لیتوتریپسی یک روش غیر تهاجمی (پوست بریده نمیشود) برای درمان سنگهای کلیه میباشد که برای عبور کردن از مسیر ادراری خیلی بزرگ هستند. لیتوتریپسی از امواج متمرکز شده اولتراسوند یا امواج شاک ویو برای هدف قرار دادن سنگهایی که محل آنها توسط فلوروسکوپی (نوعی از تصویر برداری اشعه ایکس) یا سونوگرافی (امواج صوتی با فرکانس بالا) مشخص شده است، استفاده میشود. امواج شاک ویو باعث میشوند تا سنگهای که بسیار بزرگ هستند، به سنگهای کوچک تر شکسته شوند تا بتوانند راحت تر از مجرای ادراری عبور نمایند. لیتوتریپسی به افراد این اجازه را میدهد تا سنگهای کلیه یا مجاری ادراری خود را بدون استفاده از روشهای تهاجمی مانند جراحی، از بین ببرند. پزشک شما برای اینکه بتواند از این امواج برای از بین بردن سنگها استفاده نماید، باید به طور کامل محل و اندازه سنگ را به وسیله امواج اشعه ایکس یا سونوگرافی تشخیص دهد.
در مورد سنگهای کلیه
هنگامی که موادی که به طور معمول از طریق کلیهها دفع میشوند در مجاری ادراری باقی می مانند ، ممکن است متبلور شوند و به یک سنگ کلیه سفت تبدیل شوند. اگر سنگها از کلیه رها نشوند ، میتوانند هنگام عبور از معابر باریک تر مجاری ادراری گیر کرده و در آن ناحیه مستقر شوند. برخی از سنگهای کلیوی به اندازه کافی کوچک و صاف هستند که بدون ناراحتی میتوانند به راحتی از طریق دستگاه ادراری عبور کنند. سنگ های ای دیگر ممکن است دارای لبههای زبر و تیز باشند یا به اندازه نخود بزرگ شوند که در هنگام عبور و جا به جایی در مجاری ادراری درد شدیدی ایجاد کنند. مناطقی که بیشتر در معرض به دام انداختن سنگ کلیه هستند مثانه ، مجرای ادرار و آلت تناسلی است.
بیشتر سنگهای کلیوی که ایجاد میشوند به اندازه کافی کوچک هستند که بدون مداخله میتوانند از آن عبور کنند. با این حال ، در حدود 20 درصد موارد ، این سنگ از 2 سانتیمتر (حدود یک اینچ) بزرگ تر است و ممکن است نیاز به درمان داشته باشد. بیشتر سنگهای کلیوی از کلسیم تشکیل شدهاند. با این حال ، انواع دیگری از سنگهای کلیه وجود دارد که میتوانند از مواد دیگر تشکیل شده باشند. انواع سنگهای کلیه شامل موارد زیر است:
- سنگهای کلسیم. کلسیم، قسمت طبیعی از یک رژیم غذایی سالم است که در استخوانها و ماهیچهها مورد استفاده قرار میگیرد ، و مقادیر اضافی آن به طور طبیعی با بقیه مواد موجود در ادرار بیرون میآید. با این حال ، کلسیم اضافی که بدن از آن استفاده نمیکند ممکن است با سایر مواد زاید برای تشکیل سنگ ترکیب شود.
- سنگهای استروویت. سنگهای استروویت ، از منیزیم ، فسفات و آمونیاک تشکیل میشوند و ممکن است بعد از عفونت ادراری ایجاد شوند.
- سنگهای اسید اوریک. سنگهای اسید اوریک ممکن است وقتی ادرار خیلی اسیدی باشد ، مانند برخی بیماریها مانند نقرس یا بدخیمی ایجاد شود.
- سنگهای سیستین. سنگهای سیستین از سیستین که یکی از بلوکهای ساختمانی است که عضلات ، اعصاب و سایر قسمتهای بدن را تشکیل میدهد، تشکیل شده است.
آیا همه بیماران دارای سنگ کلیه میتوانند از این نوع درمان برخوردار باشند؟
خیر. اندازه ، تعداد ، محل و ترکیب سنگها عواملی هستند که باید هنگام بررسی گزینههای درمانی مورد توجه قرار گیرد. اندازه بیمار ممکن است استفاده از روش حمام آب را محدود کند، اما بیماران با اندازههای زیادی میتوانند با روش کوسن آب درمان شوند.
