عمل لیتوتریپسی چیست + دستگاه لیتوتریپسی

لیتوتریپسی : دردهای ناشی از سنگ کلیه یا مثانه، یکی از بدترین تجربیاتی است که یک فرد می‌تواند در زندگی تجربه کند. این درد شدید، ناگهانی و گاهی طاقت‌ فرسا است و حتی می‌تواند باعث اختلال در زندگی روزمره فرد شود. سال‌ها پیش، تنها راه درمان سنگ‌های بزرگ کلیه یا مثانه، جراحی‌های تهاجمی بود که به برش‌های بزرگ، دوره نقاهت طولانی و عوارض جانبی همراه بود.

میخواهید درباره سنگ کلیه و انواع آن بیشتر بدانید؟ کلیک کنید و با جزئیات دقیق درباره این بیماری و روش های درمان قطعی آن آشنا شوید.

اما امروزه با پیشرفت‌های پزشکی، روش‌های کم‌تهاجمی مانند لیتوتریپسی معرفی شده‌اند که با استفاده از تکنیک‌های مدرن، سنگ‌ها را به‌راحتی و بدون نیاز به جراحی باز خرد می‌کنند. در ادامه این مقاله از وبسایت دکتر فرشاد نامداری، به مزایا و معایب دستگاه لیتوتریپسی، روش انجام عمل لیتوتریپسی و به سوال لیتوتریپسی چیست جواب خواهیم داد.

لیتوتریپسی چیست؟

لیتوتریپسی (lithotripsy)، یک روش کم‌تهاجمی برای خرد کردن سنگ‌های کلیه، مثانه و حتی سنگ‌های موجود در مجاری ادراری است. این روش به‌طور معمول با استفاده از امواج شوکی یا صوتی انجام می‌شود که بر سنگ‌ها اثر می‌گذارند و آن‌ها را به قطعات کوچکتری تبدیل می‌کنند.

سپس این قطعات کوچکتر از طریق ادرار به راحتی دفع می‌شوند. از مزایای مهم دستگاه لیتوتریپسی، عدم نیاز به جراحی باز و برش‌های بزرگ است که معمولاً با عوارض جانبی کمتری، نسبت به روش‌های سنتی همراه است.

لیتوتریپسی چگونه انجام می‌شود؟

انجام لیتوتریپسی، بسته به نوع سنگ و شرایط بیمار، از طریق روش‌های مختلفی انجام می‌شود. در ابتدا پزشک از روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی یا اشعه ایکس برای پیدا کردن محل دقیق سنگ استفاده می‌کند. این مرحله بسیار مهم است؛ زیرا موقعیت سنگ نقش زیادی در انتخاب عمل لیتوتریپسی خواهد داشت.

پس از تشخیص محل سنگ، پزشک نوع مناسب عمل لیتوتریپسی را انتخاب می‌کند. یکی از رایج‌ترین روش‌ها، سنگ شکنی برون بدنی با موج شوکی (ESWL) است. در این روش، بیمار روی یک تخت مخصوص قرار می‌گیرد و دستگاهی در نزدیکی بدن بیمار قرار داده می‌شود.

این دستگاه امواج شوکی را به سمت سنگ ارسال می‌کند و سنگ را به قطعات ریزتری خرد می‌کند. این روش کاملاً غیرتهاجمی است و نیازی به جراحی ندارد. در برخی موارد دیگر، پزشک ممکن است از دستگاه لیتوتریپسی اولتراسونیک یا الکتروهیدرولیک (EHL) استفاده کند که به‌طور مستقیم‌، روی سنگ اثر می‌گذارد.

