تستوسترون پایین به طور فزاینده‌ای در حال شایع شدن است. از یک طرف، افزایش تشخیص تستوسترون پایین به دلیل پیر شدن جمعیت، شناخت بیشتر و آزمایش‌های دقیق‌تر می‌باشد. اما یک دلیل بزرگ دیگر برای اینکه مردان جهت آزمایش تستوسترون به پزشک مراجعه می‌کنند وجود دارد. آنها عنوان می‌کنند که احساس خستگی بیش از حد، ضعف و افسردگی می‌کنند و دچار کاهش میل جنسی شده‌اند که تمام آنها علائم شایع کاهش تستوسترون می‌باشند.
پایین بودن تستوسترون همیشه باعث بروز علائم نمی‌شود اما پزشکان اغلب با مشاهده مقدار ۲۰۰ یا ۱۰۰ ng/dL متوجه یک مشکل خاص می‌شوند. حتی اگر مردی هیچگونه علائمی نداشته باشد ممکن است توصیه شود که به دنبال درمان باشد. پایین بودن تستوسترون اغلب منجر به کاهش تراکم استخوان می‌شود که به این معنی است که استخوان‌ها شکننده‌تر شده و بیشتر مستعد شکستگی هستند. برای ارتباط با مشاورین ما در کلینیک تخصصی اورولوژی دکتر نامداری می‌توانید با شماره 02188776801 تماس حاصل نمایید.
تستوسترون چیست؟
تستوسترون هورمون جنسی است که به مرد شدن پسران کمک می‌کند. این هورمون در دوران بلوغ و پیدایش خصوصیات فیزیکی مردان نقش کلیدی دارد. تستوسترون به حفظ قدرت و توده عضلانی مردان، موی صورت و بدن، و صدای کلف‌ترکمک می‌کند. میزان تستوسترون می‌تواند بر میل جنسی، نعوظ، خلق و خو، توده عضلانی و تراکم استخوان‌ها تاثیر بگذارد. تستوسترون همچنین برای تولید اسپرم در مردان مورد نیاز است.
تستوسترون پایین چیست؟
برخی مردان سطح تستوسترون پایینی دارند که این حالت هیپوگنادیسم یا تستوسترون پایین نامیده می‌شود. میزان تستوسترون یک مرد به طور معمول با افزایش سن کاهش می‌یابد. حدود 4 نفر از هر 10 مرد بالاتر از 45 سال تستوسترون پایین دارند. در حدود 2 نفر از هر 10 مرد بالای 60 سال، 3 نفر از هر 10 مرد بالای 70 سال و 3 نفر از هر 10 مرد بالای 80 سال دچار تستوسترون پایین است. حداقل میزان کل تستوسترون طبیعی یک مرد حدود ۳۰۰ نانوگرم در هر دسی‌لیتر (ng/dL) است. حد بالا بسته به شرایط آزمایشگاه حدود ng/dL ۸۰۰ می‌باشد.
نشانه‌های تستوسترون پایین در مردان چیست؟
نشانه‌های جنسی و غیرجنسی از تستوسترون پایین وجود دارند. نشانه‌های جنسی عبارتند از:
- کم بودن میل جنسی
- ضعف نعوظ (ضعیف‌تر و کمتر)
- تمایل کمتر به رابطه جنسی
نشانه‌های غیر جنسی عبارتند از:
- افزایش چربی بدن
- کم بودن انرژی
- کاهش توده عضلانی
- احساس افسردگی
- کم خونی (کمبود آهن)
- کاهش کلسیم استخوان
دلایل
پایین‌تر از حد نرمال بودن عدد تستوسترون در آزمایش خون می‌تواند ناشی از شرایط متعددی باشد از جمله:
- آسیب به بیضه‌ها
- سرطان بیضه یا درمان سرطان بیضه
- اختلالات هورمونی
- عفونت
- بیماری کلیوی یا بیماری مزمن کبد
- چاقی
برخی از داروها و شرایط ژنتیکی نیز می‌توانند میزان تستوسترون مرد را کاهش دهند. افزایش سن در پایین آمدن تستوسترون نقش دارد. در برخی موارد، دلیل آن ناشناخته است.
عوامل خطر
مردان مبتلا به مشکلات سلامتی خاص نیز مستعد تستوسترون پایین هستند. برخی از این مشکلات عبارتند از:
- فشار خون بالا (حدود 40 نفر از 100 نفر تستوسترون پایین نیز دارند.)
- کلسترول بالا (حدود 40 نفر از 100 نفر تستوسترون پایین نیز دارند.)
- دیابت (حدود ۵۰ نفر از 100 نفر تستوسترون پایین نیز دارند.)
- ایدز (حدود ۵۰ نفر از 100 نفر تستوسترون پایین نیز دارند.)
- مصرف طولانی مدت مواد مخدر (تقریباً ۷۵ نفر از 100 نفر تستوسترون پایین نیز دارند.)
تشخیص
تستوسترون پایین با یک آزمایش خون مشخص می‌شود. به طور کلی تشخیص تستوسترون پایین در صورتی که میزان هورمون‌های شما کمتر از ng/dL ۳۰۰ باشد، انجام می‌شود.
پزشک همچنین یک آزمایش خون PSA (آنتی‌ژن اختصاصی پروستات) را به منظور بررسی علائم سرطان پروستات انجام می‌دهد. ممکن است پزشک آزمایشی را جهت اندازه‌گیری سلول‌های قرمز خون در بدن شما (هماتوکریت) انجام دهد. هماتوکریت به منظور ثبت تعداد سلول‌های قرمز خون بررسی می‌شود، زیرا در صورت مصرف تستوسترون می‌تواند افزایش یابد.
