سنگ مثانه یک مشکل شایع در سیستم ادراری است، که به دلیل تجمع مواد معدنی در مثانه به وجود می‌آید. این سنگ‌ها می‌توانند، اندازه‌های مختلفی داشته باشند و علائم بسیار و متفاوتی ایجاد کنند که شامل درد در پایین شکم، سوزش هنگام ادرار، تکرر ادرار و وجود خون در ادرار می‌باشد.
در برخی موارد، علائم سنگ مثانه در مردان، می‌تواند به شکل‌های دیگری نیز بروز کند که باعث ایجاد مشکلات جدی‌تری می‌شود. درمان سنگ مثانه به تعداد و اندازه سنگ‌ها بستگی دارد که رایج‌ترین آنها شامل نوشیدن مایعات زیاد برای شستشوی مثانه، استفاده از داروها برای تسکین درد و درمان عفونت و در موارد وخیم‌تر، جراحی برای برداشتن سنگ‌ها است.
برای مطالعه مقاله درمان مثانه بیش فعال و اطلاع کامل از مثانه بیش فعال کلیک کنید.
برای تشخیص و درمان مناسب، باید به یک پزشک متخصص مراجعه کنید تا مشکلات جدی‌تری برای شما به وجود نیاید. با ما همراه باشید تا در ادامه این مقاله، علائم سنگ مثانه در زنان، علل بروز این عارضه، عوامل خطر، راه‌های تشخیص دقیق، درمان و پیشگیری این بیماری را به صورت کامل بررسی کنیم.
علائم سنگ مثانه
سنگ مثانه ممکن است کوچک باشد و بدون هیچ علامتی از بدن خارج شود؛ اما سنگ‌های بزرگ‌تر می‌توانند باعث ایجاد علائم ناراحت‌کننده‌ای شوند. در این بخش علائم سنگ مثانه در زنان و مردان را به شکل کامل توضیح می‌دهیم.
1. علائم سنگ مثانه در زنان
علائم سنگ مثانه در زنان، ممکن است شامل درد در پایین شکم، احساس سوزش هنگام ادرار کردن و تکرر ادرار باشد. تغییر رنگ ادرار نیز از دیگر علامت‌های رایج است؛ ادرار ممکن است کدر یا تیره به نظر برسد و حتی ممکن است خون در ادرار مشاهده شود.
نیاز مکرر به ادرار کردن نیز، یکی از علائم معمول است؛ به‌طوری‌که ممکن است فرد احساس کند همیشه باید به دستشویی برود، حتی اگر به تازگی ادرار کرده باشد. در موارد شدیدتر، سنگ‌های بزرگ‌تر می‌توانند باعث عفونت ادراری شوند که با علائمی مانند ادرار دردناک، مکرر و بوی بسیار بد خود را نشان می‌دهد.
2. علائم سنگ مثانه در مردان
علائم سنگ مثانه در مردان مشابه با زنان است، اما برخی تفاوت‌های مهم وجود دارد. این علامت‌ها در آقایان می‌تواند شامل درد در ناحیه تناسلی، آلت تناسلی یا بیضه‌ها باشد؛ علاوه بر این، مردان ممکن است مشکلاتی در شروع و حفظ جریان قوی ادرار داشته باشند، به‌طوری‌که جریان ادرار آنها قطع و وصل شود.
این وضعیت می‌تواند بسیار ناراحت‌کننده باشد و حتی باعث عفونت ادراری شود. تغییر رنگ ادرار و مشاهده خون در ادرار نیز از دیگر علائم سنگ مثانه در مردان است.
در هر دو جنس، مراجعه به پزشک و دریافت تشخیص و درمان مناسب برای جلوگیری از عوارض جدی‌تر بسیار مهم است. با توجه به علائم سنگ مثانه و تشخیص به موقع، می‌توانید سریع‌تر بهبود پیدا کنید و به زندگی روزمره خود بدون درد و ناراحتی ادامه دهید.
چه دلایلی باعث می‌شود سنگ در مثانه تشکیل شود؟
سنگ مثانه زمانی تشکیل می‌شود که ادرار برای مدت طولانی در این عضو باقی بماند و مواد زائد مانند نمک، پتاسیم و محصولات زائده پروتئین به هم چسبیده و کریستال‌های سختی را تشکیل دهند. این فرایند معمولاً در شرایطی رخ می‌دهد که مثانه، به طور کامل هنگام ادرار کردن خالی نشود. چندین شرایط و عوامل خطر می‌توانند احتمال ابتلا به سنگ مثانه را افزایش دهند که این عوامل، شامل موارد زیر می‌شود:
- سیستوپلاستی
- دیورتیکول مثانه
- سیستوسل
- کم‌آبی
- پروستات بزرگ شده
- سنگ‌های کلیه
- مثانه نوروژنیک
- دستگاه‌های پزشکی
در ادامه به شرح دقیق این موارد می‌پردازیم.
