علت و علائم ورم کلیه و درمان آن

ورم کلیه چیست؟ چرا کلیه ورم می‌کند؟ بزرگ شدن کلیه (اتساع دستگاه ادراری فوقانی) بیماری است که در آن پدیده‌ای از جریان یافتن ادرار از کلیه شما به مثانه جلوگیری می‌کند. معمولاً وقتی این اتفاق می‌افتد، یک یا هر دو کلیه شما متورم می‌شود. این بیماری می‌تواند به صورت ناگهانی یا مزمن، جزئی یا کامل، یک طرفه یا دو طرفه (هر دو طرف) باشد. اگر تنها یک کلیه تحت تأثیر قرار گیرد، این بیماری بزرگ شدن کلیه یک طرفه نامیده می‌شود.

اگر هر دو کلیه تحت تأثیر قرار گیرند، بزرگ شدن کلیه دوطرفه نامیده می‌شود. همچنین می‌تواند شدت آن از تورم خفیف تا تورم شدید متفاوت باشد. نشانه های ورم کلیه ممکن است منجر به از دست دادن عملکرد کلیه یا نارسایی کلیه شود. با این حال، درمان سریع خطر عوارض طولانی مدت را کاهش می‌دهد؛ اما چرا کلیه ورم می‌کند؟ خطرات ورم کلیه چیست؟ در ادامه به این موارد به تفصیل می‌پردازیم.

بیشتر بخوانید: جهت اطلاع از انواع جراحی پیوند کلیه و علل شایع از کار افتادگی کلیه، کلیک کنید.

علت بزرگ شدن کلیه شامل چه مواردی می‌باشد؟

ورم کلیه چیست؟ شایع‌ترین علت بزرگ شدن کلیه بروز انسداد در یکی از قسمت‌های دستگاه ادراری است. ابتلای به بسیاری از بیماری‌ها می‌تواند باعث نشانه های ورم کلیه شود؛ اما در افراد بزرگ‌سال چرا کلیه ورم می‌کند؟ در این افراد بیماری‌هایی که اغلب علت بزرگ شدن کلیه هستند شامل موارد زیر می‌باشند:

● سنگ‌های کلیه: سنگ‌ها (رسوبات سخت ساخته شده از کلسیم و اگزالات) که ممکن است در کلیه‌ها یا مجاری ادراری شما رسوب کنند.
● انسداد حالب: انسداد حالب می‌تواند علت بزرگ شدن کلیه باشد.
● تومورها: تومورهای مثانه، غده پروستات، رحم یا سایر اندام‌هایی که بخشی از یا نزدیک دستگاه ادراری شما هستند ممکن است از ترشح ادرار جلوگیری کنند.
● هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH): بزرگ شدن غده پروستات می‌تواند کلیه بزرگ شدن کلیه، فشار بر مجرای ادرار شود.
● باریک شدن دستگاه ادراری: باریک شدن مجرای عبور ادرار می‌تواند به دلیل آسیب، عفونت، اختلالات زایمان یا جراحی رخ دهد.
● مشکلات عصبی یا عضلانی: این بیماری‌ها می‌تواند بر کلیه‌ها یا حالب شما تأثیر بگذارد.
● احتباس ادرار: در این شما نمی‌توانید ادرار خود را از مثانه تخلیه کنید و همین امر می‌تواند علت بزرگ شدن کلیه باشد.
● رفلاکس مجرای ادراری: در این بیماری ادرار شما از مثانه به سمت کلیه‌ها جریان می‌یابد و می‌تواند علت بزرگ شدن کلیه باشد.
● اورتروسل: این مشکل بیماری است که در آن قسمت پایین حالب شما ممکن است به داخل مثانه شما بیرون بزند.

بیشتر بخوانید: انواع علائم سرطان کلیه و عوامل خطر در ابتلا به سرطان کلیه چیست؟

علت بزرگ شدن کلیه در زنان

اما در زنان چرا کلیه ورم می‌کند؟ این امر ممکن است در نتیجه موارد زیر رخ دهد:
● بارداری: همان‌طور که رحم شما بزرگ می‌شود، می‌تواند بر حالب های شما فشار بیاورد و جریان ادرار را مسدود کرده و علت بزرگ شدن کلیه باشد.
● افتادگی رحم: این مشکلی بیماری که در آن رحم شما آویزان شده یا از موقعیت طبیعی خود خارج می‌شود و می‌تواند موجبات ورم کلیه را فراهم آورد.
● سیستوسل (افتادگی مثانه): این بیماری زمانی رخ می‌دهد که دیواره بین مثانه و واژن ضعیف شده و به مثانه اجازه می‌دهد تا به داخل واژن شما افتاده و یکی از پیامدهای بروز آن نشانه های ورم کلیه است.
● در نوزادان، نشانه های ورم کلیه قبل از تولد ممکن است به دلایل زیر رخ دهد: افزایش مقدار ادرار تولید شده توسط جنین، انسداد در جریان ادرار در نقطه‌ای از دستگاه ادراری آن‌ها، جریان برگشت ادرار از مثانه به کلیه‌ها.

