باقی ماندن ادرار در مثانه به وضعیتی گفته میشود که در آن فرد نمیتواند به صورت کامل ادرار مثانه خود را خالی نماید. این وضعیت میتواند به صورت حاد و مزمن طبقه بندی شود. باقی ماندن ادرار در مثانه میتواند در همه افراد دیده شود. اما مردان به خصوص در سنین 50 تا 60 سال به دلیل بزرگ شدن پروستات آنها، بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری هستند. خانمها نیز در صورت ابتلا به یک نوع بیماری خاص با نام سیستوسل (Cystocele) میتوانند به وضعیت باقی ماندن ادرار در مثانه مبتلا شوند. در این بیماری مثانه فرد دچار افتادگی میشود و یا اینکه از محل طبیعی خود جا به جا میشود. مثانه همچنین در مواردی مثل افتادگی قسمت انتهایی کولون که به آن رکتوسل (Rectocele) گفته میشود، میتواند از محل طبیعی خود جا به جا شود.
انواع باقی ماندن ادرار در مثانه
باقی ماندن ادرار در مثانه به صورت حاد
باقی ماندن ادرار در مثانه به صورت حاد به صورت ناگهانی بروز مییابد و میتواند ناراحتی و درد زیادی برای فرد ایجاد نماید. در وضعیت باقی ماندن ادرار در مثانه به صورت حاد، فرد نمیتواند به صورت کلی ادرار کند (با وجود اینکه مثانه آنها کاملا پر شده است) و میتواند یک وضعیت تهدید کننده زندگی برای فرد باشد که یک وضعیت اورژانسی بوده و نیازمند رسیدگی فوری میباشد.
باقی ماندن ادرار در مثانه به صورت مزمن
باقی ماندن ادرار در مثانه به صورت مزمن میتواند یک بیماری طولانی باشد. افراد مبتلا به باقی ماندن ادرار در مثانه به صورت مزمن میتوانند ادرار کنند، اما آنها نمیتوانند به صورت کامل ادرار خود را از مثانه تخلیه کنند. برخی اوقات، اشخاص تا زمانی که مشکلات دیگری مانند عدم پیوستگی عمل ادرار کردن یا عفونت مجاری ادراری در فرد بروز نیافته باشد، متوجه این نیستند که به این وضعیت مبتلا هستند.
چه عواملی باعث باقی ماندن ادرار در مثانه میشود؟
نوشته عکس ترجمه شود باقی ماندن ادرار در مثانه میتواند در اثر دو نوع عوامل ایجاد شود – عوامل انسدادی یا عوامل غیر انسدادی.
انسداد مجاری ادراری
اگر انسدادی در مجاری ادراری شما باشد، (برای مثال وجود سنگهای مثانه یا سنگ کلیه) مسیر ادراری شما بلوکه شده و ادرار نمیتواند به صورت کامل در این مسیر حرکت نماید. این وضعیت پایه و اساس بروز باقی ماندن ادرار در مثانه به صورت حاد میباشد و میتواند تهدید کننده زندگی باشد. در صورت بروز این وضعیت شما باید سریعا به بیمارستان مراجعه نمایید. باقی ماندن ادرار در مثانه میتواند در اثر موارد زیر باشد:
- پروستات بزرگ شده (BPH) در مردان
- برخی تومورها و سرطانها
- تنگی مجرای ادرار
- سیستوسل یا رکتوسل
- یبوست
- سنگ کلیه یا مثانه
موارد غیر انسدادی
دلایل غیر انسدادی شامل تضعیف ماهیچه مثانه و مشکلات عصبی است که در سیگنالهای بین مغز و مثانه تداخل ایجاد میکند. اگر اعصاب به درستی کار نکنند ، ممکن است مغز شما این پیام را دریافت کند که مثانه پر است. علل عمده باقی ماندن ادرار در مثانه به دلایل غیر انسدادی عبارتند از:
- سکته
- زایمان واژینال
- آسیب دیدگی یا تروما
- بیماری عصبی در زنان و مردان
- اختلال در عملکرد عضلات یا اعصاب به دلایل دارویی یا بیهوشی
- حوادثی که به مغز یا نخاع آسیب میرسانند
علائم باقی ماندن ادرار در مثانه چیست؟
علائم باقی ماندن ادرار در مثانه بسته به اینکه آیا شما از احتباس حاد یا مزمن ادراری رنج میبرید متفاوت است: علائم حاد باقی ماندن ادرار در مثانه نیاز به توجه فوری پزشکی دارد:
- عدم توانایی در ادرار کردن
- نیاز به ادرار فوری و دردناک
- درد یا ناراحتی شدید در پایین شکم
- نفخ قسمت پایین شکم
علائم احتباس ادرار مزمن ممکن است شامل موارد زیر باشد
- تکرر ادرار – هشت بار یا بیشتر ادرار کردن در روز
- داشتن مشکل در شروع جریان ادرار
- جریان ادرار منقطع یا ضعیف
نیاز فوری به ادرار کردن و زمانی که میخواهید ادرار کنید موفق نمیشوید
- احساس نیاز به ادرار کردن بعد از اتمام ادرار
- ناراحتی خفیف و مداوم در قسمت تحتانی شکم و مجاری ادراری
- داشتن مشکل در تخلیه کامل مثانه
- شروع بیاختیاری در ادرار کردن
- عدم توانایی در احساس پر شدن مثانه
- افزایش فشار شکم
- تلاشهای شدید برای بیرون آوردن ادرار از مثانه
- تکرر ادرار شبانه (بیش از دو بار در شب برای ادرار کردن از خواب بیدار شوید)
چه زمانی باید با پزشک خود تماس بگیرم؟
- زمانی که تب دارید
- هنگام ادرار کردن ، درد دارید.