همچنین سنگها باید توسط مانیتور اشعه ایکس به وضوح مشاهده شوند تا توسط امواج شاک ویو با دقت مورد هدف قرار گیرند. اگر ناهنجاریهای آناتومیکی از این امر جلوگیری میکند ، ممکن است سایر روشهای حذف سنگ در نظر گرفته شود. از طریق معاینه ، پرتونگاری و سایر آزمایشات ، پزشک میتواند تصمیم بگیرد که آیا این بهترین روش درمانی برای بیمار است یا خیر. در بعضی موارد ، لیتروتریپسی با امواج شاک ویو خارج از بدن ممکن است با سایر روشهای درمانی ترکیب شود. دلایل اصلی انجام روش SWL برای درمان سنگ کلیه عبارتاند از:
- سنگها برای عبور به خودی خود بسیار بزرگ هستند (قطر آنها بیش از 5 میلی متر).
- سنگها جریان ادرار را مسدود میکنند.
- سنگها باعث خونریزی یا عفونت کلیه میشوند.
- تسکین دهنده درد در درمان علائم مؤثر نیست.
در مورد سنگهای مجرای حالب چطور
بیشتر سنگهای کوچک مجرای حالب (قطر کمتر از 1-5 میلی متر) به خودی خود عبور میکنند. اگر عبور نکنند ، معمولاً مداخله دیگری صورت میگیرد. سنگهای مجاری ادراری که در نزدیکی کلیه ایجاد میشوند معمولاً توسط SWL با یا بدون جابجایی سنگ به محل بهتر درمان میشوند. سنگهای مجاری ادراری که پایین تر (در نزدیکی مثانه) ایجاد میشوند نیز ممکن است با SWL درمان شوند ، اما آنها معمولاً به یوتروسکوپی احتیاج دارند به خصوص اگر بزرگ باشند (قطر بیش از 1 سانتی متر).
آیا ضروری است که بیمار با روشی مانند این تحت درمان قرار گیرد؟
اگر سنگ به خودی خود منتقل نشود ، به درمان نیاز دارد. در صورت ابتلا به عفونت ، درد شدید یا اگر عملکرد کلیه شما تهدید شود، پزشکان سریع عمل خواهند کرد. اگر فقط یک کلیه داشته باشید یا پیوند کلیه داشته باشید ، سنگ شما سریعتر درمان میشود. اگر در هر دو کلیه سنگ وجود داشته باشد یا سنگ خیلی بزرگ داشته باشید ، پزشکان منتظر نمی مانند که شما را معالجه کنند.
قبل از عمل
- پزشک شما عمل را برای شما توضیح میدهد و به شما فرصتی میدهد تا هرگونه سؤالی را که ممکن است در مورد این روش داشته باشید بپرسید.
- از شما خواسته میشود فرم رضایت نامه امضا کنید که به پزشکان اجازه انجام مراحل را میدهد. فرم را با دقت بخوانید و اگر چیزی مشخص نیست سؤال کنید.
- علاوه بر تاریخچه پزشکی کامل ، پزشک شما ممکن است معاینه جسمی کاملی را انجام دهد تا قبل از انجام عمل جراحی از سلامت شما مطمئن باشد. ممکن است شما تحت آزمایش خون یا سایر آزمایشهای تشخیصی قرار بگیرید.
بسته به نوع بیحسی یا آرام بخش استفاده شده ، ممکن است ناشتا بودن قبل از عمل لازم باشد. در صورت لزوم به شما دستورالعمل چند ساعت تا روز قبل از عمل داده میشود.
- اگر باردار هستید یا گمان میکنید که باردار هستید ، باید به ارائه دهنده خدمات درمانی خود اطلاع دهید.
- اگر به هرگونه دارو ، لاتکس ، نوار یا داروهای بیهوشی (موضعی و عمومی) حساسیت دارید باید به پزشک معالج خود اطلاع دهید.
- در مورد تمام داروها (با نسخه و بدون نسخه) و مکملهای گیاهی که مصرف میکنید ، به پزشک خود اطلاع دهید.
- در صورت سابقه اختلالات خونریزی به پزشک خود اطلاع دهید یا اگر داروهای ضد انعقادی (رقیق کننده خون) ، آسپیرین یا سایر داروهای موثر بر لخته شدن خون مصرف میکنید. ممکن است لازم باشد که شما قبل از عمل مصرف این داروها را متوقف کنید.
- ممکن است قبل از عمل آرام بخش دریافت کنید تا به شما در آرام ماندن هنگام انجام عمل کمک کند. اگر قبل از عمل یا در طی عمل جراحی بیحسی یا آرام بخش استفاده میشود ، ممکن است به کسی احتیاج داشته باشید که شما را به خانه برساند.
- با توجه به شرایط پزشکی ، پزشک ممکن است آماده سازی خاص دیگری را درخواست کند.