فواید عمل لیتوتریپسی

لیتوتریپسی، به‌عنوان یکی از بهترین روش‌های درمان سنگ‌های کلیه و مثانه شناخته می‌شود. مزایای زیادی برای این روش وجود دارد که باعث شده بسیاری از بیماران و پزشکان آن را به جراحی ترجیح دهند، ازجمله:

1. کم‌تهاجمی بودن؛ برخلاف جراحی‌های باز که به برش‌های بزرگ نیاز دارند، دستگاه لیتوتریپسی روشی بسیار کم‌تهاجمی است که حتی نیازی به برش ندارد یا فقط به برش‌های کوچک نیاز دارد.
2. درد کمتر؛ در مقایسه با جراحی‌های باز، لیتوتریپسی درد کمتری به همراه دارد. بیمار معمولاً فقط درد خفیفی احساس می‌کند که با داروهای مسکن کنترل می‌شود.
3. دوره نقاهت کوتاهتر؛ پس از انجام عمل لیتوتریپسی، بیمار می‌تواند در مدت کوتاهی به فعالیت‌های روزمره بازگردد و نیازی به گذراندن دوره نقاهت طولانی ندارد.
4. کمترین میزان عوارض؛ عوارض عمل لیتوتریپسی در مقایسه با جراحی‌های سنتی بسیار کمتر است و احتمال بروز مشکلات جدی بسیار نادر است.
5. اثربخشی بالا؛ این روش برای خرد کردن سنگ‌های بزرگ و کوچک مؤثر است و در بسیاری از موارد، سنگ‌ها به اندازه‌ای خرد می‌شوند که به‌راحتی از طریق ادرار دفع می‌شوند.

موارد منع لیتوتریپسی

لیتوتریپسی برای همه افراد مناسب نیست و در برخی شرایط نمی‌توان از این روش استفاده کرد. برخی از این موارد عبارتند از:

1. بارداری؛ در زنان باردار به‌دلیل خطرات احتمالی امواج شوکی برای جنین، استفاده از دستگاه لیتوتریپسی توصیه نمی‌شود.
2. عفونت‌های ادراری فعال؛ وجود عفونت در کلیه یا مثانه می‌تواند فرآیند لیتوتریپسی را پیچیده کند و منجر به مشکلات جدی‌تر شود.
3. بیماری‌های خونریزی‌ دهنده؛ افرادی که دارای مشکلات خونریزی هستند یا داروهای رقیق‌ کننده خون مصرف می‌کنند، باید قبل از انجام عمل لیتوتریپسی با پزشک خود مشورت کنند؛ زیرا این روش ممکن است باعث خونریزی شود.
4. وجود انسداد شدید؛ اگر سنگ‌ها باعث انسداد شدید در مجاری ادراری شده باشند و جریان ادرار مسدود باشد، ممکن است دستگاه لیتوتریپسی کارآمد نباشد و نیاز به جراحی باشد.

عوارض جانبی و خطرات لیتوتریپسی

لیتوتریپسی معمولاً یک روش ایمن است، اما مانند هر روش پزشکی دیگری ممکن است با عوارض جانبی همراه باشد. در اینجا به برخی از عوارض احتمالی اشاره می‌کنیم:

1. درد موقت؛ پس از انجام عمل لیتوتریپسی، ممکن است در ناحیه کلیه یا مثانه احساس درد داشته باشید که معمولاً موقتی است و با داروهای مسکن کنترل می‌شود.
2. خون در ادرار؛ مشاهده خون در ادرار پس از انجام عمل لیتوتریپسی طبیعی است و معمولاً پس از چند روز برطرف می‌شود.
3. عفونت؛ در برخی موارد، ممکن است عفونت‌های خفیف در مجاری ادراری ایجاد شود که با مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها قابل درمان است.
4. آسیب به بافت‌های اطراف؛ در موارد نادر، امواج شوکی ممکن است به بافت‌های اطراف سنگ آسیب برسانند و منجر به خونریزی یا آسیب‌های دیگر شوند.

انواع دستگاه لیتوتریپسی

در ادامه به توضیحات مفصلی درباره انواع روش‌های سنگ‌ شکنی (لیتوتریپسی) می‌پردازیم. هر یک از این روش‌ها برای شرایط مختلف سنگ‌های کلیه و مثانه به‌کار می‌روند و مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند.

