واریکوسل اصطلاحی است که برای توصیف اتساع و پیچ خوردگی غیرطبیعی رگ‌های (به نام “plexiniform plexus” یعنی شبکه‌ی وریدی پیچ خورده در هم) موجود در کیسه‌ی بیضه‌ها به کار برده می‌شود. رگ‌ها در سراسر بدن خون را از اندام‌های مختلف به قلب منتقل می‌کنند. به طور نرمال، این رگ‌ها دارای دریچه‌هایی هستند که موجب حرکت خون در جهت مناسب می‌شوند. اگرچه هنگامی که دریچه‌های موجود در رگ‌های بیضه‌ای به درستی عمل نمی‌کنند ، نیروی گرانش می‌تواند خون را در کیسه‌ی بیضه انباشته کند و باعث ایجاد واریکوسل شد. این مشکل معمولاً در سمت چپ بیضه اتفاق می‌افتد که احتمالاً به موقعیت و فرم ورید بیضه‌ای در شکم ربط دارد.
واریکوسل ها می‌توانند سه مشکل اصلی ایجاد کنند: اختلال در باروری، کاهش تولید تستوسترون توسط بیضه یا ناراحتی در بیضه‌ها. به همین دلیل این عارضه معمولاً تحت درمان قرار نمی‌گیرد مگر اینکه دلیلی برای نگرانی درباره یکی از این مشکلات وجود داشته باشد. در بعضی موارد واریکوسل می‌تواند باعث آزواسپرمی یا فقدان کامل اسپرم در انزال شود. از آنجا که واریکوسل ها بسیار شایع هستند و از آنجایی که معمولاً در طول زندگی کشف نشده باقی می‌مانند، احتمالاً حدود 80٪ از مردان مبتلا به واریکوسل قادرند بدون هیچ گونه مداخله پزشکی با شریک زندگی خود رابطه جنسی بدون مشکلی داشته و نیز قدرت باروری داشته باشند. بیشتر مردان مبتلا به واریکوسل دچار هیچ مشکل هورمونی یا ناراحتی نمی‌شوند. یک نکته مهم این است که به نظر می‌رسد واریکوسل های بزرگتر اثرات سوء بیشتری دارند.
معمولاً در این موارد، متخصصین اورولوژی جراحی را توصیه نمی‌کنند، حتی اگر گزینه‌های غیر جراحی مانند آمبولیزاسیون واریکوسل موجود باشد. آمبولیزاسیون واریکوسل به صورت یک عمل سرپایی است که توسط رادیولوژیست‌های مداخله‌ای انجام می‌شود. این عمل از حداقل میزان تهاجمی برخوردار بوده و زمان بهبودی سریع‌تری نسبت به جراحی سنتی دارد. آمار درمان واریکوسل حاکی از تأثیر آمبولیزاسیون برای 90 درصد بیماران می‌باشد. برای دانستن اینکه بهترین روش درمانی برای شما کدام است، باید با پزشک خود صحبت کنید.
جهت کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت در مطب دکتر نامداری با شماره تلفن 88776801 تماس حاصل فرمایید.
آیا واریکوسل خطرناک است؟
واریکوسل ها مواردی تهدید کننده برای زندگی فرد نیستند، البته بندرت می‌توانند با شرایط خطرناک همراه باشند. به طور مثال، اگر واریکوسل در سمت راست و نه در سمت چپ تشکیل شود، باید اطمینان حاصل کنید که هیچ توده یا ناهنجاری دیگری در شکم وجود ندارد که ممکن است باعث ایجاد آن شده باشد.
همچنین هنگامی که بیمار دراز کشیده است، حجم واریکوسل ها باید کاهش یابد زیرا نیروی گرانشی دیگر شبکه وریدی پر پیچ و خم در بیضه را پر نمی‌کند. هنگامی که در این وضعیت واریکوسل کاهش نمی‌یابد، این نگرانی را نیز ایجاد می‌کند که یک انسداد شکمی از قبیل یک توده یا توموری وجود دارد که می‌تواند باعث ایجاد این تورم و توده شدگی شده باشد.
