کراتینین خون یک محصول زائد عضلات است. این ماده یک متابولیت کراتین فسفات است که ماهیچه‌ها از آن به عنوان منبع انرژی استفاده می‌کنند. هر چه توده عضلانی یک فرد بیشتر باشد، سطح کراتینین او بالاتر است.
به همین دلیل، میزان کراتینین در مردان نسبت به زنان بیشتر است. در ادامه می خواهیم به این سوال پاسخ دهیم که کراتین خون بالا چه خطراتی دارد؟ علائم بالا بودن کراتین خون چیست؟
در یک بدن سالم، کلیه ها کراتینین را از خون فیلتر کرده و از طریق ادرار دفع می‌کنند. بالا رفتن کراتینین خون میتواند نشان دهنده ابتلا به طیف وسیعی از بیماری‌های زمینه‌ای، از جمله عفونت کلیه و نارسایی کلیه باشد.
سطح کراتینین بالای 1.2 میلی‌گرم در دسی لیتر (mg/dl) برای مردان و 1.0 میلی‌گرم در دسی لیتر برای زنان بالا به عنوان مقادیر غیرطبیعی در نظر گرفته می‌شود.
سطوح نرمال و بالای کراتینین خون چیست؟
سطوح کراتینین که کارشناسان آن را طبیعی می‌دانند ممکن است در بیمارستان‌ها و آزمایشگاه‌های مختلف متفاوت باشد. طبق نظر مجله پزشکی بریتانیا، محدوده مرجع معمول برای کراتینین سرم 60-110 میکرو مول در لیتر (mcmol/l) یا 0.7-1.2 میلی‌گرم در دسی لیتر (mg/dl) برای مردان و 45-90 میکرو مول در لیتر است.
0.5-1.0 mg/dl برای زنان. اگر کراتینین بالاتر از این سطوح باشد، پزشکان ممکن است آن را بالا در نظر بگیرند. بااین‌حال، تصمیم کارشناسان در زمینه تعیین سطوح طبیعی کراتینین به توده عضلانی فرد و برخی عوامل دیگر مانند سن، جنس و سطح هیدراتاسیون بستگی دارد.
پزشکان چگونه سطح کراتینین خون را آزمایش می‌کنند؟
پزشکان برای آزمایش سطح کراتینین نمونه خون می‌گیرند. در برخی موارد، آن‌ها همچنین ممکن است درخواست کنند که فرد تمام ادرار خود را در مدت 24 ساعت جمع‌آوری کرده و به آزمایشگاه بیاورد.
سپس از فرمولی برای تخمین کلیرانس کراتینین استفاده می‌کنند. سپس پزشک میتواند سطح کراتینین ادرار را با سطح خون مقایسه کند.
این نتایج نشان می‌دهد که کلیه ها چقدر کراتینین از بدن خارج می‌شوند و چقدر خوب کار می‌کنند. فردی که تحت آزمایش کراتینین قرار می‌گیرد باید به پزشک اطلاع دهد که آیا دارو مصرف می‌کند، ناشتا است یا از رژیم غذایی خاصی مثلاً رژیم غذایی غنی از پروتئین پیروی می‌کند یا نه.
مطالعه بیشتر : برای اطلاع از قرص سیپروفلوکساسین برای عفونت ادراری و نحوه مصرف قرص عفونت کلیه، کلیک کنید.
