بسیاری از افراد به علت وجود اختلال در سیستم کلیوی و مجاری ادرار دچار سوزش و تکرر ادرار می‌شوند و این عارضه برای آن‌ها خوشایند نیست. تعداد دفعات زیاد ادرار اغلب به دلیل نوشیدن مایعات زیاد به خصوص کافئین ایجاد می‌شود. اگر دفع ادرار و احساس سوزش شما به آن چه نوشیده‌اید مربوط نیست، ممکن است ناشی از یک بیماری اساسی پزشکی باشد. یک دلیل ساده مانند دارویی که شما مصرف می‌کنید یا عفونت ادراری (UTI) و یا یک بیماری مزمن مانند سیستیت بینابینی یا دیابت نیز می‌تواند تکرر و سوزش ادرار را باعث شود. در هر صورت، مراجعه به متخصص اورولوژی برای تشخیص علت و درمان سوزش و تکرر ادرار ضروری است. درمان در مراحل اولیه خیلی سریع‌تر و قابل کنترل‌تر است.
جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره علل و درمان سوزش و تکرر ادرار و یا رزرو نوبت در مطب دکتر نامداری با شماره تلفن‌های 09107585358 و 02188776801 تماس حاصل فرمایید.
مطالب مقاله
دلایل تکرر و سوزش ادرار
پزشک علائم بیمار را جهت تعیین علت سوزش و تکرر ادرار بررسی می‌کند. برخی از دلایل بروز این عارضه عبارتند از:
- سرطان مثانه: سرطان مثانه به ندرت باعث سوزش و تکرر ادرار می‌شود. این عارضه با نیاز مداوم به دفع ادرار و وجود خون در ادرار همراه است.
- دیابت (نوع 1 و 2 ): سوزش و تکرر ادرار می‌تواند یکی از علائم دیابت باشد. بیماری دیابت به علت فعالیت بدن جهت رفع مقادیر اضافی گلوکز، سبب افزایش میزان ادرار می‌شود.
- مصرف داروهای ادرار آور: این نوع داروها برای درمان فشار زیاد خون و یا تجمع مایعات در بافت‌ها مصرف می‌شوند. داروهای ادرار آور می‌توانند سبب ایجاد حس سوزش و تکرر ادرار شوند.
- سیستیت بینابینی (IC): این عارضه مزمن مثانه می‌تواند سبب بروز فشار و درد مثانه و تکرر ادرار شود. در اثر بروز این عارضه امکان دارد درد بدون تکرر ادرار (و یا تکرر ادرار بدون درد) وجود داشته باشد.
- بیماری‌های عصبی: بیماری‌هایی مانند فلج مغزی و یا پارکینسون می‌توانند به اعصابی که پر شدن یا تخلیه مثانه را کنترل می‌کنند، آسیب وارد کنند. در نتیجه ممکن است مشکلاتی مانند سوزش و تکرر ادرار ایجاد شوند.
- مثانه بیش‌فعال: عارضه مثانه پرکار باعث می‌شود تا حتی در زمانی که مثانه پر نمی‌باشد، شخص احساس نیاز فوری به دفع مکرر ادرار داشته باشد. امکان دارد در اثر این عارضه، بی‌اختیاری ادرار نیز ایجاد شود. مثانه بیش‌فعال می‌تواند در اثر مشکلات عصبی ایجاد شود؛ ولی معمولاً علت بروز آن مشخص نمی‌باشد.
- بارداری: در زمان بارداری به علت هورمون‌ها و فشار جنین در برابر مثانه امکان دارد نیاز به دفع ادرار افزایش پیدا کند.
- بیماری پروستات: عارضه‌های مربوط به پروستات مانند بزرگ شدن پروستات سرطان پروستات و پروستاتیت (التهاب غده پروستات) می‌توانند از جریان ادرار در مجرای ادراری جلوگیری کنند و سبب تخلیه ناکامل مثانه و بروز تکرر ادرار و در برخی از موارد باعث سوزش ادرار شوند.
- پرتو درمانی: یکی از عوارض پرتودرمانی در قسمت لگن، تکرر ادرار می‌باشد. پرتو درمانی می‌تواند سبب تحریک مثانه و دستگاه ادراری شده و باعث اسپاسم مثانه، احساس سوزش و نیاز فوری به دفع ادرار در شخص شود.
- عفونت دستگاه ادراری (UTI): در اثر بروز عفونت دستگاه ادراری، حتی در صورت تخلیه مثانه نیز امکان دارد نیاز فوری به دفع مکرر ادرار ایجاد شود. علائم این عارضه شامل درد در زمان دفع ادرار، تب خفیف و ادرار کدر یا خونی می‌باشند. بروی این عارضه در زنان شایع‌تر می‌باشد.