در نهایت به نظر می‌رسد واریکوسل تقریباً همیشه تأثیراتی در تولید تستوسترون دارد. اگرچه بسیاری از مردان مبتلا به واریکوسل سطح قابل قبولی از تستوسترون را در طول زندگی، بدون هیچ درمانی، حفظ خواهند کرد. با این حال ، در مواردی نادر، واریکوسل می‌تواند به دلیل کمبود عوارض مرتبط با آن از جمله سندرم متابولیک، دیابت و پوکی استخوان منجر به پایین آمدن سطح تستوسترون شود.
واریکوسل چگونه روی بیضه تأثیر می‌گذارد؟
نظریه‌های فراوانی در این باره وجود دارد، اما اکثر آن‌ها بر این نظر توافق دارند که یک راه برای ایجاد این عارضه، انتقال خون گرمی است که از ناحیه‌ی شکمی به سمت بیضه‌های داخل کیسه بیضه صورت می‌گیرد. بیضه در حدود 3 درجه زیر دمای بدن عملکرد مطلوبی دارد، بنابراین این خون گرم می‌تواند بر توانایی آن در ساخت اسپرم و تستوسترون تأثیر بگذارد. نظریه‌های دیگر شامل تأثیر توده روی بیضه و همچنین قرار گرفتن بیضه در معرض مواد شیمیایی مختلف از غده فوق کلیوی می‌باشد، که در نزدیکی بالای رگ بیضه قرار می‌گیرد.
آیا واریکوسل می‌تواند بعدها در زندگی مشکلاتی ایجاد کند؟
هم پارامتر باروری و هم سطح تستوسترون هر دو می‌توانند به تدریج در طول زمان، تحت تأثیر قرار بگیرند. به طور مثال، واریکوسل در مردانی که قبلاً بچه‌دار شده‌اند، بیشتر دیده می‌شود، اما در حال حاضر در باروری دچار مشکل هستند. همچنین تقریباً همه مردانی که تحت عمل واریکوسل قرار می‌گیرند ، بعد از ترمیم ، سطح تستوسترون شان افزایش می‌باید. (این بدان معنا نیست که همه مردانی که واریکوسل دارند باید آن را درمان کنند).
درجات واریکوسل چگونه شناسایی می‌شود؟
واریکوسل اولیه یا ثانویه می‌تواند در هر یک از سه درجه واریکوسل طبقه‌بندی شود:
طبقه‌بندی واریکوسل درجه‌یک
در این دسته، رگ‌های ناکارآمد دیده نمی‌شوند. پزشک در حین معاینه فیزیکی آن‌ها را تشخیص می‌دهد در حالی که بیمار مانور والسالوا (Valsalva maneuver) را انجام می‌دهد. مانور والسالوا یک تمرین تنفسی است که به عنوان یک ابزار تشخیصی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
طبقه بندی واریکوسل درجه دو
واریکوسل ها در این درجه هنوز قابل مشاهده نیستند، اما پزشک می‌تواند در طول معاینه حتی بدون کمک مانور والسالوا متوجه ی آن شود.
طبقه بندی واریکوسل درجه سه
در این دسته ، واریکوسل ها را می‌توان به راحتی در کیسه‌ی بیضه تشخیص داد. برای تشخیص آن‌ها نیازی به انجام تست فیزیکی نیست.
وراء طبقه بندی‌های تشخیصی، دو نوع واریکوسل وجود دارد که بر اساس چگونگی تأثیر رگ‌های ناکارآمد در بدن می‌باشند. تفاوت اصلی بین طبقه‌بندی‌ها این است که واریکوسل چه تأثیری بر روی رگ ایلیاک داخلی و خارجی [ورید ناحیه لگنی] می‌گذارد (یکی از سه رگ‌هایی که باعث تخلیه خون ناحیه لگن خون می‌شود).