علائم بزرگ شدن کلیه چیست؟

علائم بزرگ شدن کلیه معمولاً به علت بزرگ شدن کلیه بستگی دارد. در بیشتر موارد، ابتلای به بزرگ شدن کلیه هیچ علامتی مشخصی ندارد. ورم کلیه قبل از تولد در نوزادان معمولاً بعد از تولد علائمی را ایجاد نمی‌کند. هنگامی که علائم بزرگ شدن کلیه ظاهر می‌شوند، می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
● درد ناگهانی یا شدید در پهلوها، شکم یا کمر.
● حالت تهوع یا استفراغ.
● ادرار دردناک
● وجود خون در ادرار
● عفونت دستگاه ادراری (UTI).
● ناتوانی در تخلیه کامل مثانه
● دفع ادرار بیشتر یا کمتر از حد معمول.
در صورت ابتلا به بزرگ شدن کلیه، احتمال ابتلا به عفونت ادراری در شما افزایش می‌یابد زیرا ادرار در بدن شما به دام افتاده است. این امر می‌تواند منجر به رشد باکتری در دستگاه ادراری شما شود. علائم عفونت دستگاه ادراری UTI شامل موارد زیر می‌باشد:
● بروز تب، لرز و احساس خستگی.
● احساس درد یا سوزش هنگام دفع ادرار.
● دفع ادرار به شکل ابری (ادراری که شفاف نیست و کدر است).

بیشتر بخوانید: در طول مشاوره قبل از عمل PCNL کلیه چه چیزی را باید انتظار داشت؟

خطرات ورم کلیه چیست؟

موارد شدید بزرگ شدن کلیه می‌تواند به کلیه‌های شما آسیب برساند و منجر به نارسایی کلیه شود. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است فرد مبتلا نیاز به درمان با دیالیز یا پیوند کلیه داشته باشد. اکثر افراد از بیماری بزرگ شدن کلیه بهبود می‌یابند و به کلیه‌های خود آسیب دائمی وارد نمی‌کنند. از این رو در صورت تحت نظر داشتن بیمار، تشخیص و گرفتن درمان به موقع خطرات ورم کلیه می‌توانند به شدت قابل پیشگیری و محدود باشند.

بزرگ شدن کلیه چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص سریع بیماری بزرگ شدن کلیه مهم است زیرا ابتلا به بزرگ شدن کلیه و عدم درمان آن می‌تواند باعث وارد شدن آسیب طولانی مدت به کلیه شود. از این رو پزشک معالج شما معمولاً این بیماری را با موارد زیر تشخیص می‌دهد:
معاینه فیزیکی: پزشک از شما در مورد علائمی که دارید می‌پرسد و ناحیه نزدیک کلیه‌ها و مثانه را از نظر حساسیت یا تورم بررسی می‌کند. آن‌ها ممکن است در مورد سابقه ابتلای شما و خانواده‌تان به بیماری‌های مختلف سؤال کنند. در مردان ممکن است نیاز به معاینه رکتوم باشد تا مشخص شود که آیا پروستات آن‌ها بزرگ شده است یا خیر. افرادی که واژن دارند ممکن است نیاز به معاینه لگن داشته باشند تا بررسی شود که آیا مشکلی در رحم یا تخمدان آن‌ها وجود دارد یا خیر.
آزمایش ادرار: در این روش کارشناس آزمایشگاه نمونه‌ای از ادرار شما را جمع‌آوری می‌کند و آن را از نظر خون، کریستال‌های سنگ، باکتری یا عفونت تجزیه و تحلیل می‌کند. آن‌ها ممکن است نیاز به استفاده از کاتتر برای تخلیه ادرار داشته باشند.
آزمایش خون: شمارش کامل خون (CBC) ممکن است وجود عفونت را تعیین کند. آزمایشات عملکرد کلیه، از جمله کراتینین، GFR تخمینی (eGFR) و نیتروژن اوره خون (BUN) نیز ممکن است انجام شود.
روش‌های تصویربرداری: آزمایش اصلی تصویربرداری اولتراسوند است. سی تی اسکن یا ام آر آی ممکن است لازم باشد.