1.سیستوپلاستی
یکی از علل شایع سنگ مثانه، سیستوپلاستی است. در این عمل، جراح با استفاده از بافت روده، مثانه را بزرگ‌تر کرده تا عملکرد آن را بهتر کند. گاهی اوقات این عمل می‌تواند، منجر به جمع شدن ادرار در مثانه شود.
2.دیورتیکول مثانه
دیورتیکول مثانه نیز می‌تواند یکی از دلایل تشکیل سنگ مثانه باشد. دیورتیکول‌ها حفره‌هایی هستند که در اندام‌های توخالی مانند مثانه ایجاد می‌شوند و می‌توانند ادرار را نگه دارند و خالی کردن کامل مثانه را دشوار کنند. این حفره‌ها ممکن است مادرزادی باشند یا به دلیل بیماری یا پروستات بزرگ ایجاد شوند.
برای مطالعه مقاله عفونت مثانه و جهت درمان عفونت مثانه کلیک کنید
3.سیستوسل
سیستوسل یا افتادگی مثانه نیز یکی دیگر از دلایل رایج تشکیل سنگ مثانه است. پس از زایمان، رباط‌ها و عضلات حمایتی که مثانه را نگه می‌دارند، کشیده و ضعیف می‌شوند. این موضوع باعث می‌شود مثانه به داخل واژن بیفتد و جریان ادرار را مسدود کند.
4.کم‌آبی
کم‌آبی بدن نیز یکی از عوامل مهم در تشکیل سنگ مثانه است. نوشیدن آب و مایعات کافی به رقیق شدن مواد معدنی در ادرار و شستشوی مثانه کمک می‌کند. کمبود آب می‌تواند باعث جمع شدن مواد معدنی و در نتیجه تشکیل سنگ شود.
5.پروستات بزرگ شده
پروستات بزرگ شده نیز می‌تواند به تشکیل سنگ مثانه منجر شود. با افزایش سن، پروستات بزرگ می‌شود و می‌تواند بخشی از مجرای ادرار را مسدود کند که خالی کردن کامل مثانه را سخت می‌کند.
6.سنگ‌های کلیه
سنگ‌های کلیه نیز می‌توانند به مثانه منتقل شده و در آنجا سنگ‌های مثانه را تشکیل دهند. اگرچه معمولاً سنگ‌های کلیه از مثانه دفع می‌شوند، اما گاهی اوقات ممکن است گیر کنند و بزرگ‌تر شوند.
7.مثانه نوروژنیک
مثانه نوروژنیک که ناشی از آسیب عصبی به دلیل آسیب نخاعی، سکته مغزی یا ناهنجاری مادرزادی است، می‌تواند باعث مشکلات در تخلیه کامل مثانه شود.
8.دستگاه‌های پزشکی
دستگاه‌های پزشکی مانند کاتترها نیز می‌توانند باعث تشکیل سنگ مثانه شوند. سنگ‌ها ممکن است از کریستال‌هایی که روی دستگاه‌ها تشکیل می‌شوند، ایجاد شوند، به ویژه اگر دستگاه‌ها برای مدت طولانی‌تر از توصیه شده در بدن باقی بمانند.
چه عواملی خطر سنگ مثانه را افزایش می‌دهند؟
سنگ‌های مثانه معمولاً به دلیل مشکلات دیگر در سیستم ادراری ایجاد می‌شوند که می‌توانند جریان ادرار را مسدود کنند. چندین عامل خطر می‌توانند احتمال تشکیل سنگ مثانه را افزایش دهند که در ادامه، هر کدام را توضیح می‌دهیم:
- انسدادها در سیستم ادراری
- آسیب عصبی
- عفونت‌های دستگاه ادراری
- و…
1.انسدادها در سیستم ادراری
یکی از عوامل اصلی، انسدادها در سیستم ادراری است. پروستات بزرگ شده، بالا رفتن گردن مثانه یا انسدادهای دیگر می‌توانند از تخلیه کامل مثانه جلوگیری کنند و باعث جمع شدن ادرار شوند که در نهایت باعث تشکیل سنگ می‌شود.
2.آسیب عصبی
آسیب عصبی نیز می‌تواند خطر تشکیل سنگ مثانه را افزایش دهد. شرایطی مانند آسیب نخاعی، بیماری پارکینسون و دیابت می‌توانند به اعصابی که عملکرد مثانه را کنترل می‌کنند صدمه برسانند و باعث مشکلات در تخلیه کامل مثانه شوند.