درمان جایگزین تستوسترون
اگر علائم و نشانه‌های تستوسترون پایین را دارید و باعث ناراحتی شما شده‌اند، انتخاب‌های بسیاری برای بالا بردن میزان تستوسترون وجود دارد. درمان جایگزین تستوسترون (TRT) را می‌توان با استفاده از موارد زیر انجام داد:
- ژل پوست
- تزریق
- قرص‌های طولانی اثر حاوی تستوسترون
- وصله‌های چسبیدنی (Patches)
- قرص
متداول‌ترین نوع، ژل پوست می‌باشد که در ۷۰ نفر از هر ۱۰۰ نفر مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ژل پس از حمام بر روی شانه‌ها و یا بازوها مالیده می‌شود. ۱۷ نفر از هر ۱۰۰ بیمار از تزریق و ۱۰ نفر از هر ۱۰۰ بیمار از وصله‌های چسبیدنی استفاده می‌کنند. حدود 3 نفر از هر ۱۰۰ بیمار تستوسترون را به اشکال دیگری مانند وصله‌ها یا گلوله‌های حاوی تستوسترون استفاده می‌کنند.
به دلایل غیر پزشکی مانند تناسب اندام، پیشگیری از تغییرات ناشی از افزایش سن یا بهبود عملکرد بدن نباید تستوسترون مصرف کنید. مردانی که میزان تستوسترون معمولی دارند و یا میزان تستوسترون آنها تست نشده است نباید از درمان جایگزین تستوسترون استفاده کنند. اگر سطح تستوسترون شما نرمال و طبیعی باشد، استفاده از درمان جایگزین تستوسترون به برطرف شدن مشکلات سلامتی شما کمک نخواهد کرد. همچنین اگر در تلاش برای بچه‌دار شدن هستید نباید از درمان جایگزین تستوسترون استفاده کنید. این درمان می‌تواند تعداد اسپرم‌ها و باروری شما را کاهش دهد.
قبل از انجام درمان جایگزین تستوسترون پزشک باید با دقت شما را معاینه کند. پزشک نباید بدون در نظر گرفت سابقه‌ی پزشکی، معاینه فیزیکی و آزمایش خون، روش درمان جایگزین تستوسترون را تجویز کند. بسیاری از علائم تستوسترون پایین می‌تواند ناشی از دیگر مشکلات مربوط به سلامتی باشد. دلایل دیگر علائم را باید قبل از تجویز تستوسترون بررسی کرد.
در صورتی که پزشک درمان جایگزین تستوسترون را تجویز کند باید به طور منظم معاینه شوید. پزشک باید آزمایش‌های خون را به منظور کنترل میزان تستوسترون، آنتی‌ژن اختصاصی پروستات و هماتوکریت تکرار کند. بر اساس سابقه‌ی پزشکی، ممکن است پزشک درخواست آزمایشات دیگری را داشته باشد.
خطرات ناشی از درمان تستوسترون
قبل از شروع درمان جایگزین تستوسترون پزشک باید درباره‌ی عوارض جانبی احتمالی با شما صحبت کند. عوارض جانبی می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- آکنه (جوش)
- تورم یا درد سینه
- تورم پا یا مچ پا
- کوچک شدن بیضه‌ها
- ناباروری
درمان تستوسترون همچنین می‌تواند باعث افزایش سلول‌های قرمز خون مرد و بزرگ شدن سینه‌ها نیز شود. همچنین می‌تواند رشد پروستات را تسریع بخشد. مردان مبتلا به سرطان سینه نباید درمان تستوسترون را انجام دهند.
درمان تستوسترون معمولاً برای مردان مبتلا به سرطان پروستات توصیه نمی‌شود. رابطه بین درمان جایگزین تستوسترون و سلامت پروستات در حال حاضر تبدیل به یک چالش شده است. در این شرایط، درمان تستوسترون برای مردانی که قبلاً تحت درمان سرطان پروستات قرار گرفته‌اند، ارائه می‌شود. ماساژ در خانه در صورتی که نظارت دقیق وجود داشته باشد درمانی بی‌خطر می‌باشد. اگر مشکلات شناخته شده‌ای مشاهده شوند، بیماران باید توسط یک متخصص تحت درمان قرار بگیرند. اگر دچار بیماری هستید که نباید از تستوسترون استفاده کنید با پزشک خود مشورت کنید.
روش‌های طبیعی برای افزایش تستوسترون
کاهش وزن و فعالیت بدنی می‌تواند در افزایش تستوسترون فرد موثر باشد. انجام منظم هر نوع ورزش می‌تواند موثر باشد، اما تمرین با وزنه و دیگر انواع ورزش‌های مقاومتی بیشترین تاثیر را دارند. محققان پی برده‌اند که مردانی که با استفاده از رژیم غذایی بسیار کم کالری وزن خود را کم کرده و کاهش وزن خود را به مدت 12 ماه حفظ کرده‌اند افزایش میزان تستوسترون را تجربه می‌کنند. مردانی که عمل جراحی چاقی (کاهش وزن) را انجام داده باشند نیز افزایش قابل توجهی در میزان تستوسترون خواهند داشت. حتی از دست دادن متوسط وزن نیز موثر است: مردان چاق میانسال که کاهش وزن کمی داشته‌اند و از یک رژیم غذایی و برنامه‌ی ورزشی پیروی کرده‌اند افزایش خفیفی در میزان تستوسترون دارند.
