پیلوگرام داخل وریدی یا رادیوگرافی از مجاری ادراری (IVP) یک نوع تصویربرداری است که با استفاده از تزریق ماده حاجب، اندام‌های کلیه، حالب و مثانه شما را ارزیابی می‌کند و به تشخیص خون در ادرار یا درد در ناحیه پهلو یا کمر کمک می‌کند. رادیولوژی از مجاری ادراری (IVP) اطلاعات کافی در اختیار پزشک قرار می‌دهد تا شما را با دارو معالجه و از جراحی جلوگیری کند.
هدف از انجام رادیوگرافی IVP
پیلوگرام وریدی IVP، به رادیولوژیست کمک می‌کند تا ناهنجاری‌های سیستم ادراری و اینکه چگونه سیستم به سرعت و به طور موثر قادر به مدیریت دفع و انتقال مایعات بدن است، ارزیابی شود.
این معاینه برای کمک به تشخیص علائمی مانند خون در ادرار یا درد در پهلو یا کمر استفاده می‌شود.
تست IVP می‌تواند رادیولوژیست را قادر به تشخیص مشکلات دستگاه ادراری ناشی از موارد زیر کند:
- سنگ کلیه یا سنگ مثانه
- تومور یا کیست در کلیه، حالب یا مثانه
- زخم بعد از جراحی مجاری ادرار یا ضربه
- غده پروستات بزرگ شده
- نقایص مادرزادی کلیه مانند کلیه اسفنجی مدولاری
در گذشته، پیلوگرام داخل وریدی یا رادیوگرافی (IVP) رایج‌ترین راه برای مشاهده سنگ کلیه و سایر چیزها در دستگاه ادراری توسط پزشکان بود. از زمان توسعه سونوگرافی کلیه و فناوری CT که می‌تواند دستگاه ادراری را به وضوح نشان دهد، کمتر مورد استفاده قرار گرفته است. سونوگرافی کلیه نیازی به استفاده از ماده حاجب که می‌تواند منجر به عوارض شود، ندارد. اوروگرام سی تی یا سی تی IVP نیاز به استفاده از کنتراست IV دارد و جزئیات بیشتری را ارائه می‌دهد.
پیلوگرام داخل وریدی یا رادیوگرافی (IVP) چیست؟
پیلوگرام داخل وریدی (IVP) نوعی رادیوگرافی (اشعه ایکس) از کلیه‌ها، حالب‌ها و مثانه است که از ماده حاجب ید دار تزریق شده به وریدها استفاده می‌کند.
رادیوگرافی یک آزمایش پزشکی غیرتهاجمی است که به پزشکان کمک می‌کند تا بیماری را تشخیص و درمان کنند. رادیوگرافی با اشعه ایکس شامل قرار گرفتن بخشی از بدن در معرض دوز کمی از اشعه یونیزه برای تولید تصاویر داخل بدن است. رادیوگرافی قدیمی‌ترین و رایج‌ترین نوع تصویربرداری پزشکی است.
وقتی ماده حاجب به داخل ورید بازوی بیمار تزریق می‌شود، از طریق جریان خون عبور می‌کند و در کلیه‌ها و مجاری ادراری جمع می‌شود و این مناطق را به رنگ سفید در تصاویر اشعه ایکس در می‌آورد. IVP به رادیولوژیست اجازه می‌دهد تا آناتومی و عملکرد کلیه‌ها، حالب‌ها و مثانه را مشاهده و ارزیابی کند.
قبل از آزمایش IVP
پزشک در مورد نحوه آماده شدن برای تست IVP به شما دستورالعمل‌های کاملی می‌دهد.
- احتمالاً به شما آموزش داده می‌شود که شب قبل از آزمایش، بعد از نیمه شب غذا و نوشیدنی نخورید. همچنین ممکن است شب قبل از IVP، از شما خواسته شود که یک ملین ملایم (به صورت قرص یا مایع) استفاده کنید.
- شما باید پزشک خود را در مورد هر دارویی که مصرف می‌کنید و در صورت وجود هرگونه حساسیت، به خصوص به مواد حاجب ید دار، به پزشک خود اطلاع دهید. همچنین در مورد بیماری‌های اخیر یا سایر مشکلات، پزشک خود را آگاه کنید.
- از شما خواسته می‌شود که در هنگام انجام IVP، لباس یک بار مصرف (گان) بپوشید. همچنین ممکن است از شما خواسته شود جواهرات، وسایل متحرک، عینک چشم و هر نوع اشیا فلزی یا لباسی را که ممکن است در تصاویر اشعه ایکس تداخل ایجاد کند، در بیاورید.
- زنان در صورت وجود احتمال بارداری باید همیشه به پزشک و تکنسین رادیوگرافی خود اطلاع دهند. بسیاری از آزمایشات تصویربرداری در دوران بارداری انجام نمی‌شود تا جنین در معرض اشعه قرار نگیرد. در صورت لزوم عکسبرداری با اشعه ایکس، اقدامات احتیاطی برای حداقل رساندن تابش به نوزاد انجام می‌شود.
تجهیزات IVP چه شکلی هستند؟
تجهیزات معمولاً برای این آزمایش از یک میز رادیوگرافی، یک یا دو لوله اشعه ایکس و یک مانیتور تلویزیونی مانند تشکیل شده است که در اتاق آزمایش قرار دارد. از فلوروسکوپی، که اشعه ایکس را به تصاویر ویدئویی تبدیل می‌کند، برای مشاهده و انجام تست استفاده می‌شود. این فیلم توسط دستگاه اشعه ایکس و یک آشکارساز تولید می‌شود که بالای میزی که بیمار روی آن است، قرار دارد.