- دلایل سایکوژنیک: سوزش و تکرر ادرار می‌تواند در اثر دلایل سایکوژنیک (روانی) مانند هیستری، اضطراب و افسردگی ایجاد شود. بررسی سابقه پزشکی بیمار و انجام آزمایش جهت حذف احتمال دلایل دیگر الزامی می‌باشد. سپس پزشک می‌تواند گزینه درمانی مناسب را تعیین کند.
علائم
مشخص‌ترین نشانه عارضه سوزش و تکرر ادرار، نیاز به دفع ادرار بیش از حد طبیعی می‌باشد. امکان دارد این حالت در طول روز و یا بیشتر در شب‌ها (شب‌ادراری) ایجاد شود. علائم دیگر می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- نیاز به دفع ادرار بیش از هشت بار در طول 24 ساعت
- بیدار شدن در زمان خواب بیش از یک بار جهت دفع ادرار
- احساس نیاز به دفع مکرر ادرار (حتی در صورت عدم نیاز به دفع)
- احساس سوزش در درمان دفع ادرار
- بوی نامطبوع ادرار
- وجود خون در ادرار یا تغییر رنگ ادرار
- تب
- کاهش اشتها
- گیجی و خواب‌آلودگی
- افزایش تحریک پذیری
- حالت تهوع و استفراغ
- کمردرد
- درد در ناحیه شکم
در صورت وجود علائم دیگر همراه با سوزش و تکرر ادرار، حتماً بایستی به پزشک اطلاع داده شود.
تشخیص
عارضه‌های مختلفی می‌توانند سبب سوزش و تکرر ادرار شوند. پزشک معمولاً از معاینه بدنی استفاده کرده و مصرف هر گونه دارو، وجود علائم عفونت و یا هر گونه تغییر در تغذیه شخص را بررسی می‌کند.
پزشک از نمونه ادرار جهت ارزیابی وجود باکتری یا گلبول‌های سفید خون به منظور بررسی وجود عفونت استفاده می‌کند. امکان دارد از سیتولوژی ادرار نیز استفاده شود. آزمایش‌های دیگر شامل تست اورودینامیک (نوار مثانه) جهت بررسی عملکرد عضلات مثانه، سیستوسکوپی جهت ارزیابی داخل مثانه و یا سونوگرافی جهت ارزیابی وجود سرطان یا دلایل ساختاری تکرر ادرار می‌باشند.
مدت زمان سوزش و تکرر ادرار چقدر می‌باشد؟
مدت زمان سوزش و تکرر ادرار به دلیل ایجاد این عارضه بستگی دارد. امکان دارد عفونت دستگاه ادراری پس از چند روز درمان بهبود پیدا کند. البته در برخی از موارد تعیین دلیل سوزش و تکرر ادرار دشوار می‌باشد.
سوزش و تکرر ادرار در چه موقعی بیشتر شایع می‌باشد؟
سوزش و تکرر ادرار در فصل تابستان به علت کم‌آبی بدن بیشتر شایع می‌باشد. مصرف کمِ آب می‌تواند منجر به غلیظ شدن ادرار شود. در این حالت ادرار اسیدی می‌باشد و می‌تواند سبب بروز درد و سوزش شود.
عوامل مؤثر در بروز سوزش و تکرر ادرار
عوامل زیر در بروز سوزش و تکرر ادرار مؤثر هستند:
- قرار داشتن در سنین 24 تا 54 سال
- فعالیت‌های جسمانی مانند دوچرخه‌سواری یا اسب‌سواری
- رابطه جنسی غیر ایمن
درمان سوزش و تکرر ادرار
درمان علت اصلی تکرر ادرار معمولاً بهترین روش بهبود این عارضه می‌باشد. این روش می‌تواند شامل کنترل دیابت، درمان عفونت دستگاه ادراری با مصرف آنتی بیوتیک و یا درمان سرطان می‌باشد.
در صورتی که علت تکرر ادرار، مثانه بیش‌فعال باشد امکان دارد درمان شامل تغییر در رژیم غذایی، تمرین کگل جهت تقویت کف لگن، نظارت بر مصرف مایعات و استفاده از روش‌های ویژه جهت بهبود عملکرد مثانه می‌باشد. همچنین امکان دارد داروهای آنتی‌کولینرژیک (مانند اکسی بوتینین) یا مسدودکننده گیرنده آدرنرژیک بتا-3 (مانند میرابگرون)، تزریق بوتاکس و یا روش‌هایی جهت تعدیل اعصاب خاجی یا اعصاب دیگر استفاده شوند.