در صورت داشتن علائم زیر ممکن است نیاز به آزمایش کراتینین داشته باشید: (علائم کراتین بالا)
- بروز تغییراتی در ادرار (تکرر ادرار، ادرار دردناک، کف‌آلود، یا ادرار خون‌آلود)
- بروز گرفتگی عضلات
- خستگی
- حالت تهوع یا استفراغ
- پف دور چشم
- تورم در پا یا مچ پا
همچنین در صورت داشتن هر یک از بیماری های زیر که ممکن است به کاهش عملکرد کلیه کمک کند، پزشک معالج ممکن است آزمایش منظم کراتینین را توصیه کند:
- دیابت
- فشار خون بالا
- بیماری تیروئید
- بیماری‌های خود ایمنی
- عفونت باکتریایی کلیهها
- بروز انسداد در دستگاه ادراری
- سابقه خانوادگی بیماری کلیوی
علت بالا رفتن کراتینین خون
سطوح بالای کراتینین معمولاً نشان می‌دهد که کلیهها آن‌طور که باید کار نمی‌کنند. علل احتمالی این اختلال شامل موارد زیر می‌باشد:
- ابتلا به عفونت کلیه
- ابتلا به بیماری گلومرولونفریت که التهاب ساختارهای کلیه است که خون را فیلتر می‌کند
- تشکیل سنگ در کلیه که مجاری ادراری را مسدود می‌کند
- نارسایی کلیه
- به جز بیماری‌های مربوط به عملکرد کلیه، چندین عامل دیگر می‌توانند به طور موقت سطح کراتینین را بالاتر از حد طبیعی افزایش دهند. این موارد شامل بارداری، کم آبی بدن و مصرف مقادیر زیادی پروتئین از طریق منابع غذایی یا مکمل های دارویی است.
- ورزش با شدت بالا همچنین میتواند نشانگرهای زیستی خاصی از جمله کراتینین را افزایش دهد.
- برخی از داروها می‌توانند باعث افزایش موقت سطح کراتینین سرم یا آسیب به کلیه ها شوند. آنتی‌بیوتیک ها، داروهای قلبی عروقی، دیورتیک ها و برخی دیگر از داروها می‌توانند باعث آسیب کلیه شوند و بر عملکرد کلیه ها تأثیر بگذارند.
برخی از بیماری ها نیز می‌توانند به این اندام‌ها آسیب برسانند و منجر به افزایش سطح کراتینین شوند. این بیماری‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:
- دیابت
- فشار خون بالا
- بیماری های قلبی – عروقی
- لوپوس، سندرم Goodpasture و عفونت‌ها می‌توانند باعث گلومرولونفریت شوند که میتواند منجر به آسیب و نارسایی کلیه شود.
کراتینین خون بالا چه خطراتی دارد؟
همان‌طور که بعضی بیماری ها منجر به بالا رفتن سطوح کراتینین می‌شود، بالا رفتن کراتینین هم شانس ابتلا به برخی بیماری ها که شامل موارد زیر می‌باشند را افزایش می‌دهد:
- عفونت کلیه
- گلومرولونفریت
- سنگ کلیه
- نارسایی کلیه
- بروز سمیت دارویی
- بیماری دیابت
- فشارخون بالا
- بیماری‌های قلبی عروقی
مطالعه بیشتر: برای آشنایی با اقدامات لازم قبل از عمل سنگ کلیه چیست؟ کلیک کنید.
علائم کراتینین بالا
علائم سطوح بالای کراتینین شامل موارد زیر می‌باشند:
- احتباس مایعات
- احساس ضعف یا خستگی
- گیجی
- حالت تهوع
- تنگی نفس
- ضربان قلب نامنظم
- درد قفسه سینه
- عفونت کلیه (پیلونفریت)
همچنین افراد با سطوح بالای کراتینین ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
- تب یا لرز
- درد در پشت، پهلو یا کشاله ران
- ادرار کدر، تیره، رنگ خونی یا بدبو
- ادرار مکرر و دردناک
- تهوع و استفراغ
- گلومرولونفریت
تشخیص بالا بودن کراتین خون
برای تشخیص بالا بودن کراتینین پزشک معالج در ابتدا علائم فرد مراجعه کننده را ارزیابی می‌کند. برای این منظور پزشک یک معاینه فیزیکی انجام داده و سابقه ابتلای به بیماری‌های مختلف، به ویژه بیماری‌های کلیه و سابقه ابتلای خانوادگی فرد را مرور می‌کند.
تست‌های آزمایشگاهی ذکر شده در بالا را مرور می‌کند. آزمایش کراتینین خون و BUN به پزشک شما کمک می‌کند تا تشخیص اورمی و یا دیگر مشکلات را تأیید کند. این آزمایشات خون شما را از نظر سطوح بالای مواد زائد بررسی می‌کند. آن‌ها همچنین برای تخمین میزان فیلتراسیون گلومرولی شما (eGFR) استفاده کردند.