تست IVP چگونه است؟
اشعه ایکس، نوعی تابش مانند نور یا امواج رادیویی است. اشعه ایکس از اکثر اجسام از جمله بدن عبور می‌کند. وقتی دستگاه اشعه ایکس، بخشی از بدن که مورد آزمایش است را هدف قرار می‌گیرد، دستگاه با دقت، یک انبوه تابشی ایجاد می‌کند که از بدن عبور کرده و تصاویری را روی فیلم عکاسی یا آشکارساز خاص ضبط می‌کند.
در یک آزمایش IVP، ماده حاجب حاوی ید از طریق ورید بازو تزریق می‌شود. سپس ماده حاجب در کلیه‌ها، حالب‌ها و مثانه جمع می‌شود و به وضوح ظاهر آن‌ها را با رنگ سفید روشن روی تصاویر اشعه ایکس مشخص می‌کند.
تصاویر اشعه ایکس معمولاً به عنوان تصاویر دیجیتالی در بایگانی الکترونیکی ذخیره می‌شوند. با این حال، در صورت نیاز، می‌توان یک هارد کپی فیلم (مشابه عکس) یا یک دیسک CD-ROM تهیه کرد. این تصاویر ذخیره شده به راحتی در دسترس هستند و ممکن است برای تشخیص و مدیریت بیماری با تصاویر اشعه ایکس فعلی یا قبلی مقایسه شوند.
روش یا انجام تست IVP
این معاینه معمولاً به صورت سرپایی انجام می‌شود.
روی میز دراز خواهید کشید و سپس تصاویر اشعه ایکس گرفته می‌شود. سپس ماده حاجب، معمولاً از طریق رگ در بازو، تزریق می‌شود و به دنبال آن تصاویر ثابت دیگری نیز وجود دارد. تعداد تصاویر گرفته شده به دلیل انجام تست و آناتومی شما بستگی دارد.
در حین عکسبرداری با اشعه ایکس، باید برای مدت چند ثانیه نفس خود را نگه دارید و آرام بمانید تا احتمال تار شدن تصویر را کاهش دهید. مسئول تکنسین برای فعال کردن دستگاه اشعه ایکس به پشت دیوار یا اتاق کناری می‌رود.
همانطور که مواد کنتراست توسط کلیه‌ها پردازش می‌شود، یک سری عکس برای تعیین اندازه واقعی کلیه‌ها و تصویربرداری از دستگاه ادراری در هنگام شروع تخلیه گرفته می‌شود. تکنسین ممکن است یک باند فشرده سازی را در اطراف بدن قرار دهد تا ساختارهای ادراری را بهتر مشاهده کند.
وقتی تست تمام شد، ممکن است از شما خواسته شود صبر کنید تا رادیولوژیست تشخیص دهد که همه تصاویر لازم، به دست آمده است. تست IVP معمولاً در عرض یک ساعت انجام می‌شود. با این حال، از آنجا که برخی از کلیه‌ها با سرعت کمتری کار می‌کنند، ممکن است معاینه تا چهار ساعت نیز طول بکشد.
پس از انجام رادیولوژی از مجاری ادراری (IVP)
بسته به عوامل خطر، پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگری مانند تست خون را در روزهای بعد از پیلوگرام داخل وریدی تجویز کند. بعد از آزمایش حتماً هرگونه مشکل ادرار، سردرد یا درد را به پزشک بگویید.
نتایج
این تصاویر توسط یک رادیولوژیست، پزشکی که به طور خاص در خواندن اشعه ایکس آموزش دیده است، تفسیر می‌شود. رادیولوژیست تصاویر و تفسیر را برای پزشک شما ارسال و تصاویر را با شما به اشتراک می‌گذارد. تفسیر پیلوگرام داخل وریدی کاملاً ساده است و پزشک شما (اغلب متخصص اورولوژی) باید بتواند به سوالات شما پاسخ دهد.
در طول و بعد از تست (IVP) چه احساسی دارم؟
IVP معمولاً یک روش نسبتاً راحت است. هنگامی که مواد حاجب از طریق یک سوزن کوچک به بازوی شما تزریق می‌شود، شما یک احساس درد جزئی خواهید داشت. بعضی از بیماران با شروع گردش خون در بدنشان، گرما، احساس خارش ملایم و طعم فلزی را در دهان خود تجربه می‌کنند. این عوارض جانبی معمولاً ظرف یک یا دو دقیقه از بین می‌روند و بی ضرر هستند. به ندرت، برخی از بیماران واکنش آلرژیک را تجربه می‌کنند. خارشی که ادامه یابد یا همراه با کهیر باشد، به راحتی با دارو قابل درمان است. در موارد بسیار نادر، ممکن است بیمار دچار تنگی نفس شود یا تورم در گلو یا سایر قسمت‌های بدن را تجربه کند. این می‌تواند نشانه‌هایی از واکنش جدی‌تر به ماده حاجب باشد که باید به سرعت درمان شود. اگر این علائم را تجربه کردید، سریعاً به رادیولوژیست اطلاع دهید زیرا وی برای درمان این مسئله اطلاعات و آمادگی کافی را دارد.
در طول فرایند تصویربرداری، ممکن است از شما خواسته شود که از یک طرف به آن طرف بچرخید و چندین موقعیت مختلف داشته باشید تا رادیولوژیست بتواند از چندین زاویه، تصاویر را ثبت کند. نزدیک به پایان تست، ممکن است از شما خواسته شود که مثانه خود را خالی کنید تا پس از تخلیه، از مجاری ادرار اشعه ایکس اضافی گرفته شود.
ماده حاجب مورد استفاده برای IVP باعث تغییر رنگ ادرار و ایجاد ناراحتی در هنگام ادرار نمی‌شود.
