می‌شود.
اگر میخواهید با انواع عمل تومور مثانه مانند لاپاراسکوپی و جراحی با کمک ربات آشنا شوید, کلیک کنید.
مروری بر شناخت دیورتیکول مثانه: آیا دیورتیکول مثانه خطرناک است؟
دیورتیکول مثانه، شرایطی است که در آن بخشی از دیواره مثانه به صورت یک کیسه یا برآمدگی بیرون زده می‌شود و در صورت عدم درمان یا درمان دیرهنگام می‌تواند عوارض جدی و جبران‌ناپذیری به دنبال داشته باشد. شناخت این بیماری، علاوه بر انجام آزمایشات انجام شده، به علائم و نشانه‌های موجود در بیماران نیز وابسته است و برای انتخاب بهترین راه درمان، مانند عمل دیورتیکول، بررسی شرایط بالینی بیمار و شدت بیماری تحت نظر پزشک متخصص، بسیار مهم است.
در صورتی که شما نیز با علائمی مشکوک به دیورتیکول مواجه شدید، می‌توانید ضمن ارتباط با دکتر فرشاد نامداری، به عنوان یکی از بهترین فوق تخصص های اورولوژی در این حوزه، از مشاوره تخصصی و خدمات درمانی ایشان نیز بهره‌مند شوید.
شماره‌های تماس: ۸۸۷۷۶۸۰۱, ۰۹۱۰۷۵۸۵۳۵۸
سایت اینترنتی: https://drnamdari.com/
آدرس: واقع در خیابان ولیعصر عج، ۳۰۰متر پایین تر از ونک، بالاتر از پل همت، بن‌بست سیدالشهدا، ساختمان رهام، پلاک ۸، واحد ۱
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK580557/
https://dreminozbek.com/en/bladder-diverticulum-in-young-people/
https://urologyaustin.com/general-urology/bladder-diverticulum/
https://radiopaedia.org/articles/urinary-bladder-diverticulum
https://www.vinmec.com/eng/article/diagnosis-and-treatment-of-bladder-diverticulum-en