این نرخ عملکرد کلیه شما را اندازه گیری می‌کند.سونوگرافی کلیه شکل و اندازه کلیه‌های شما را بررسی می‌کند و به دنبال مشکلات ایجاد شده می‌گردد. سونوگرافی همچنین میتواند انسداد کلیه مانند سنگ کلیه یا جراحات را تشخیص دهد. ممکن است در شرایط خاصی به آزمایش‌های اضافی نیاز باشد
درمان های خانگی برای کاهش طبیعی سطح کراتینین
خیلی از افراد می‌توانند سطح کراتینین خون خود را با پرهیز از برخی مکمل‌ها، داروها و مواد دیگر مانند سیگار از سلامت کلیهها حمایت کنید.کراتینین یک محصول زائد است که هنگام استفاده از ماهیچه‌ها تولید می‌شود. خوردن مقدار زیادی پروتئین نیز ممکن است مقادیر کمی از این ترکیب آلی را تولید کند.
جریان خون شما کراتینین خون را به کلیهها منتقل می‌کند، جایی که بدن شما آن را از طریق ادرار فیلتر می‌کند. بااین‌حال، اگر کلیه‌های شما به درستی کار نکنند، سطح کراتینین در خون شما میتواند افزایش یابد. در ادامه 8 راهکار را برای کاهش طبیعی سطح کراتینین معرفی می‌کنیم:
1.مکمل های حاوی کراتین مصرف نکنید
کراتین یک ترکیب طبیعی است که در کبد شما ساخته شده و به عضلات شما منتقل شده و در آنجا برای تولید انرژی استفاده می‌شود. هنگامی که کراتین به عنوان انرژی استفاده می‌شود، به کراتینین که یک محصول جانبی متابولیک است، تجزیه می‌شود. کراتین علاوه بر شکل طبیعی خود به عنوان مکمل خوراکی نیز موجود است.
برخی از ورزشکاران از این مکمل‌های تولید کننده کراتینین برای کمک به افزایش عملکرد ورزشی استفاده می‌کنند. هر کسی که مایل به کاهش سطح کراتینین خود برای بهبود عملکرد کلیه خود است، نباید مکمل کراتین مصرف کند.
در حالی که مکمل کراتین به طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته است، اما مطالعات طولانی مدت در مورد افراد مبتلا به بیماری کلیوی وجود ندارد.
2.مصرف پروتئین خود را کاهش دهید
تحقیقات نشان می‌دهد که خوردن مقادیر زیاد پروتئین میتواند سطح کراتینین خون را حداقل به طور موقت افزایش دهد. به ویژه، گوشت قرمز پخته شده میتواند بر سطوح کراتینین بدن تأثیر منفی بگذارد. گرمای حاصل از پخت و پز باعث می‌شود کراتین موجود در گوشت، کراتینین تولید کند.
افرادی که رژیم‌های غذایی بسیار پر گوشت قرمز یا حاوی سایر منابع پروتئینی، از جمله محصولات لبنی دارند، ممکن است سطح کراتینین بالاتری نسبت به افرادی داشته باشند که کمتر از این غذاها مصرف می‌کنند. اگر گوشت قرمز زیاد می‌خورید، به طرف مصرف غذاهایی بروید که حاوی سبزی‌ها هستند، بروید.
مطالعه بیشتر : برای اطلاع از درمان فوری درد کلیه خانگی و برای کلیه درد چی بخوریم؟ کلیک کنید.
3.فیبر بیشتری بخورید
یک مطالعه کاهش قابل توجهی در سطح کراتینین خون در افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیوی که مصرف فیبر خود را افزایش دادند، نشان داد. فیبر را می‌توان در بسیاری از غذاها از جمله موارد زیر یافت:
- میوه‌ها
- سبزیجات
- غلات کامل
- حبوبات
4.با پزشک معالج خود در مورد مقدار مایعاتی که باید بنوشید صحبت کنید
کم آبی میتواند سطح کراتینین خون را افزایش دهد. از طرف دیگر مصرف مایعات میتواند برای برخی از افرادی که بیماری کلیوی دارند نیز مشکل ساز باشد.