1.      سنگ شکنی برون اندامی  با شاک ویو (ESWL)

سنگ‌ شکنی برون‌ بدنی با موج شوکی (Extracorporeal Shock Wave Lithotripsy)، رایج‌ترین و پرکاربردترین روش لیتوتریپسی است. این روش کاملاً غیرتهاجمی بوده و بدون نیاز به جراحی انجام می‌شود. در ESWL، امواج شوکی با انرژی بالا از خارج بدن به سمت سنگ‌های کلیه یا مثانه هدایت می‌شوند.

مراحل انجام ESWL:

1. بیمار روی تخت مخصوص قرار می‌گیرد و دستگاه سنگ ‌شکن در نزدیکی بدن او قرار داده می‌شود.
2. پزشک با استفاده از تصویربرداری اشعه ایکس یا سونوگرافی، محل دقیق سنگ‌ها را شناسایی می‌کند.
3. امواج شوکی به‌طور مستقیم به سنگ‌ها تابانده می‌شوند و آن‌ها را به قطعات کوچکتری خرد می‌کنند.
4. قطعات خرد شده از طریق ادرار دفع می‌شوند.

منتظر چه هستید؟ همین حالا کلیک کنید و مهم ترین اطلاعات را درباره سنگ شکن برون اندامی کشف کنید.

2.      لیتوتریپسی اولتراسونیک

لیتوتریپسی اولتراسونیک، یک روش نیمه‌ تهاجمی است که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای خرد کردن سنگ‌ها استفاده می‌کند. در این روش، ابزار مخصوصی از طریق مجرای ادرار وارد بدن می‌شود تا به سنگ‌ها نزدیک شود. سپس امواج اولتراسونیک به‌طور مستقیم روی سنگ تابانده می‌شود.

مراحل انجام لیتوتریپسی اولتراسونیک:

1. ابتدا بیمار تحت بیهوشی عمومی یا موضعی قرار می‌گیرد.
2. ابزار ویژه‌ای که تولید امواج اولتراسونیک می‌کند، از طریق مجاری ادراری به نزدیکی سنگ‌ها هدایت می‌شود.
3. امواج صوتی با فرکانس بالا، سنگ‌ها را به قطعات کوچکتر تبدیل می‌کنند.
4. قطعات خرد شده توسط یک ابزار مکش از بدن خارج می‌شوند.

3.      لیتوتریپسی الکتروهیدرولیک (EHL)

لیتوتریپسی الکتروهیدرولیک (Electrohydraulic Lithotripsy)، یکی دیگر از روش‌های پیشرفته برای خرد کردن سنگ‌ها است. این روش با استفاده از یک جریان الکتریکی قوی امواج شوکی تولید می‌کند که به سنگ برخورد کرده و آن را به قطعات کوچک تقسیم می‌کند. این روش معمولاً برای سنگ‌های بسیار سخت و بزرگ استفاده می‌شود.

مراحل انجام EHL:

1. بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد.
2. یک کاوشگر الکتروهیدرولیک از طریق مجاری ادرار یا از طریق برش کوچک وارد بدن می‌شود و به سنگ نزدیک می‌شود.
3. جریان الکتریکی قوی در کاوشگر امواج شوکی تولید می‌کند که سنگ‌ها را خرد می‌کند.
4. قطعات خرد شده از طریق مکش یا ادرار از بدن خارج می‌شوند.

4.      سنگ ‌شکنی درون ‌بدنی با لیزر (لیزر لیتوتریپسی)

در این روش، از لیزرهای پرقدرت برای خرد کردن سنگ‌ها استفاده می‌شود. این روش نیز نیمه ‌تهاجمی است و ابزار لیزری از طریق مجرای ادرار به محل سنگ هدایت می‌شود.

