منظور از بیضه نزول نکرده این است که بیضههای کودک در محل معمول خود داخل کیسه بیضه (اسکروتوم) قرار ندارد. عموماً فقط یکی از بیضهها در محل عادی قرار ندارد، البته در موارد نادر هر دو بیضه پایین نمیآید و داخل اسکروتوم قرار نمیگیرد. در ادامه با ناهنجاری بیضه نزول نکرده، علل و علائم، روش درمان آن با عمل ارکیدوپکسی و مراقبتهای پس از عمل آشنا میشوید. در زمانی که کودک داخل رحم مادر است، بیضهها درون شکماش رشد میکند. بیضهها در اواخر بارداری به سمت کیسه بیضه پایین میآید. هر دو بیضه باید تا یک سالگی کودک کاملاً پایین بیاید و درون کیسه بیضه قرار بگیرد.
بیضههای برخی کودکان اکثر مواقع درون کیسه بیضه قرار دارد، اما چون بیضهها به دلیل ترس یا سرما به طور طبیعی به بالا برمیگردد، بیضهها داخل اسکروتوم حس نمیشود. والدین کودک برای آن که متوجه وضعیت واقعی بیضهها بشوند، میتوانند کودک را در وان آب گرم قرار بدهند و بررسی کنند که آیا هر دو بیضه پایین آمده است یا خیر. اگر هر دو بیضه در گرما پایین بیاید، جایی برای نگرانی وجود ندارد.
عمل ارکیدوپکسی برای پایین آوردن بیضهها داخل اسکروتوم انجام میشود. عمل ارکیدوپکسی به منظور کاهش خطر آسیب دیدن بیضه در اثر وارد شدن ضربه، اصلاح فتق ناشی از نزول نکردن بیضه و یا برطرف کردن نگرانیهای روانی ناشی از ملموس بودن فقط یک بیضه در اسکروتوم انجام میشود.
دلایل پایین نیامدن بیضه
بیضه در موارد نادر به دلیل مشکلات دیگر بیضه یا هورمونهای مردانه پایین نمیآید. پزشکان از علت دقیق نزول نکردن بیضه اطلاع ندارند، اما مطمئناند که این ناهنجاری ارتباطی با اتفاقات دوران بارداری ندارد.
پایین نیامدن بیضه در نوزادان نارس شایعتر است. یک نوزاد از هر بیست نوزاد پسر با بیضه نزول نکرده متولد میشود. از هر 70 مورد، بیضههای یک نوزاد نزول نکرده باقی میماند.
علائم بیضه نزول نکرده
بیضه نزول نکرده معمولاً به جز ملموس نبودن بیضه در اسکروتوم علامت دیگری ندارد. کودک دردی ندارد و بیضه پایین نیامده عملکردهای بدن را مختل نمیکند.
اما اگر یکی از بیضهها پیچ خورده باشد، کودک بسته به محل قرارگیری بیضه در آن زمان در ناحیه کشاله ران یا شکم دچار درد میشود.
تشخیص بیضه نزول نکرده
پزشک اطفال تعیین میکند که آیا بیضهها واقعاً پایین نیامده یا موقتاً بالا رفته است. معاینه معمولاً از طریق لمس کردن شکم و کیسه بیضه انجام میشود.
درمان بیضه نزول نکرده با عمل ارکیدوپکسی
درمان بیضه نزول نکرده در اوایل کودکی، معمولاً دقیقاً قبل از یک سالگی یا حدود یک سالگی بهترین نتیجه را به دست میدهد. درمان بیضههای نزول نکرده ضروری است، چون در غیر این صورت بعید است که بیضههای پایین نیامده داخل شکم به خوبی رشد کند و بالغ شود.
میزان اسپرم و باروری در مردانی که بیضه پایین نیامده داشتهاند، پایینتر است؛ در صورتی که درمان بیضه نزول نکرده در اوایل کودکی انجام نشود، میزان اسپرم و باروری پایینتر هم میآید. دلیل این اثر آن است که بیضهها باید چند درجه خنکتر از بقیه بدن باشد تا بتواند اسپرم تولید کند.
کودکان با بیضه نزول نکرده بیشتر از دیگران در آینده در معرض خطر ابتلا به سرطان بیضه قرار دارند. بررسی کردن بیضههای پایین آمده و قرار گرفته داخل کیسه بیضه آسانتر است. اگر بیضهها داخل شکم یا بالای کشاله ران باقی بماند، خطر پیچ خوردگی بیضه نیز بالاتر میرود.
عمل ارکیدوپکسی برای درمان بیضه نزول نکرده انجام میشود. جراح بیضهها را در عمل ارکیدوپکسی از شکم پایین میآورد و در جای معمولشان داخل کیسه بیضه قرار میدهد. ارکیدوپکسی عمل کوتاهی است که تحت بیهوشی عمومی انجام میشود و تقریباً 45 دقیقه طول میکشد. گاهی اوقات ضرورت مییابد که ارکیدوپکسی در دو مرحله به فاصله 6 ماه انجام شود.
ارکیدوپکسی در بسیاری از موارد عملی سرپایی است و کودک همان روز انجام دادن عمل مرخص میشود. بااین حال برخی کودکان یک شب در بیمارستان بستری میشوند.
آمادگی قبل از عمل ارکیدوپکسی
در بسیاری از موارد لازم است که کودک کمی قبل از پذیرش برای انجام عمل ارکیدوپکسی معاینه شود تا پزشک اطمینان حاصل کند که وضعیت عمومی کودک برای انجام عمل مناسب است. همچنین این معاینه فرصت مناسبی برای ملاقات مجدد با جراح و پرسیدن سوالات احتمالی است. جراح جزئیات عمل ارکیدوپکسی را شرح میدهد، نگرانیهای احتمالی والدین را برطرف میکند و رضایتنامه انجام عمل را در اختیار والدین میگذارد.