واریکوسلهای فشاری منجر به پس رفتن ذخیره‌ی خون در رگ اسپرماتیک داخلی [که خون دی اکسیژنه شده را از بیضه انتقال می‌دهد] می‌شود (پر خون شدن این رگ) و در نتیجه واریکوسل ایجاد می‌شود. اگرچه هیچ واریکوسلی در رگ ایلیاک (ورید ناحیه‌ی لگن) داخلی یا خارجی وجود ندارد. این نوع واریکوسل معمولاً در دسته درجه یک قرار می‌گیرد.
در واریکوسلهای نوع شنت انباشتگی خون شدیدی در رگ وجود دارد که منجر به تشکیل واریکوسل بزرگ می‌شود که در آن رگ‌های آسیب دیده به ورید مجاری داخلی یا خارجی گسترش می‌یابد. این نوع واریکوسل معمولاً در دسته‌ی درجات دو و سه قرار دارد.
چه زمانی واریکوسل ها معمولاً کشف می‌شوند؟
واریکوسل ها معمولاً به دلیل یکی از سناریوهای زیر کشف می‌شوند:
- در اکثر اوقات در فردی که کاملاً بدون علامت است و در حین ارزیابی برای ناباروری مشاهده می‌شود.
- ممکن است در طول یک معاینه معمولی و روتین، توده موجود در کیسه بیضه توسط بیمار یا پزشک تشخیص داده شود.
- ممکن است فرد با دردی در ناحیه کیسه‌ی بیضه به پزشک مراجعه کند.
واریکوسل چه نوع دردی را می‌تواند ایجاد کند؟
برای اکثر بیماران واریکوسل هیچ گونه ناراحتی قابل توجهی ایجاد نمی‌کند. اما درد خفیف یا شدید در کیسه بیضه می‌تواند ناشی از واریکوسل باشد. بیماران به طور معمول احساس “دردی” را در کیسه بیضه تجربه می‌کنند که معمولاً با ایستادن طولانی مدت یا فعالیت آن‌ها مرتبط است. این عارضه معمولاً با خوابیدن به پشت و بالا بردن پاها (از کف پا) برطرف می‌شود.
در صورت ایجاد ترومبوفلبیت (لخته شدن خون و التهاب)، ممکن است واریکوسل باعث درد شدیدتری شود. ارزيابي بيماران مبتلا به درد کیسه بیضه بايد شامل سونوگرافي از این ناحیه باشد تا ساير پاتولوژی‌ها و لزوم انجام آزمایش‌های ادرار را برای رد علت عفونت رد كند.
ترمیم واریکوسل ممکن است هنگامی در نظر گرفته شود که هیچ علت قابل تشخیص دیگری در مورد این درد وجود نداشته باشد و ویژگی‌های درد با واریکوسل همخوانی داشته باشد، اما هیچ تضمینی وجود ندارد که ترمیم واریکوسل باعث از بین بردن درد شود.
در عصر مدرن، عمل میکروسرجری (بی عصب سازی) شریان اسپرماتیک نیز باید در زمان بستن واریکوسل در بیماران مبتلا به درد کیسه بیضه در نظر گرفته شود.
واریکوسل چگونه روی باروری تأثیر می‌گذارد؟
واریکوسل در معاینه بدنی تقریباً یک سوم مردان یافت می‌شود که به دلیل عدم موفقیت در باروری مورد معاینه و ارزیابی قرار می‌گیرند. آن‌ها بر حسب اندازه و بر حسب حضور آن‌ها در یک یا هر دو طرف کیسه بیضه دسته بندی می‌شوند. مهم است بدانید که واریکوسل در هر اندازه‌ای ممکن است بر باروری تأثیر بگذارد. علاوه بر این، شواهد جدید نشان می‌دهند که عملکرد اسپرم ممکن است به روش‌های مختلفی تحت تأثیر واریکوسل ها قرار بگیرد که با آنالیز مایع منی کشف و مشخص نمی‌شوند.