3.عفونت‌های دستگاه ادراری
عفونت‌های دستگاه ادراری نیز یکی دیگر از عوامل خطر هستند. بیماران مبتلا به ادرار راکد و عفونت‌های ادراری بیشتر در معرض ابتلا به سنگ مثانه قرار دارند، زیرا عفونت‌ها می‌توانند باعث تحریک و التهاب مثانه شوند.
4.عوامل دیگر
شرایط دیگر مانند دیورتیکول مثانه، مثانه نوروژنیک، اجسام خارجی در مثانه، پرتودرمانی و شیستوزومیازیس نیز می‌توانند خطر ابتلا به سنگ مثانه را افزایش دهند. این موارد می‌توانند عملکرد طبیعی مثانه را با مشکل مواجه کرده و باعث تجمع ادرار و تشکیل سنگ شوند.
علاوه بر این، مردان، به ویژه بالای 50 سال، بیشتر در معرض ابتلا به سنگ مثانه هستند. با افزایش سن، احتمال بروز مشکلاتی مانند پروستات بزرگ شده افزایش می‌یابد که می‌تواند بیماری‌های این چنینی را به وجود بیاورد. به همین دلیل علائم سنگ مثانه در مردان ممکن است کمی تفاوت داشته باشد.
چطور بفهمیم سنگ مثانه داریم؟ راه‌های تشخیص دقیق
تشخیص سنگ مثانه توسط یک پزشک متخصص و با استفاده از روش‌های متفاوت انجام می‌شود. ابتدا، دکتر سابقه پزشکی بیمار را بررسی کرده و سؤالاتی در مورد علامت‌های این عارضه او می‌پرسد. علائم سنگ مثانه ممکن است شامل درد در پایین شکم، سوزش هنگام ادرار، تکرر ادرار و وجود خون در ادرار باشد.
معاینه فیزیکی نیز بخشی از فرایند تشخیص است. پزشک متخصص ممکن است با لمس و فشار دادن نواحی مختلف شکم و مثانه، سعی کند علائم درد و ناراحتی را تشخیص دهد.
برای تأیید تشخیص سنگ مثانه، پزشک ممکن است آزمایش‌های مختلفی را تجویز کند که عبارتند از:
- آزمایش ادرار
- آزمایش‌های تصویربرداری
- سیستوسکوپی
- درمان سنگ مثانه
- سنگ‌شکنی لیزری
- جراحی
1. آزمایش ادرار
در این آزمایش، بیمار باید در یک فنجان مخصوص ادرار کند. نمونه به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا تکنسین‌ها آن را برای وجود سنگ‌های کوچک مثانه، علائم عفونت ادراری و خون بررسی کنند. این آزمایش می‌تواند به پزشک متخصص کمک کند تا مشکلات احتمالی در سیستم ادراری را شناسایی کند.
2. آزمایش‌های تصویربرداری
پزشک ممکن است برای دیدن تصاویر واضح از مثانه، سی تی اسکن، اشعه ایکس یا سونوگرافی تجویز کند. این آزمایش‌ها اندازه، شکل و محل سنگ مثانه را نشان می‌دهند و به پزشک کمک می‌کنند تا برنامه درمانی مناسبی را تعیین کند.
3. سیستوسکوپی
در این روش، پزشک یک لوله بلند و انعطاف‌پذیر با دوربین در انتهای آن که به آن سیستوسکوپ گفته می‌شود، از طریق مجرای ادرار به مثانه وارد می‌کند. این ابزار به پزشک اجازه می‌دهد تا مستقیماً داخل مثانه را مشاهده کرده و سنگ‌ها را تشخیص دهد.
4. درمان سنگ مثانه
درمان سنگ مثانه معمولاً توسط متخصص اورولوژی انجام می‌شود. تخصص اورولوژیست‌ها در درمان مشکلاتی است که سیستم ادراری و دستگاه تولید مثل را تحت تأثیر قرار می‌دهند. درمان سنگ مثانه شامل موارد زیر می‌شود.
5. سنگ‌شکنی لیزری
این روش کم تهاجمی شامل استفاده از سیستوسکوپ است که از طریق مجرای ادرار به مثانه وارد می‌شود تا سنگ‌ها را شناسایی کند. سپس از لیزر یا امواج صوتی با فرکانس بالا (اولتراسوند) برای شکستن سنگ به قطعات کوچک‌تر استفاده می‌شود. این قطعات سپس با شستشوی مثانه با مایعات خارج می‌شوند.
