توصیه‌های مراقبتی گوناگونی را در دوران نقاهت پس از جراحی پروستات باید رعایت کنید، این توصیه‌ها از نیازهای ضروری و ساده‌ای مانند مراقبت از زخم و مدیریت مشکلاتی مانند یبوست تا نیازهای پیچیده‌تر مانند مقابله با عوارض پس از جراحی پروستات مانند اختلال نعوظ متغیر است.
همچنین باید دستورات جراح را به دقت رعایت کنید و در زمان‌های تعیین شده به کلینیک مراجعه کنید تا جراح عوارض بروز یافته و روند التیام زخم را تحت نظر داشته باشد و موفقیت درمانی را که برای سرطان پروستات یا بزرگی خوش‌خیم پروستات انجام شده است، ارزیابی کند.
مدت زمان بستری شدن برای اکثر جراحی‌های پروستات یک یا دو روز است و پس از آن بیماران باید چهار تا شش هفته در خانه استراحت کنند. برای آن که دوران نقاهت بعد از عمل پروستات را به راحتی و بدون مشکل پشت سر بگذارید، نباید برای ازسرگیری فعالیت‌های روزانه به خودتان فشار بیاورید؛ همچنین باید اقدامات لازم را برای مراقبت از خود و حفظ سلامتی‌تان انجام بدهید تا این دوران در کمال ایمنی طی شود.
مراقبت‌های بعد از عمل پروستات
هر چند عمل پروستاتکتومی یا برداشتن غده پروستات عمل متداولی است، اما همچنان جراحی نسبتاً مهمی به شمار می‌رود که بهبودی پس از آن زمان‌بر و دشوار است و نیاز به رعایت توصیه‌های مراقبتی دارد. زندگی پس از عمل پروستات به مدت حداقل چند هفته، شاید هم چند ماه سخت‌تر می‌شود؛ با این حال تحمل این سختی‌ها ارزش جان به در بردن از سرطان و جلوگیری از پیشرفت سرطان را دارد. بنابراین مثبت‌اندیش باشید و روحیه‌تان را حفظ کنید؛ مطمئن باشید که می‌توانید این دوران سخت را نیز به سلامت پشت سر بگذارید.
مرخص شدن از بیمارستان
- بیماران عموماً 24 ساعت پس از جراحی از بیمارستان مرخص می‌شوند.
- تمام بیماران هنگام ترخیص از بیمارستان سوند ادراری دارند. این سوند به نام سوند فولی شناخته می‌شود و بالونی که داخل مثانه قرار می‌گیرد، سوند را نگه می‌دارد. به این ترتیب ادرار به طور مداوم از مثانه وارد کیسه خارجی کوچکی می‌شود که هر زمان پر شد، می‌توان آن را به راحتی تخلیه کرد. به هیچ وجه سعی نکنید که سوند را خودتان بیرون بیاورید. سوند باید تا زمانی که زخم‌ها به اندازه کافی بهبود پیدا کند و دیگر به سوند نیازی نباشد، در جای خود بماند.
- چون خودتان اجازه رانندگی ندارید، باید یکی از نزدیکان شما را پس از ترخیص از بیمارستان به خانه برساند.
پس از ترخیص از بیمارستان: فعالیت‌های مناسب پس از عمل پروستات
- تا یک هفته پس از عمل پروستات رانندگی نکنید. پس از یک هفته می‌توانید رانندگی و اکثر فعالیت‌های دیگر را از سر بگیرید. از انجام دادن فعالیت‌های بدنی سنگین (دویدن، گلف، ورزش، اسب‌سواری، موتورسواری، دوچرخه‌سواری) تا شش هفته پس از جراحی خودداری کنید و فرصت بدهید تا زخم‌هایتان التیام پیدا کنند. پس از شش هفته می‌توانید تمام فعالیت‌ها را ضمن رعایت احتیاط ادامه بدهید.
- بالا رفتن از پله‌ها ورزش مناسبی بعد از عمل پروستات نیست، پس حتی‌الامکان از پله‌ها بالا و پایین نروید.
- بعد از عمل پروستات مدت طولانی (بیش از 45 دقیقه) در یک وضعیت ننشینید.
- استفاده از وان، استخر یا هر وسیله و مکان دیگری که با غوطه‌ور شدن بدن در آب همراه باشد، مادامی که سوند دارید، مجاز نیست. دوش گرفتن پس از برگشت به خانه ایرادی ندارد.
- زمان برگشت به محل کار به شغل‌تان و سرعت روند بهبود بستگی دارد. اکثر شغل‌ها به گونه‌ای هستند که یک تا سه هفته بعد از عمل پروستات می‌توان آن‌ها را دوباره شروع کرد. به عقل سلیم خودتان رجوع کنید.