واریکوسل ایجاد شده در یک طرف کیسه بیضه، از نظر عملکرد و دما بر روی هر دو بیضه تأثیر می‌گذارد. همان‌طور که قبلاً گفته شد، واریکوسل هایی که پزشک هم نمی‌تواند متوجه آن‌ها شود اما در سونوگرافی یا سایر مطالعات تصویربرداری تشخیص داده می‌شوند، از نظر بالینی مهم و قابل توجه نیستند.
چه موقع باید واریکوسل ترمیم شود؟
داشتن یک رویکرد فردی برای مدیریت واریکوسل مهم است. تصمیم به درمان واریکوسل بر اساس اندازه واریکوسل ، اهداف باروری بیمار ، علائم پایین آمدن سطح تستوسترون یا ناراحتی و درد و کیسه بیضه، آزمایش خون مانند سطوح تستوسترون و یا یافته‌های آنالیزی از مایع منی اتخاذ می‌شود.
همچنین ، سن و باروری همسر بیمار از عوامل مهم در تصمیم‌گیری در مورد درمان کردن یا نکردن واریکوسل در نظر گرفته می‌شود. در صورتی که ملاحظات باروری زنانه نیز وجود داشته باشد، برای مسیر بهینه‌ای برای هر زوج باید به طور مشترک با متخصص غدد تولید مثل زوج تصمیم گیری اتخاذ شود. اگر همسر بیمار هنوز مورد ارزیابی قرار نگرفته است، او باید تحت آزمایش‌های اساسی قرار گیرد تا اطمینان حاصل شود که هیچ یافته‌ای وجود ندارد که نحوه‌ی کنترل و مدیریت واریکوسل را تغییر دهد.
شواهد محکمی وجود دارد که نشان می‌دهد ترمیم واریکوسل باعث بهبود عملکرد بیضه می‌شود و ممکن است از آسیب بیشتر در بیضه به مرور زمان جلوگیری کند، اما این امر ارتباط نزدیکی با اندازه واریکوسل دارد. بنابراین ، عملکرد بیضه باید مستقیماً با آنالیز مایع منی، اندازه‌گیری حجم بیضه و یا آزمایش خون ارزیابی شود. اگر شواهدی در مورد آسیب به بیضه وجود داشته باشد، ترمیم واریکوسل ممکن است برای بهبود عملکرد بیضه و یا جلوگیری از آسیب بیشتر حائز اهمیت باشد.
هنگامی که به نظر می‌رسد بیضه تحت تأثیر واریکوسل نیست، نظرات مختلفی در مورد اینکه آیا واریکوسل را باید معالجه کرد یا خیر وجود دارد. در صورت تمایل به بستن واریکوسل برای محافظت از عملکرد بیضه در آینده، باید با جراح خود مشاوره کامل و مفصلی داشته باشید و انتظارات واقع‌بینانه در مورد شانس حصول هرگونه مزیت قابل اندازه‌گیری و خطرات و عوارض جانبی ناشی از این عمل داشته باشید. پزشکان فقط در شرایطی که ” سود عمل بیشتر از خطرات” باشد ، این عمل را به بیمار توصیه می‌کنند.
