هیدرونفروز کلیه یکی از بیماری های شایع کلیه بوده و به معنی تورم یک یا هر دو کلیه است. تورم کلیه زمانی اتفاق میافتد که ادرار نمیتواند از کلیه خارج شود و در نتیجه در کلیه تجمع مییابد.
هیدرونفروز کلیه چیست؟
این بیماری میتواند از انسداد لوله هایی که ادرار را از کلیه ها (حالب ها) تخلیه میکنند یا به دلیل نقص آناتومیکی که اجازه نمیدهد ادرار به درستی از مجاری ادراری تخلیه شود، رخ دهد. بیماری هیدرونفروز کلیه ممکن است در هر گروه سنی یا جنسی اتفاق بیفتد.
هیدرونفروز در کودکان ممکن است در دوران نوزادی یا گاهی در سونوگرافی قبل از تولد نوزاد تشخیص داده شود. هیدرونفروز کلیه همیشه علائمی ایجاد نمیکند. هنگامی که علائم هیدرونفروز کلیه رخ میدهند، میتوانند زندگی فرد مبتلا را با مخاطراتی روبرو کند.
علائم و نشانه های هیدرونفروز چیست؟
● بروز درد در ناحیه پهلو و پشت که ممکن است به پایین شکم یا کشاله ران گسترش یابد.
● بروز مشکلاتی در زمان دفع ادرار، مانند درد در هنگام دفع ادرار یا احساس نیاز فوری یا مکرر به دفع ادرار
● تهوع و استفراغ
● تب
● عدم رشد، در نوزادان
مطالعه بیشتر: برای اطلاع کامل درمان فوری درد کلیه خانگی کلیک کنید.
هیدرونفروز خفیف کلیه چیست؟
این مورد یا سؤالاتی مانند هیدرونفروز خفیف کلیه راست چیست و یا هیدرونفروز کلیه چپ از تعریف قبلی ارائه شده جدا نیستند. معمولاً هیدرونفروز خفیف کلیه همان فرم ابتدایی بیماری هیدرونفروز میباشد و در این شکل از بیماری، با گذشت زمانی از دوران ابتلا بیماری ممکن است خود به خود بهبود پیدا کند.
البته باید توجه داشت که احتمال پیشرفت به سمت هیدرونفروز متوسط یا شدید هم وجود دارد. در عین حال معمولاً در این دوران پزشک معالج فرد بیمار را تحت نظر داشته و مورد ارزیابی قرار میدهد.
آیا هیدرونفروز کلیه خطرناک است؟
معمولاً در فرم های ابتدایی و اولیه بیماری مشکل چندانی ایجاد نمیکند. ولی با پیشرفت بیماری هیدرونفروز کلیه و عدم دریافت درمانهای لازم میتوان منجر به بروز خطرات و مشکلاتی در فرد مبتلا به هیدرونفروز کلیه شود.
برای ارزیابی میزان خطرناک بودن بیماری هیدروفروز کلیه، در ابتدا درجه بندی بیماری انجام میشود. پس از انجام آزمایش های لازم، پزشکان درجه رفلاکس را ارزیابی میکنند.
علل هیدرونفروز کلیه چیست؟
به طور معمول، ادرار از کلیه از مسیر لولهای به نام حالب عبور میکند که به طرف مثانه تخلیه شده و سپس از بدن خارج میشود؛ اما گاهی اوقات ادرار برگشته یا در داخل کلیه یا حالب باقی میماند. در آن زمان است که هیدرونفروز میتواند ایجاد شود. برخی از علل رایج هیدرونفروز کلیه شامل موارد زیر میباشند:
1- انسداد جزئی در دستگاه ادراری علت مهم هیدرونفروز کلیه
انسداد مجاری ادراری اغلب در جایی که کلیه به حالب میرسد (upj) ایجاد میشود. گاهی نیز این مشکل در محلی که حالب به مثانه میرسد (uvj)، ممکن است رخ دهد.
2- رفلاکس وزیکوورترال علت مهم هیدرونفروز کلیه
رفلاکس وزیکوورترال زمانی رخ میدهد که ادرار از طریق حالب به سمت عقب و از مثانه به طرف کلیه جریان مییابد. به طور معمول، ادرار فقط از یک طرف در حالب جریان مییابد. تخلیه جریان ادرار به صورت نامناسب، تخلیه صحیح کلیه را دشوار کرده و باعث تورم کلیه میشود.
علل کمتر شایع هیدرونفروز کلیه چیست؟
این موارد شامل ابتلا به سنگ کلیه، بروز تومور در ناحیه شکم یا لگن و مشکلات اعصاب منتهی به مثانه است.