در طی عمل
از آنجا که لیتوتریپسی یک روش درمانی کاملاً غیر تهاجمی است ، بیشتر درمانهای لیتوتریپسی به صورت سرپایی انجام میشود.
اگرچه استفاده از بیهوشی به ترجیح بیمار و پزشک بستگی دارد ، اما دادههای اخیر حاکی از آن است که با استفاده از بیهوشی ملایم میتوان نتایج لیتوترپیسی را بهبود بخشید.هنگامی که بیمار به اندازه کافی بی هوش شده است ، از یک دستگاه پرتونگاری کامپیوتری برای مشخص کردن محل سنگ در کلیه استفاده میشود. مجموعهای از امواج شاک ویو (چند صد تا دو هزار) بر روی سنگ تابانده میشود. پروتکلهای درمانی شامل آخرین یافتههای تحقیقی هستند که نشان میدهد تنظیمات قدرت امواج شاک ویو و میزان تحویل امواج شاک ویو میتواند بر نتایج درمانی تأثیر بگذارد.
هنگام انجام لیتوترپسی هدف حداکثر میزان شکستن سنگ کلیه بیمار و در عین حال به حداقل رساندن صدمه ای است که امواج شاک ویو میتواند به کلیه و اندامهای اطراف آن وارد کند. به طور معمول ، روش لیتوتریپسی تقریباً یک ساعت طول میکشد.
به طور کلی ، لیتوتریپسی این روند را دنبال میکند:
از شما خواسته میشود هرگونه لباس ، جواهرات یا اشیاء دیگری را که ممکن است در این روش مداخله کند در بیاورید.
- اگر از شما خواسته شود لباس خود در بیاورید، به شما لباس مخصوص عمل داده میشود.
- یک سرم داخل وریدی (IV) در بازو یا دست شما وارد خواهد شد.
- شما ممکن است یک داروی آرام بخش یا بیحسی دریافت کنید تا در طی عمل ثابت بمانید و هیچ دردی احساس نکنید.
- بعد از اینکه آرام بخش به کار خود ادامه داد ، روی یک بالشتک پر از آب قرار خواهید گرفت یا در وان پر از آب غوطه ور میشوید.
- پس از مشخص شدن محل سنگ (های) با فلوروسکوپی یا سونوگرافی ، برای دسترسی مستقیم به سنگ در موقعیت مناسب قرار خواهید گرفت.
- اگر در طول عمل بیدار هستید ، ممکن است احساس ضربات سبک را بر روی پوست خود تجربه کنید.
- دنباله ای از امواج شاک ویو برای خرد کردن سنگ کلیه ایجاد میشود.
- در طی این روش سنگ (های) توسط فلوروسکوپی یا سونوگرافی کنترل میشود.
- استنت ممکن است در مجرای ادرار قرار گیرد تا قطعات سنگی (شن) از آن عبور کرده و خارج شوند.
- هنگامی که قطعات سنگی به اندازه کافی کوچک برای عبور از دستگاه ادراری هستند ، عمل پایان مییابد.
بعد از عمل
بعد از عمل برای اینکه تحت نظر باشید به اتاق ریکاوری منتقل میشوید. هنگامی که فشار خون ، نبض و تنفس شما پایدار باشد و هوشیار شوید ، شما را به اتاق بیمارستانی خود منتقل کرده یا مرخص خواهند کرد.
ممکن است رژیم غذایی و فعالیتهای معمول خود را از سر بگیرید ، مگر اینکه پزشک به شما توصیه دیگری کند. نوشیدن مایعات اضافی برای رقیق کردن ادرار و کاهش ناراحتی عبور قطعات سنگی گزینه بسیار مناسبی است.
ممکن است بعد از انجام عمل چند روز یا بیشتر در ادرار خود متوجه خون شوید. این امر طبیعی است. ممکن است متوجه کبودی در پشت یا شکم خود شوید.
طبق توصیه پزشک از مسکنهای ضد درد استفاده کنید. آسپرین یا برخی داروهای ضد درد دیگر ممکن است احتمال خونریزی را افزایش دهند. حتماً فقط داروهای توصیه شده توسط پزشک را مصرف کنید. ممکن است بعد از عمل به شما آنتی بیوتیک داده شود. حتماً داروها را دقیقاً مطابق تجویز پزشک مصرف كنید. ممکن است از شما خواسته شود ادرار خود را جمع آوری کنید تا سنگهای باقی مانده یا قطعات سنگی برای آزمایش به آزمایشگاه ارسال شوند.