یک روش جایگزین برای درمان، مشاهده و کنترل بیماران مبتلا به واریکوسل با گذشت زمان است که این کار با بررسی آنالیزهای مایع منی و یا آزمایش خون انجام می‌گیرد و تنها در صورت وجود شواهدی مبنی بر تخریب و نقص در عملکرد بیضه توسط واریکوسل ، اقدام به درمان می‌شود. ترمیم واریکوسل مرد در یک زوج نابارور زمانی مشخص می‌شود که:
- شواهد عینی از یک عامل مردانه وجود داشته باشد (مانند آنالیز غیرطبیعی مایع منی) ،
- وضعیت باروری همسر سالم یا قابل درمان است ، و
- دلایل بارز دیگری برای ناباروری مرد وجود ندارد (یعنی انسداد ، بدخیمی یا ناهنجاری ژنتیکی)
درمان و کنترل عوارض واریکوسل در مردان
سه شیوه برای درمان و کنترل واریکوسل وجود دارد:
آمبولازسیون واریکوسل
در عمل آمبولازسیون واریکوسل، حلقه‌های کوچکی از راه یک رگ در ناحیه‌ی کشاله‌ی ران وارد می‌شوند و از آن‌ها برای مسدود کردن رگ‌هایی در ناحیه‌ی شکمی که واریکوسل را تغذیه می‌کنند استفاده می‌شود. میزان موفقیت این عمل در دراز مدت تا حدودی پایین‌تر از شیوه‌ی جراحی باز می‌باشد و این درمان می‌تواند به بیشتر از یک عمل نیاز داشته باشد. اگرچه، هیچ برشی در این عمل ایجاد نمی‌شود پس پزشکان غالباً با اطمینان این روش را برای بیماران کودک در نظر می‌گیرند. علاوه بر این، گاهی اوقات از این روش برای بیمارانی که عمل ترمیمی شکست خورده داشته‌اند استفاده می‌شود. یکی از نشانه‌ی اصلی برای لزوم انجام این جراحی، درد است، همچنین ویژگی‌های بدنی مانند چاقی مفرط که خطر انجام عمل جراحی را افزایش می‌دهند.
عمل لاپاراسکوپی برای بستن واریکوسل
در عمل لاپاراسکوپی برای بستن واریکوسل، یک دوربین و ابزارهای کوچکی به ناحیه‌ی شکمی وارد می‌شود، که در آنجا رگ‌های تغذیه کننده واریکوسل (با ابزارهایی) بسته می‌شوند. همچنین میزان موفقیت این عمل در دراز مدت پایین‌تر است. علاوه بر این اگرچه عوارض ناشی از این عمل نادر است، اما در صورت بروز آن‌ها می‌توانند جدی‌تر از سایر روش‌ها باشند. در نهایت، در این روش میزان بروز هیدروسل (جمع شدن مایعات اطراف بیضه) بعد از جراحی بیشتر است.
ساب اینگوینال میکروسرجری واریکوسل
در نهایت، چندین روش جراحی باز نیز برای واریکوسل وجود دارد. برای اکثر بیماران، پزشکان یک عمل واریکوسلکتومی ساب اینگوینال میکروسکوپی را انجام می‌دهند. این روش بالاترین میزان موفقیت و کمترین میزان بروز عارضه را دارد، کمترین هزینه را در بر دارد و اساساً خطر ایجاد صدمات خطرناک در داخل شکمی در آن وجود ندارد.
برای انجام این عمل، بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد. برش در ناحیه پایین کشاله ران انجام می‌شود و طناب اسپرماتیک جدا می‌شود. تمام رگ‌های تغذیه کننده واریکوسل شناسایی و جداسازی می‌شوند، در حالی که ساختارهای مهم برای عملکرد بیضه حفظ می‌شوند. رگ‌ها بین بخیه ابریشمی سیاه تقسیم شده، در حالی که تمام سازه‌های مهم محافظت شده‌اند.
چند روز بیمار در بیمارستان بستری می‌شود؟
واریکوسلکتومی میکروسکوپی یک عمل سرپایی محسوب می‌شود، بنابراین بیماران معمولاً در همان روز به خانه می‌روند.
عمل ترمیم واریکوسل چه عوارض احتمالی دارد؟
عوارض بالقوه ترمیم واریکوسل شامل واریکوسل مداوم / مکرر، کبودی، عفونت و حساسیت و تحریک درد در بیضه می‌باشند. در تعداد بسیار کمی از مردان، هیدروسل (انباشته شدن از آب در اطراف بیضه) رخ می‌دهد. برای بیمارانی که تحت عمل ترمیم غیر جراحی قرار می‌گیرند، احتمال واکنش بیشتر به ماده حاجب در این روش وجود دارد. سرانجام ، خطر از دست دادن بیضه بسیار کم است.
بیمه خدمات درمانی معمولاً هزینه‌های عمل واریکوسلکتومی میکروسکوپی را پوشش می‌دهد.