روش‌های ویژه جهت بهبود عملکرد مثانه شامل استفاده از برنامه دقیق و منظم به منظور دفع ادرار و افزایش زمان بین دفعات تخلیه مثانه می‌باشد. هدف از این روش درمانی، افزایش مدت زمان بین دفع ادرار و همچنین افزایش ظرفیت مثانه در نگهداری ادرار می‌باشد. امکان دارد پزشک دارویی جهت آرام‌سازی عضلات و اعصاب تجویز کند.
سیستیت بینابینی قابل درمان نمی‌باشد؛ ولی به کمک برخی از روش‌های درمانی شامل انبساط مثانه بوسیله داروی بی‌حسی، مصرف داروهای خوراکی، روش‌های ویژه جهت بهبود عملکرد مثانه و تغییر در رژیم غذایی و نحوه زندگی علائم این عارضه بهبود پیدا می‌کنند. امکان دارد خودداری از مصرف برخی از مواد غذایی و نوشیدنی‌ها به کنترل علائم سوزش و تکرر ادرار کمک کند.
روش‌های درمانی خانگی جهت درمان سوزش و تکرر ادرار
روش‌های درمانی خانگی زیر می‌توانند به بهبود سوزش و تکرر ادرار کمک کنند:
افزایش مصرف آب
افزایش میزان مصرف آب در طول روز سبب افزایش دفع ادرار می‌شود. این روش به خارج کردن میکروب‌های عفونی و مواد سمی از بدن و تسکین درد کمک می‌کند. کم‌آبی بدن می‌تواند سبب تشدید سوزش و تکرر ادرار شود. نوشیدن آب در فاصل منظم به جلوگیری از کم‌آبی بدن و همچنین حفظ حرارت بدن کمک می‌کند.
افزایش میزان مصرف آب در زنان پیش از دوره یائسگی در جلوگیری از عفونت دستگاه ادراری مؤثر است (بدون استفاده از داروهای ضد میکروب). میوه‌ها و سبزیجات آب‌دار، آب میوه و سوپ نیز می‌توانند به عنوان منابع غذایی دارای آب فراوان جهت حفظ آب بدن مصرف شوند.
مصرف کرن‌بری و ویتامین C
مصرف اسید آسکوربیک یا مکمل ویتامین C با اسیدی کردن ادرار سبب بهبود عفونت دستگاه ادراری می‌شود. کرن‌بری جهت کنترل علائم عفونت دستگاه ادراری مورد استفاده قرار می‌گیرد. 88 درصد از حجم این میوه را آب تشکیل می‌دهد و حاوی فروکتوز، اسیدهای ارگانیک (مانند سالیسیلات)، آنتوسیانین، تری ترپنوئید، کاتچین، فلاونوئید و مقادیر زیادی ویتامین C می‌باشد.
نکته: در صورت وجود مشکلات کلیوی، پیش از مصرف مکمل ویتامین C با پزشک خود مشورت کنید. مصرف بیش از حد این ویتامین می‌تواند سبب افزایش میزان اگزالات در ادرار شده و منجر به ایجاد سنگ کلیه شود.
کمپرس گرم جهت بهبود سوزش و تکرر ادرار
استفاده از کمپرس گرم می‌تواند سبب تسکین فشار مثانه و کاهش درد شود. به جای کمپرس گرم از پد حرارتی نیز می‌توان استفاده کرد.
نحوه استفاده:
- یک عدد حوله را در آب گرم خیسانده و آب اضافی آن را خارج کنید.
- کمپرس آب گرم را به مدت 5 دقیقه بر روی قسمت تحتانی شکم قرار دهید.
- مدتی صبر کنید و دوباره این روش را تکرار کنید.
عوارض درمان نکردن سوزش و تکرر ادرار
سوزش و تکرر ادرار بسته به علت ایجاد آن می‌تواند منجر به بروز عارضه‌های کوتاه و یا بلندمدت شود. عارضه‌های کوتاه‌مدت ناشی از سوزش و تکرر ادرار عبارتند از:
- نارسایی حاد کلیوی
- کم‌خونی حاد ناشی از وجود خون در ادرار (هماچوری)
- نیاز به بستری در بیمارستان
سوزش و تکرر ادرار می‌تواند سبب بروز مشکلات مزمن زیر نیز بشود:
- مرگ ناشی از مشکلات کلیوی
- ناباروری
- سرطان دستگاه ادراری
- بروز ناتوانی و از کار افتادگی در اثر عفونت‌های مکرر
- عفونت مرگبار سیستمیک و بروز سپسیس
در برخی از موارد عفونت دستگاه ادراری می‌تواند به صورت پیاپی ایجاد شده و نیاز به درمان مکرر داشته باشد. این حالت می‌تواند سبب ایجاد مقاومت به آنتی‌بیوتیک، افزایش احتمال نیاز به بستری در بیمارستان و مرگ و میر شود.