پزشک اعلام میکند که کودک از چند ساعت قبل از عمل باید ناشتا باشد. دستورات جراح را باید به دقت رعایت کنید، در غیر این صورت عمل به تأخیر انداخته میشود یا حتی لغو میشود. متخصص بیهوشی فرایند بیهوشی کودک را به طور کامل توضیح میدهد. هر گونه بیماری فرزندتان، از جمله انواع آلرژی را به پزشک معالج اطلاع بدهید.
مراحل عمل ارکیدوپکسی
ارکیدوپکسی را بسته به محل قرارگیری بیضه میتوان به دو روش جراحی باز یا بسته (لاپاراسکوپی) انجام داد. ابتدا کودک بیهوش میشود، سپس جراح بیضه را پایین میآورد، در کیسه بیضه قرار میدهد و مسیری را که احتمالاً بیضه درون آن حرکت کرده است، میبندد تا بیضه نتواند دوباره وارد شکم شود.
جراح در موارد نادر متوجه میشود که بیضه به درستی شکل نگرفته یا در شکم آسیب دیده است. در این صورت جراح بیضه آسیب دیده را برمیدارد و بیضه سالم را در کیسه بیضه ثابت میکند تا مطمئن شود که بیضه باقیمانده در محل صحیح میماند و به درستی رشد میکند.
عوارض و خطرهای احتمالی عمل ارکیدوپکسی
بیهوشی همواره با خطر بروز عوارض همراه است، البته این خطرها بسیار جزئی است. متخصص بیهوشی پزشک باتجربهای است که در زمینه مدیریت عوارض بیهوشی آموزش دیده است. در تمام عملهای جراحی اندکی خطر عفونت یا خونریزی وجود دارد. ناحیه کشاله ران پس از عمل ارکیدوپکسی تا حدی به لمس حساس میشود. عوارضی مانند ورم و کبودی نیز در برخی کودکان مشاهده میشود.
در طول عمل ارکیدوپکسی اندکی خطر آسیب دیدن بیضه وجود دارد. احتمال آسیب دیدن بیضه در صورتی که بیضه داخل شکم لمس نشود، بالاتر است. ممکن است بیضه پس از عمل به خوبی رشد نکند، این مسئله در جلسه ویزیت پس از عمل بررسی میشود.
اتفاقات و مراقبتهای پس از عمل ارکیدوپکسی
کودک پس از عمل به بخش منتقل میشود و مدتی تحت نظر گرفته میشود. زمانی که کودک غذا و مایعات بخورد و راحت باشد، ترخیص میشود.
- ممکن است کودک به مدت 24 ساعت حالت تهوع داشته باشد و احساس کسالت کند. والدین باید کودک را تشویق، نه مجبور، به نوشیدن مایعات فراوان کنند. مادامی که کودک مایعات فراوان بنوشد، بیاشتهایی و غذا نخوردنش در یکی دو روز اول پس از عمل ایرادی ندارد.
- کودک در طول عمل مسکن دریافت کرده است، اما اثر دارو به تدریج از بین خواهد رفت.
- کودک حداقل در سه روز اول به طور مرتب به مسکنهایی مانند پاراستامول نیاز دارد، بنابراین والدین باید مطمئن شوند که در خانه مسکن مناسب دارند. علاوه بر دارو میتوانید از طریق بازی کردن با کودک، تماشای تلویزیون یا کتاب خواندن حواس کودک را پرت کنید تا کمتر به درد فکر کند.
- کشاله ران کودک احتمالاً مدت کوتاهی پس از ارکیدوپکسی دردناک و حساس خواهد بود و متورم و کبود به نظر خواهد رسید. این عوارض ظرف چند روز برطرف میشود. بخیههای عمل جذبی است و نیازی به کشیدن ندارد. همچنین چسب استری ـ استریپ خود به خود ظرف پنج تا هفت روز میافتد و چسب پوستی نیز در همین مدت به تدریج از روی پوست کنده میشود.
- از والدین خواسته میشود که محل جراحی را به مدت دو تا سه روز پس از عمل در صورت امکان خشک و تمیز نگه دارند تا زخم عمل به درستی التیام پیدا کند. اگر کودک به استحمام نیاز داشته باشد، تا زمانی که زخم جراحی بهبود نیافته باشد، نباید زخم را در آب فرو ببرید.
- کودک تا یک ماه پس از عمل ارکیدوپکسی اجازه دوچرخه سوار شدن یا نشستن روی اسباببازیهای مشابه را ندارد، چون ممکن است ناحیه عمل هنوز دردناک باشد؛ به علاوه رعایت این توصیه از برگشت مجدد بیضه به شکم جلوگیری میکند. انتظار میرود که کودک بتواند ظرف چند روز، پس از بهبودی حالش و احساس راحتی کردن به مدرسه برگردد.
- کودک سه ماه پس از عمل ارکیدوپکسی باید معاینه شود.
پیشآگهی بیضه نزول نکرده
پیشآگهی بیضه نزول نکرده در صورتی که ناهنجاری در اوایل دوران کودکی درمان شود، رضایتبخش است. کودک سطح باروری نرمال خواهد داشت، مگر آن که خود بیضهها مشکل داشته باشد.
اگر بیضه آسیب دیده برداشته شود و بیضه سالم باقی بماند، قدرت باروری کودک در آینده تغییر چندانی نخواهد کرد.