مراحل انجام لیزر لیتوتریپسی:

1. بیمار تحت بیهوشی قرار می‌گیرد.
2. ابزار لیزری از طریق مجرای ادرار وارد بدن می‌شود و به سنگ نزدیک می‌شود.
3. لیزر با تابش به سنگ‌ها آن‌ها را به قطعات بسیار ریزتری تبدیل می‌کند.
4. این قطعات سپس از طریق ادرار دفع می‌شوند.

 

نکاتی که باید بعد از لیتوتریپسی رعایت کرد

برای بهبود سریع‌تر پس از انجام عمل لیتوتریپسی، توصیه می‌شود که نکات زیر را رعایت کنید:

1. پیروی از یک رژیم غذایی سالم که شامل میوه‌ها، سبزیجات و مواد غذایی کم‌ نمک است، به بهبود سریع‌تر بدن و جلوگیری از تشکیل مجدد سنگ کمک می‌کند. همچنین مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم و پروتئین باید طبق توصیه پزشک محدود شود.
2. مصرف مایعات زیاد به‌ویژه آب، به دفع سریع‌تر قطعات خرد شده سنگ کمک می‌کند.
3. حداقل یک تا دو روز پس از انجام این عمل، از فعالیت‌های شدید خودداری کنید تا بدن فرصت بازیابی داشته باشد.
4. بعد از این عمل، ادرار شما ممکن است خون آلود باشد که کاملاً طبیعی است و معمولاً طی چند روز برطرف می‌شود. اما اگر خونریزی شدید یا طولانی‌مدت بود، حتماً با پزشک خود تماس بگیرید.
5. در صورت بروز علائمی مانند تب بالا، خونریزی شدید یا درد غیرقابل تحمل، سریعاً با پزشک تماس بگیرید.
6. بهتر است پس از عمل تا مدتی از مصرف الکل و سیگار پرهیز کنید، زیرا این موارد می‌توانند روند بهبودی را کند کرده و خطر بروز عوارض را افزایش دهند.
7. پزشک ممکن است برای جلوگیری از عفونت یا کاهش درد، داروهایی تجویز کند. حتماً دستورات پزشک را در رابطه با این زمینه رعایت کنید.

همه چیز در مورد لیتوتریپسی | راهی برای خرد کردن سنگ کلیه و مثانه

لیتوتریپسی یک روش کم‌تهاجمی، سریع و مؤثر برای درمان سنگ‌های کلیه و مثانه است. این روش با مزایای فراوان خود، ازجمله عدم نیاز به جراحی باز و دوره نقاهت کوتاه، به بسیاری از بیماران کمک می‌کند تا به‌سرعت از درد و ناراحتی ناشی از سنگ‌ها رهایی یابند.

اگر دچار سنگ کلیه یا مثانه هستید و به دنبال راهی کم‌تهاجمی برای درمان هستید، حتماً با یک پزشک متخصص درباره دستگاه لیتوتریپسی مشورت کنید تا بهترین روش برای شما انتخاب شود.

دریافت مشاوره حرفه ای از بهترین دکتر سنگ کلیه تنها با یک کلیک!

دکتر فرشاد نامداری، جراح و فوق تخصص کلیه، مجاری ادراری و ناباروری مردان، از دانش آموختگان ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران هستند. ایشان همچنین عضو هیئت علمی دانشگاه می‌باشند و با تجربه و مهارت بالا، به انجام جراحی‌های پیشرفته ازجمله پیوند کلیه می‌پردازند. اگر نیاز به انجام عمل لیتوتریپسی دارید، این روش با بهترین دستگاه‌ها و تحت نظر دکتر نامداری، با بالاترین استانداردها صورت می‌گیرد.

منابع:

https://www.healthline.com/health/lithotripsy

https://medlineplus.gov/ency/article/007113.htm

https://www.gloshospitals.nhs.uk/your-visit/patient-information-leaflets/lithotripsy-treatment-kidney-stones-ghpi0624/

https://cvilleurology.doctormmdev1.com/3-types-of-lithotripsy/