- در ادرار خود خون مشاهده میکنید.
- با سوند و کاتتر خود مشکل دارید.
- در مورد وضعیت یا مراقبت خود سؤال یا نگرانی دارید.
- درد شدید شکمی دارید.
- شما سریعتر از حد معمول نفس میکشید.
- ضربان قلب شما سریعتر از حد معمول است.
- صورت ، دستها ، پاها یا مچ پای شما متورم شده است.
تشخیص
برای تشخیص باقی ماندن ادرار در مثانه به صورت حاد، علائم اغلب مشهود است. به عنوان مثال ، شما درد زیادی خواهید داشت، که قادر به عبور ادرار نیستید و مثانه افتادهای خواهید داشت. در مورد باقی ماندن ادرار در مثانه به صورت مزمن ، تشخیص فقط پس از انجام یک سری آزمایشات ممکن است انجام شود. این امر به این دلیل است که برخی از علائم با سایر بیماریهای مربوط به مثانه و مجاری ادراری مشترک هستند. خیلی اوقات ، و به ویژه در آقایان ، بزرگ شدن پروستات میتواند مقصر اصلی این وضعیت باشد و براساس آن میتوان درمان را شروع کرد. در این موارد ، پزشکان به تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی تکیه میکنند تا تشخیص دهند که آیا باقی ماندن ادرار در مثانه نگران کننده است یا خیر. آنها همچنین به دنبال علل جدی تر نگه داشتن ادرار ، مانند شب ادراری یا فشرده سازی عصب نخاع خواهند بود. به طور کلی ، پزشک شما احتباس حاد یا مزمن ادرار را با موارد زیر تشخیص میدهد:
معاینه جسمی
معاینه فیزیکی پایین شکم مشخص میکند که با ضربه زدن به آرامی روی شکم تحتانی مثانه جا به جا شده و افتادهای دارید یا خیر.
اندازه گیری میزان ادرار باقیمانده در مجاری ادراری و مثانه شما
با استفاده از سونوگرافی ، این آزمایش میزان ادرار باقی مانده در مثانه پس از ادرار را اندازه گیری میکند. پزشک شما همچنین ممکن است از سوند برای اندازه گیری میزان ادرار باقیمانده پس از ادرار کردن استفاده کند (معمولاً تحت بیحسی موضعی). علاوه بر این ، آنها ممکن است آزمایشهای دیگری را برای کمک به تعیین علت باقی ماندن ادرار در مثانه استفاده کنند:
سیستوسکوپی
با استفاده از ابزاری به نام سیستوسکوپ ، پزشک هرگونه ناهنجاری موجود در داخل مجرای ادرار و مثانه را بررسی میکند.
اسکن توموگرافی رایانه ای (CT)
ترکیبی از پرتوهای x و فناوری رایانه ای، تصاویری ایجاد میکند که میتواند مواردی مانند: سنگ مجاری ادراری ، عفونت ادراری ، تومورها ، صدمات آسیب زا و زخم و کیست را نشان دهد.
آزمایشات یورودینامیکی
o یوروفلووتری- برای اندازه گیری سرعت و حجم ادرار o مطالعه میزان فشار جریان ادرار – برای اندازه گیری فشار مورد نیاز برای ادرار کردن در مثانه و سرعت جریان که یک فشار معین تولید میکند o یورودینامیک ویدیویی – برای ایجاد تصاویر واقعی (با استفاده از اشعه ایکس یا سونوگرافی) مثانه و مجرای ادرار هنگام پر شدن یا خالی کردن مثانه.
الکترومیوگرافی
استفاده از سنسورهای ویژه برای اندازه گیری فعالیت الکتریکی ماهیچهها و اعصاب داخل مثانه و اسفنکترها.
باقی ماندن ادرار در مثانه چگونه درمان میشود؟
پزشک یا متخصص شما ممکن است باقی ماندن ادرار در مثانه شما را با روشهای زیر درمان کند
- تخلیه مثانه
- اتساع مجرای ادرار
- استنت مجاری ادراری
- داروهای پروستات
- عمل جراحی
نوع و طول درمان به نوع و علت احتباس ادرار بستگی دارد.