روش تشخیص هیدرونفروز کلیه چیست؟
برای این منظور معمولاً شما ممکن است به یک پزشک متخصص در زمینه بیماری هایی که بر سیستم ادراری تأثیر میگذارد (متخصص اورولوژی) برای تشخیص هر چه بهتر این بیماری ارجاع داده شوید. آزمایش های معمول برای تشخیص هیدرونفروز کلیه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
● آزمایش خون برای ارزیابی عملکرد کلیه فرد مبتلا
● آزمایش ادرار برای بررسی علائم عفونت یا سنگ های ادراری که میتوانند باعث انسداد شوند
● یک معاینه تصویر برداری اولتراسوند، که طی آن پزشک معالج میتواند کلیه ها، مثانه و سایر ساختار های ادراری فرد مراجعه کننده را برای شناسایی مشکلات احتمالی مشاهده کند.
در این روش تصویر برداری از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویری از کلیه و مثانه استفاده میشود.سونوگرافی میتواند ناهنجاری های ساختاری را تشخیص دهد.
همین فناوری که اغلب در دوران بارداری برای نظارت بر رشد جنین استفاده میشود، ممکن است تورم در کلیه های نوزاد را نیز نشان دهد، که خود نشانه ای از ابتلای نوزاد به رفلاکس اولیه مثانه است.
● آزمایش تخصصی اشعه ایکس برای ارزیابی دستگاه ادراری فرد که با استفاده از رنگ مخصوص کلیه ها، حالب ها، مثانه و مجرای ادرار را مشخص میکند و تصاویر قبل و حین ادرار را میگیرد. در این آزمایش از اشعه ایکس مثانه در مثانه پر و زمانی که در حال تخلیه است برای تشخیص ناهنجاری ها استفاده میشود.
در ابتدا یک لوله نازک و انعطاف پذیر (کاتتر) از طریق مجرای ادرار و داخل مثانه وارد میشود در حالی که کودک شما به پشت روی میز اشعه ایکس دراز میکشد. پس از تزریق رنگ کنتراست از طریق کاتتر به مثانه، مثانه کودک شما در موقعیت های مختلف اشعه ایکس میشود.
مطالعه بیشتر: جهت آگاهی از درمان ورم کلیه جنین در شکم مادر، اتساع لگنچه کلیک کنید.
سپس کاتتر برداشته میشود تا فرد بتواند ادرار کند و عکس های اشعه ایکس بیشتری از مثانه و مجرای ادرار در حین ادرار گرفته میشود تا مشخص شود که آیا دستگاه ادراری به درستی کار میکند یا خیر. خطرات مرتبط با این آزمایش شامل ناراحتی ناشی از کاتتر یا داشتن مثانه پر و احتمال عفونت جدید دستگاه ادراری است.
● در صورت لزوم، پزشک ممکن است معاینات تصویر برداری اضافی مانند سی تی اسکن یا MRI را توصیه کند. احتمال دیگر آزمایشی به نام اسکن MAG3 وجود دارد که عملکرد و تخلیه در کلیه را ارزیابی میکند. در این آزمایش از یک ردیاب به نام رادیو ایزوتوپ استفاده میکند.
اسکنر ردیاب را تشخیص داده و نشان میدهد که آیا دستگاه ادراری به درستی کار میکند یا خیر. خطرات شامل ناراحتی ناشی از کاتتر و ناراحتی در هنگام ادرار است.
روش های درمان هیدرونفروز چیست؟
درمان هیدرونفروز کلیه به علت اصلی آن بستگی دارد. اگرچه گاهی اوقات نیاز به جراحی برای درمان هیدرونفروز کلیه وجود دارد، اما هیدرونفروز کلیه به ویژه در فرم خفیف اغلب خود به خود برطرف میشود.
روش های درمان هیدرونفروز خفیف کلیه چپ چیست؟
باید گفت در درمان هیدرونفروز خفیف کلیه چپ پزشک شما ممکن است یک روش مبتنی انتظار و پایش مداوم فرد بیمار را انتخاب کند تا ببیند آیا این بیماری در فرد خود به خود بهبود مییابید یا خیر.
حتی در این صورت، پزشک شما ممکن است درمان پیشگیرانه آنتی بیوتیکی را برای کاهش خطر عفونت های دستگاه ادراری توصیه کند.
روش های درمان فرم شدید هیدرونفروز کلیه چیست؟
در هیدرونفروز شدید یعنی هنگامی که هیدرونفروز عملکرد کلیه را دشوار میکند ممکن است برای رفع انسداد کلیوی یا اصلاح ریفلاکس کلیه از عمل جراحی بهره گرفته شود. هیدرونفروز شدید درمان نشده میتواند منجر به آسیب دائمی کلیه شود.