6. جراحی
در صورتی که سنگ‌های مثانه بسیار بزرگ باشند، ممکن است به جراحی باز نیاز باشد. در این روش، اورولوژیست با ایجاد یک برش کوچک در شکم، سنگ‌ها را خارج می‌کند. اگر سنگ‌ها به دلیل بزرگ شدن پروستات ایجاد شده باشند، اورولوژیست ممکن است بافت پروستات را که باعث انسداد مجرای ادرار شده است، نیز بردارد.
برای درمان طبیعی سنگ‌های مثانه، افزایش مصرف مایعات می‌تواند کمک کند تا سنگ‌های کوچک به طور طبیعی دفع شوند. اما باید توجه داشت که سنگ‌های مثانه اغلب به دلیل باقی ماندن ادرار در مثانه برای مدت طولانی ایجاد می‌شوند و در این موارد، نوشیدن مایعات بیشتر ممکن است کارساز نباشد.
پیشگیری بهتر از درمان؛ سنگ مثانه را جدی بگیرید
سنگ مثانه یک مشکل جدی است که ممکن است نتوانید به طور کامل از آن پیشگیری کنید، اما می‌توانید با انجام برخی اقدامات خطر ابتلا به آن را کاهش دهید. یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای کاهش خطر تشکیل سنگ مثانه، نوشیدن آب زیاد است.
آب مواد معدنی را در ادرار رقیق می‌کند و احتمال تجمع و تشکیل سنگ مثانه را کمتر می‌کند. بهتر است با پزشک خود در مورد میزان مناسب آب مصرفی روزانه صحبت کنید تا اطمینان حاصل کنید که به اندازه کافی آب می‌نوشید.
اگر بالاتر از 50 سال هستید و پروستات بزرگ شده دارید، مشاوره با یک دکتر متخصص بسیار مهم است. پزشکان ممکن است تکنیک‌ها یا داروهای خاصی را برای کمک به تخلیه کامل مثانه توصیه کنند که می‌تواند خطر تشکیل سنگ مثانه را کاهش دهد.
علاوه بر این، با تغییر رژیم غذایی یا مصرف داروهای خاص نیز می‌توانید خطر ابتلا به برخی انواع سنگ‌ها را کاهش دهید؛ برای مثال، کاهش مصرف نمک و پروتئین‌های حیوانی و افزایش خوردن میوه‌ها و سبزیجات می‌تواند به پیشگیری از تشکیل سنگ‌های مثانه کمک کند.
به خاطر داشته باشید که پیشگیری از این بیماری، همیشه بهتر از درمان سنگ مثانه است. با انجام اقدامات پیشگیرانه و مشاوره با پزشک، می‌توانید خطر ابتلا به این عارضه را به حداقل برسانید.
سنگ مثانه؛ از تشخیص تا درمان و بهبودی کامل
سنگ مثانه یکی از مشکلات رایج در سیستم ادراری است که می‌تواند به شکل‌های ناراحت‌کننده‌ای بروز کند. علائم سنگ مثانه شامل درد در پایین شکم، سوزش هنگام ادرار، تکرر ادرار و وجود خون در ادرار می‌باشد. این علامت‌ها ممکن است در خانم‌ها و آقایان به صورت مشابهی بروز کند، اما علائم سنگ مثانه در زنان و مردان می‌تواند تا حدی متفاوت باشد.
تشخیص و درمان سنگ مثانه باید توسط متخصص اورولوژی انجام شود. روش‌های درمانی شامل سنگ‌شکنی لیزری و جراحی است که انجام هر کدام به اندازه و محل سنگ‌ها بستگی دارد؛ همچنین، افزایش مصرف آب و تغییرات در رژیم غذایی می‌تواند به پیشگیری از تشکیل سنگ‌های مثانه کمک کند.
با آگاهی از علائم سنگ مثانه و مراجعه به پزشک برای تشخیص و درمان به موقع، می‌توانید از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کنید؛ همچنین به علائم سنگ مثانه در مردان باید توجه بیشتری داشته باشید.
جهت دریافت اطلاعات بیشتر در این زمینه می‌توانید با تیم فوق تخصصی دکتر فرشاد نامداری جراح و فوق تخصص ارولوژی با شماره ۰۲۱۸۸۷۷۶۸۰۱ تماس حاصل نمایید تا شما را به شکلی مناسب راهنمایی کنیم؛ همچنین اگر تجربه یا پرسشی در این زمینه دارید، می‌توانید دیدگاه خود در قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
منابع:
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/16312-bladder-stones