برای درمان بزرگ شدن کلیه چه باید کرد؟

هدف از درمان بزرگ شدن کلیه بازگرداندن جریان ادرار از کلیه و کاهش تورم و فشار است. درمان به شرایط زمینه‌ای بیمار بستگی دارد و شامل موارد زیر است:
● گاهی اوقات موارد خفیف بدون درمان خودبه‌خود برطرف می‌شوند.
● در مواقع دیگر، پزشک معالج ممکن است رویکرد انتظار و پایش مداوم بیمار را توصیه کند.
● جراحی گزینه دیگری است که پزشک معالج ممکن است در نظر بگیرد. اگر بزرگ شدن کلیه ناگهانی و به دلیل انسداد باشد، پزشک شما ممکن است یک لوله نفروستومی را از طریق پوست وارد کلیه شما کند تا ادرار اضافی را تخلیه کند. آن‌ها همچنین ممکن است از یک لوله پلاستیکی نرم به نام استنت حالب برای باز نگه داشتن حالب های شما استفاده کنند، که اجازه می‌دهد ادرار شما همان‌طور که باید جریان یابد.
● اگر علت سنگ کلیه یا حالب باشد، گزینه‌های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
● سنگ شکنی برون اندامی : این روش رایج‌ترین روش برای درمان سنگ کلیه است. امواج ضربه‌ای پرانرژی، سنگ‌ها را به گردوغبار یا قطعات کوچک‌تر می‌شکنند تا بتوانند از بدن شما خارج شوند.
● اورتروسکوپی: در این روش پزشک معالج شما یک لوله نازک را در مجرای ادرار شما قرار می‌دهد تا سنگ‌ها را از بین ببرد. پزشکان معالج از این روش برای درمان سنگ‌های مثانه یا قسمت پایین حالب استفاده می‌کنند.
● اگر عفونت ادراری را تجربه می‌کنید یا مجرای ادرار شما به دلیل عفونت باریک است، پزشک آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت تجویز می‌کند.

مطالعه بیشتر: جهت اطلاع از روش های درمان فوری سنگ کلیه و از کجا بفهمیم سنگ کلیه دفع شده است، کلیک کنید.

سوالات متداول چرا کلیه ورم می‌کند

1) بزرگ شدن کلیه چیست؟

بزرگ شدن کلیه (اتساع دستگاه ادراری فوقانی) بیماری است که در آن پدیده‌ای از جریان یافتن ادرار از کلیه شما به مثانه جلوگیری می‌کند. معمولاً وقتی این اتفاق می‌افتد، یک یا هر دو کلیه شما متورم می‌شود. این بیماری می‌تواند به صورت ناگهانی یا مزمن، جزئی یا کامل، یک طرفه یا دو طرفه (هر دو طرف) باشد.

2) چرا تشخیص سریع بزرگ شدن کلیه مهم است؟

تشخیص سریع بیماری بزرگ شدن کلیه مهم است زیرا ابتلا به بزرگ شدن کلیه و عدم درمان آن می‌تواند باعث وارد شدن آسیب طولانی مدت به کلیه شود.

3) خطرات ورم کلیه چیست؟

موارد شدید بزرگ شدن کلیه می‌تواند به کلیه‌های شما آسیب برساند و منجر به نارسایی کلیه شود. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است فرد مبتلا نیاز به درمان با دیالیز یا پیوند کلیه داشته باشد.

برای انجام درمان بزرگ شدن کلیه می‌توان از تجارب درمانی بیماران قبلی بهره گرفت. همچنین در این زمینه می‌توان از تجارب جناب آقای دکتر فرشاد نامداری جراح و فوق تخصص کلیه و مجاری ادراری و ناباروری مردان با سابقه بیش از 15 سال جراحی موفق در این زمینه کمک گرفت. دکتر فـرشاد نامداری، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی و حائز رتبه دوم بورد کشوری تخصصی اورولوژی می‌باشد. ایشان دانش‌آموخته و دستیار ممتاز دانشکده علوم پزشکی تهران می‌باشند. با بهره‌گیری از دانش و تجربه ایشان می‌توان به‌خوبی از درمان بزرگ شدن کلیه اطمینان حاصل کرد.

منبع مقاله

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15417-hydronephrosis
https://www.nhs.uk/conditions/hydronephrosis.