این بیماری به ندرت میتواند باعث نارسایی کلیه شود؛ اما هیدرونفروز به طور معمول فقط یک کلیه را تحت تأثیر قرار میدهد و کلیه دیگر میتواند کار هر دو کلیه را انجام دهد. برای هیدرونفروز کلیه شدید، گزینه های درمانی شامل موارد زیر میباشند.
مطالعه بیشتر : برای اطلاع از نحوه مصرف قرص فنازومکس برای عفونت ادراری کلیک کنید.
درمان دارویی فرم شدید هیدرونفروز کلیه چیست؟
عفونت های ادراری نیاز به درمان سریع با آنتی بیوتیک دارند تا از انتقال عفونت به کلیه ها جلوگیری شود. برای پیشگیری از بروز عفونت ادراری خطرناک، پزشکان ممکن است آنتی بیوتیک هایی را با دوز کمتری نسبت به درمان عفونت تجویز کنند. فردی که تحت درمان دارویی قرار میگیرد باید تا زمانی که آنتی بیوتیک مصرف میکند تحت نظر باشد.
این ارزیابی شامل معاینات فیزیکی دوره ای و آزمایش های ادرار برای تشخیص عفونت های پیشرونده (یعنی عفونت های ادراری که علیرغم درمان آنتیبیوتیکی رخ میدهد) و اسکن های رادیوگرافی گاه به گاه از مثانه و کلیه ها برای تعیین اینکه آیا فرد مبتلا به بیماری درمان شده است یا خیر.
روش جراحی برای درمان هیدرونفروز کلیه چیست؟
روش جراحی برای رفع هیدرونفروز کلیه، نقص دریچه بین مثانه و هر حالب آسیب دیده را ترمیم میکند. نقص در دریچه از بسته شدن آن و بازگشت جریان ادرار به عقب جلوگیری میکند. روش های ترمیم جراحی شامل موارد زیر میباشند:
1- جراحی باز برای درمان هیدرونفروز کلیه چیست؟
این جراحی که با استفاده از بیهوشی عمومی انجام میشود، نیاز به برشی در قسمت تحتانی شکم دارد که از طریق آن جراح مشکل را ترمیم میکند. این نوع جراحی معمولاً به چند روز بستری در بیمارستان نیاز دارد و در طی آن یک کاتتر برای تخلیه مثانه کودک در محل قرار میگیرد.
2- جراحی لاپاراسکوپی با کمک رباتیک
مشابه جراحی باز، این روش شامل ترمیم دریچه بین حالب و مثانه است، اما با استفاده از برش های کوچک انجام میشود. مزایای این روش جراحی شامل بهره گیری از برش های کوچکتر و احتمالاً اسپاسم مثانه کمتر در فرد نسبت به جراحی باز است
اما یافته های اولیه نشان میدهد که جراحی لاپاراسکوپی به کمک رباتیک ممکن است به اندازه جراحی باز دارای موفقیت بالایی نباشد. این روش همچنین با زمان عمل طولانی تر، اما بستری کوتاه تر در بیمارستان همراه میباشد.
3- جراحی آندوسکوپی برای درمان هیدرونفروز کلیه چیست؟
در این روش، پزشک یک لوله روشن (سیستوسکوپ) را از طریق مجرای ادرار وارد میکند تا داخل مثانه کودک شما را ببیند و سپس یک عامل حجیم کننده را در اطراف دهانه حالب آسیب دیده تزریق میکند تا توانایی دریچه را برای بسته شدن صحیح تقویت کند.
این روش در مقایسه با جراحی باز کم تهاجمی است و خطرات کمتری را به همراه دارد، اگرچه ممکن است به آن اندازه مؤثر نباشد. این روش همچنین نیاز به بیهوشی عمومی دارد، اما به طور کلی میتواند به عنوان جراحی سرپایی انجام شود.
برای انجام درمان هیدرونفروز کلیه میتوان از تجارب درمانی بیماران قبلی بهره گرفت. همچنین در این زمینه میتوان از تجارب جناب آقای دکتر فرشاد نامداری جراح و فوق تخصص کلیه و مجاری ادراری و ناباروری مردان با سابقه بیش از 15 سال جراحی موفق در این زمینه کمک گرفت.
دکتر فـرشاد نامداری، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی و حائز رتبه دوم بورد کشوری تخصصی اورولوژی میباشد. ایشان دانش آموخته و دستیار ممتاز دانشکده علوم پزشکی تهران میباشند. با بهره گیری از دانش و تجربه ایشان میتوان به خوبی از درمان هیدرونفروز کلیه خود اطمینان حاصل کرد.
منبع مقاله:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hydron https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15417-hydronephrosis ephrosis/cdc