درمان دارویی
- اکثر بیماران بعد از عمل پروستات فقط دچار ناراحتی خفیفی می‌شوند و معمولاً مصرف ایبوپروفن یا تایلنول (استامینوفن) برای تسکین این ناراحتی کافی است. مسکن‌های تجویزی قوی‌تر معمولاً به شدت باعث یبوست می‌شود، بنابراین بهتر است حتی‌الامکان از مصرف آن‌ها خودداری کنید. در هر حال اگر پس از مصرف تایلنول یا مورتین همچنان درد شدیدی داشتید، از پزشک خود بخواهید که مسکن قوی‌تری را برایتان تجویز کنند ـ معمولاً هیدروکودون یا کدئین تجویز می‌شود.
- در زمان مرخص شدن از بیمارستان برایتان آنتی بیوتیک خوراکی تجویز می‌شود.
- می‌توانید داروهایی را که قبل از عمل پروستات روزانه برای درمان عارضه‌های دیگر مصرف می‌کردید، پس از ترخیص از بیمارستان دوباره مصرف کنید.
- هنگام ترخیص از بیمارستان به شما ملین داده می‌شود تا دچار یبوست نشوید. علاوه بر مصرف ملین لازم است که شیر منزیم یا آب آلو بنوشید تا اولین اجابت مزاج بعد از عمل را انجام بدهید. پس از آن هم می‌توانید مصرف ملین را برای مقابله با یبوست ادامه بدهید.
- همچنین ممکن است مقدار کمی دیتروپان (اکسی بوتینین) به شما داده شود تا اگر در زمان وجود سوند دچار اسپاسم مثانه شدید، مصرف کنید. اسپاسم مثانه معمولاً با احساس درد ناگهانی در پایین شکم، فوریت ادراری یا نشت ناگهانی ادرار از دور سوند همراه است.
رژیم غذایی بعد از عمل پروستات
- وقتی پس از عمل پروستات به خانه برمی‌گردید، بهتر است ابتدا رژیم غذایی ملایمی را رعایت کنید. برخی بیماران رژیمی را ترجیح می‌دهند که عمدتاً مایع باشد. مصرف نوشیدنی‌های گازدار بعد از عمل پروستات ممنوع است.
- بعد از آن که شکم‌تان کار کرد، می‌توانید مواد غذایی نرمی مانند سوپ، خاگینه، نان تست و پوره جو دوسر میل کنید و هر وقت احساس کردید حال‌تان بهتر شده و اشتها دارید، رژیم غذایی همیشگی را از سر بگیرید.
- از خوردن گازهای نفاخ مانند لوبیا، آرد و بروکلی پرهیز کنید.
- بهتر است به جای چند وعده غذای سنگین و حجیم، وعده‌های بیشتر و کم‌حجم‌تر و تنقلات را در طول روز میل کنید.
لباس مناسب بعد از عمل پروستات
- چون شکم بلافاصله بعد از عمل پروستات کمی نفخ دارد، ممکن است لباس‌های همیشگی کمی برایتان تنگ شود. برای این که راحت‌تر باشید، لباس‌های گشادی مانند پیژامه با کمر کشی و بدون دکمه بپوشید. در هر حال با توجه به این که تا مدتی سوند دارید، نمی‌توانید لباس‌های تنگ و دکمه‌دار به تن کنید.
مراقبت از زخم
- روزی که از بیمارستان مرخص می‌شوید، می‌توانید دوش بگیرید. کیسه سوند را هنگام دوش گرفتن می‌توانید دربیاورید. سوند رنگی را به آرامی از لوله کیسه پلاستیکی بیرون بکشید تا ادرار مستقیماً وارد فاضلاب حمام شود. محل بخیه‌ها را پس از استحمام با احتیاط با زدن ضربات آرام حوله خشک کنید، حوله را روی زخم نکشید تا زخم تحریک نشود.
- استفاده از پمادهایی مانند نئوسپورین روی زخم جراحی توصیه نمی‌شود.
مراقبت از سوند
- همان‌طور که گفته شد با سوند فولی از بیمارستان مرخص می‌شوید تا ادرار مستقیماً و به طور مداوم از مثانه وارد سوند شود. سوند تا زمان انجام شدن بازپیوندی و بهبود آناستاموز باید در جای خود باقی بماند؛ به هیچ وجه سوند را خودتان خارج نکنید. اگر سوند تصادفاً درآمد، باید برای تعویض سوند به سرعت به متخصص اورولوژی مراجعه کنید. اجازه ندهید که فرد دیگری به جز متخصص اورولوژی، حتی اگر دکتر یا پرستار باشد، سوند را تعویض کند. جراح متخصص اورولوژی سوند را با دقت و احتیاط و با توجه به عملی که انجام داده، جایگذاری کرده است و هیچ فرد دیگری به جز خودش نمی‌تواند سوند را عوض کند.