تخلیه مثانه
روش تخلیه مثانه استفاده از سوند برای تخلیه ادرار است. درمان باقی ماندن حاد ادرار در مثانه معمولاً برای تسکین درد مثانه در اثر پر شدن کامل و جلوگیری از آسیب بیشتر به مثانه ، با کاتتریزاسیون شروع میشود. تحت بیحسی موضعی ، پزشک سوند را از طریق مجرای ادراری به مثانه منتقل میکند که تخلیه ادرار پس از آن میتواند آغاز شود. بعضی اوقات مجرای ادرار مسدود میشود. اگر این اتفاق بیفتد ، پزشک شما بیهوشی را انجام میدهد ، سپس یک سوند را از طریق قسمت تحتانی شکم ، درست بالای استخوان لگن ، مستقیماً در مثانه وارد میکند. اگر درمانهای دیگر برای باقی ماندن مزمن ادرار در مثانه انجام نشود ، ممکن است نیاز به سوند موقت یا دائمی داشته باشید و از پزشک معالج خود در مورد چگونگی عملکرد این کاتتر ها برای تخلیه ادرار در صورت لزوم سوال نمایید.
اتساع مجرای ادرار
اتساع مجرای ادرار برای درمان تنگی مجرای ادرار استفاده میشود. این کار با قرار دادن لولههای بزرگتر در مجرای ادراری یا باد کردن یک بادکنک کوچک در انتهای سوند داخل مجرای ادرار انجام میشود. هر دو روش این تنگی را گستردهتر میکنند تا جریان راحت تر ادرار فراهم شود. این عمل معمولاً تحت بیحسی موضعی انجام میشود ، اما در بعضی موارد ممکن است دچار بیحسی و یا بیهوشی کامل شوید.
استنت های مجاری ادراری
یکی دیگر از روشهای درمانی باز کردن مجرای ادرار شامل قرار دادن یک لوله مصنوعی به نام استنت در مجرای ادرار و ناحیه بسته شده است. استنت ها ممكن است موقتی یا دائمی باشند و یك بار در محل قرار بگیرند ، مانند فنر منبسط میشوند و بافت اطراف را عقب رانده و مجرای ادرار را نیز گسترش میدهند.
داروهای پروستات
پزشک شما ممکن است یک یا ترکیبی از داروها را برای جلوگیری از رشد یا کوچک شدن پروستات یا تسکین علائم باقی ماندن ادرار در مثانه در ارتباط با هایپرپلازی خوش خیم پروستات (پروستات بزرگ شده) تجویز کند.
عوارض باقی ماندن ادرار در مثانه و درمانهای آنها چیست؟
برخی از عوارض باقی ماندن ادرار در مثانه و درمانهای آن ممکن است شامل موارد زیر باشد:
عفونت ادراری
از آنجا که ادرار به طور معمول استریل است و جریان طبیعی ادرار معمولاً از رشد باکتریها در مجاری ادراری جلوگیری میکند ، باقی ماندن ادرار در مثانه به معنای یک جریان غیر طبیعی ادرار به باکتریها در هنگام باز شدن مجرای ادرار فرصتی برای عفونت مجاری ادراری میدهد.
آسیب مثانه
اگر مثانه شما دچار کشیدگی شده و بیش از باز شده باشد، ممکن است ماهیچهها به طور دائمی آسیب دیده و توانایی انقباض صحیح خود را از دست دهند.
آسیب کلیه
باقی ماندن ادرار در مثانه گاها باعث بازگشت مجدد ادرار به کلیهها میشود. این عمل ریفلاکس نامیده میشود و میتواند به کلیهها آسیب زده و باعث ایجاد اسکار شود.
بیاختیاری ادرار (بعد از عمل پروستات ، تومور یا جراحی سرطان)
جراحی ترانس اورتال برای درمان بزرگ شدن پروستات میتواند منجر به بیاختیاری ادرار در برخی از مردان شود. معمولاً در طی چند هفته یا چند ماه بعد از عمل ، کنترل بیشتر مثانه پس از گذشت چند هفته بهتر میشود. برداشتن تومورها یا بافت سرطانی در مثانه ، پروستات یا مجرای ادرار نیز ممکن است منجر به بیاختیاری ادرار شود.
چگونه میتوان از باقی ماندن ادرار در مثانه جلوگیری کرد؟
اگر پروستات بزرگی دارید ، مطابق تجویز پزشک از داروهای پروستات استفاده کنید و از داروهای مرتبط با احتباس ادرار مانند داروهای بدون نسخه سرماخوردگی و آلرژی که حاوی مواد ضد ادراری هستند خودداری کنید. اگر سیستوسل یا رکتوسل خفیف دارید ، ممکن است با انجام تمریناتی برای تقویت ماهیچههای لگن ، مانع از باقی ماندن ادرار در مثانه شوید.