قرار ملاقات پیگیری طی چند هفته پس از عمل تعیین میشود. اگر استنت در طول عمل قرار داده شود ، ممکن است در این زمان برداشته شود.
در صورت بروز هر یک از موارد زیر به پزشک خود اطلاع دهید:
- تب و یا لرز
- احساس سوزش هنگام ادرار کردن
- تکرر ادرار یا فوریت تخلیه ادرار
- درد شدید کمر
بسته به وضعیت خاص شما ممکن است پزشک بعد از عمل دستورالعمل های اضافی یا متناوب را به شما ارائه دهد.
لیتوتریپسی برای چه کسانی مناسب نیست؟
موارد منع استفاده لیتوتریپسی شامل موارد زیر میشود، اما به آنها محدود نمیشود:
- بیماران باردار
- بیماران مبتلا به مشکلات خونی که “رقیق کننده خون” مصرف میکنند یا بیمارانی که اختلالات خونریزی دارند. آسپرین یا سایر رقیق کننده های خون باید حداقل 1 هفته قبل از لیتوترپسی قطع شود.
- بیماران مبتلا به عفونت مزمن کلیه ، زیرا ممکن است برخی از قطعهها منتقل نشوند ، بنابراین باکتریها به طور کامل از کلیه حذف نمیشوند.
- بیماران مبتلا به انسداد یا بافت زخم در حالب ، که ممکن است از عبور قطعات سنگی جلوگیری کند.
- بیمارانی که نیاز به رهایی فوری و یا کامل مواد سنگی دارند.
- بیمارانی که سنگهای آنها از سیستین و انواع خاصی از کلسیم تشکیل شده است، زیرا این سنگها با لیتوترپسی به خوبی خرد نمیشوند.
بیماران دارا ضربان ساز قلب باید به پزشک خود اطلاع دهند. لیتوتریپسی با تأیید متخصص قلب و با استفاده از اقدامات احتیاطی ممکن است روی بیماران دارای ضربان ساز انجام شود. ضربان سازهای با سرعت بالا که در شکم کاشته میشوند ممکن است در حین لیتوتریپسی آسیب ببینند.
بسته به وضعیت پزشکی خاص شما ممکن است خطرات دیگری نیز وجود داشته باشد. حتماً قبل از انجام عمل هرگونه نگرانی خود را با پزشک در میان بگذارید. چاقی و باد روده ممکن است در یک روش لیتوتریپسی اختلال ایجاد کند.
خطرات عمل
ممکن است بخواهید از میزان تابش تشعشعات مورد استفاده در طول عمل و خطرات ناشی از وضعیت خاص خود از پزشک خود سؤال کنید. خوب است که سابقهای از موارد گذشته قرار گیری در معرض اشعه مانند اسکنهای قبلی و سایر انواع پرتونگاری را همراه خود داشته باشید تا بتوانید به پزشک خود اطلاع دهید. خطرات مرتبط با قرار گرفتن در معرض پرتودرمانی ممکن است مربوط به تعداد تجمعات معاینات اشعه ایکس و یا درمان در طی مدت طولانی باشد.
عوارض لیتوتریپسی ممکن است موارد زیر را شامل شود ، اما به آنها محدود نمیشود:
- خونریزی در اطراف کلیه
- عفونت
- انسداد مجاری ادراری توسط قطعات سنگی
- قطعات سنگی به جا مانده که ممکن است به سنگهای بیشتر تبدیل شوند.
دیگر روشهای خارج کردن سنگ
روشهای دیگری که ممکن است برای درمان سنگ کلیه به کار رود شامل موارد زیر است:
- یورتروسکوپی یا حالبوسکوپی. روشهای آندوسکوپی که در آن میتوان سنگهای موجود در مجرای ادرار یا مجرای حالب را با وسیله ای که از طریق یک لوله کوتاه ، انعطاف پذیر و سبک، و به وسیله آندوسکوپی خارج کرد.
- نفرولیتوتومی جلدی (جراحی تونل). این روش یک عمل جراحی برای سنگهایی که با لیتوتریپسی یا روشهای آندوسکوپی قابل درمان نیستند، میباشد. این کار شامل از بین بردن سنگ از طریق یک لوله نازک است که از طریق یک برش کوچک در پشت کلیه و ایجاد تونل میشود.
- عمل جراحی باز. یک روش جراحی تهاجمی تر با استفاده از برش بزرگتر برای دسترسی مستقیم به سنگ.
- استنت. دستگاه مصنوعی ، لولهای است که ممکن است در کنار سایر روشها مورد استفاده قرار گیرد. استنت ممکن است از طریق محدوده خاصی به مجاری ادراری وارد شود تا سنگها راحت تر عبور کنند.