- پماد آنتی بیوتیک برای لغزنده کردن بیرون سوند و بخش ورودی آن به نوک آلت تناسلی (مجرای خروج ادرار) به شما داده می‌شود. پماد ناراحتی و التهاب مجرای خروج ادرار را کاهش می‌دهد. در صورت لزوم از پماد استفاده کنید.
بازیابی کنترل ادرار بعد از عمل پروستات
- اکثر آقایان پس از برداشتن سوند برای کنترل کردن ادرار دچار مشکل می‌شوند؛ بنابراین لازم است روزی که برای خارج کردن سوند به کلینیک مراجعه می‌کنید، پد بهداشتی بی‌اختیاری ادرار همراه داشته باشید. ممکن است لازم باشد که مدتی از پد بی‌اختیاری استفاده کنید، چون بازیابی کنترل ادرار گاهی تا دو ماه پس از عمل پروستات طول می‌کشد. البته مورد هر بیماری با دیگری متفاوت است. برخی آقایان کنترل ادرار را ظرف یک هفته به دست می‌آورند و برخی تا شش ماه با مشکل بی‌اختیاری دست به گریبانند. ناراحت و ناامید نشوید. همچنین لازم است بدانید که نشت ادرار هنگام ایستادن، حرکت کردن و زور زدن بیشتر و هنگام خوابیدن و دراز کشیدن کمتر می‌شود.
- تمرین‌های کگل را به طور مرتب انجام بدهید. غده پروستات حین عمل برداشته شده و مکانیسم‌های ثانویه کنترل ادرار مختل شده است. حال مسئولیت کنترل ادرار کاملاً به عهده عضله اسفنکتر خارجی است؛ تقویت این مکانیسم به زمان و تلاش نیاز دارد.
- برخی آقایان حتی تا چند سال پس از عمل پروستات همچنان دچار مشکل بی‌اختیاری خفیف هستند. برای این که بی‌اختیاری برایتان دردسر درست نکند، می‌توانید از پد کوچکی استفاده کنید. تعداد انگشت‌شماری از بیماران حتی تا یک سال پس از عمل پروستات نیز نمی‌توانند ادرار را به خوبی کنترل کنند. در این صورت باید اقدامی صورت بگیرد؛ تکنیک‌های بازیابی کنترل مانند جایگذاری اسفنکتر مصنوعی ادراری به ندرت ضرورت می‌یابد.
بازیابی عملکرد جنسی بعد از عمل پروستات
- عمل پروستات به روش‌های مختلف عملکرد جنسی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، اما انتظار نمی‌رود که بیمار پس از طی کردن دوران نقاهت مشکلی برای برقراری رابطه جنسی داشته باشد. آقایان برای برخورداری از یک رابطه جنسی رضایت‌بخش به سه مؤلفه میل جنسی و اشتیاق، نعوظ و ارگاسم (اوج لذت جنسی) نیاز دارند. هر چند این مؤلفه‌ها همزمان با هم رخ می‌دهند، این سه در واقع عملکردهای جداگانه‌ای هستند. اختلال در یکی از این مؤلفه‌ها لزوماً به معنای از دست دادن دو مؤلفه دیگر نیست.
- نعوظ پیامد توالی پیچیده‌ای از رویدادها، مشتمل بر تحریک عصب‌های کاورنوس و مملو از خون کردن آلت تناسلی است. عصب‌های کاورنوس در امتداد غده پروستات کشیده شده‌اند و فقط چند میلی‌متر با محل بروز سرطان فاصله دارند. سرطان پروستات معمولاً در امتداد این عصب‌ها منتشر می‌شود. بنابراین هر چند به لحاظ نظری و تخصصی می‌توان عصب‌ها را جدا کرد، اما ممکن است عصب‌ها حین جراحی آسیب ببیند.
- چون هدف اصلی از انجام دادن جراحی از بین بردن سرطان است، ممکن است یک یا هر دو عصب بریده شود. احتمال بازیابی نعوظ وجود دارد، اما روند بهبود آهسته است. عصب‌ها می‌توانند التیام پیدا کنند، اما این کار بسیار آهسته انجام می‌شود. بازیابی نعوظ مناسب برای مقاربت به طور متوسط 6 ـ 18 ماه یا در بعضی موارد بیشتر طول می‌کشد. در مدتی که منتظر بازیابی نعوظ هستید، می‌توانید از روش‌های دیگری برای رسیدن به نعوظ کمک بگیرید.