از این رو نیاز است که با پزشک معالج خود در مورد مقدار آب و سایر مایعات که باید روزانه بنوشید و همچنین بهترین زمان برای نوشیدن آن‌ها همفکری کنید.
با مراجعه به متخصص اورولوژی می‌توانید بهترین درمان برای موارد مربوط به کراتینین خون را داشته باشید و راجب سوالات خود اطلاعات بیشتری را کسب نمایید و از بروز این مشکلات پیشگیری نمایید.
جهت دریافت اطلاعات بیشتر می‌توانید از طریق شماره ۰۲۱۸۸۷۷۶۸۰۱ با مشاورین ما در کلینیک تخصصی اورولوژی دکتر نامداری تماس حاصل فرمایید.
5.مصرف نمک خود را کاهش دهید
رژیم‌های غذایی حاوی نمک اضافی می‌توانند باعث بالا رفتن شانس ابتلای به فشار خون بالا شوند. غذاهای فرآوری شده، به ویژه، اغلب مملو از سدیم و فسفر هستند که مطالعات نشان داده است که به طور بالقوه می‌توانند منجر به بروز مشکلات کلیوی شوند.
برای پیشگیری از بروز این تأثیر منفی، تمرکز روی غذاهای کامل و فرآوری نشده و استفاده از ادویه‌ها و گیاهان برای طعم دادن به غذا در صورت امکان در پیش بگیرید.
6.پرهیز از مصرف بیش از حد داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID)
از مصرف بیش از حد مانند دارو های ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) که در صورت مصرف بیش از حد مکرر یا در مقادیر بیش از دوز توصیه شده ممکن است مضر باشند (به خصوص اگر بیماری کلیوی دارید) اجتناب نمایید.
7.از سیگار کشیدن اجتناب نمایید
کشیدن سیگار به طرق مختلف میتواند به بدن آسیب برساند، از جمله این موارد. افزایش چشمگیر خطر ابتلا به بیماری مزمن کلیه و بالا رفتن کراتینین خون و علائم اوره بالا است. ترک استعمال سیگار و دخانیات میتواند راهی برای کاهش احتمال مشکلات کلیه باشد که ممکن است سطح کراتینین بدن را افزایش دهد.
8.مصرف الکل خود را متوقف کنید
مصرف الکل میتواند نقشی منفی در عملکرد کلیه و بالا رفتن کراتینین خون داشته باشد. همچنین مصرف الکل و نوشیدنیهای الکلی میتواند به کلیهها آسیب برساند. همچنین مصرف الکل میتواند در مواردی موجب بالا رفتن احتمال ابتلا فشار خون بالا و وابستگی به الکل شود.
برای انجام درمان بالا بودن کراتینین خون می‌توان از تجارب درمانی بیماران قبلی بهره گرفت. همچنین در این زمینه می‌توان از تجارب جناب آقای دکتر فرشاد نامداری جراح و فوق تخصص کلیه و مجاری ادراری و ناباروری مردان با سابقه بیش از 15 سال جراحی موفق در این زمینه کمک گرفت.
دکتر فـرشاد نامداری، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی و حائز رتبه دوم بورد کشوری تخصصی اورولوژی می‌باشد. ایشان دانش‌آموخته و دستیار ممتاز دانشکده علوم پزشکی تهران می‌باشند. با بهره‌گیری از دانش و تجربه ایشان می‌توان به‌خوبی از درمان بالا بودن کراتینین خون اطمینان حاصل کرد.
سؤالات متداول کراتین خون بالا چه خطراتی دارد
1- در زمینه تعیین سطوح طبیعی کراتینین خون باید به چه مواردی دقت کرد؟
در این زمینه باید توده عضلانی فرد و برخی عوامل دیگر مانند سن، جنس و سطح هیدراتاسیون در نظر گرفته شود.
2- نوشیدن الکل چه معایبی از نظر بالا رفتن کراتینین خون دارد؟
مصرف الکل میتواند نقشی منفی در عملکرد کلیه و بالا رفتن کراتینین خون داشته باشد. همچنین مصرف الکل و نوشیدنیهای الکلی میتواند به کلیهها آسیب برساند.
3- آیا مصرف بالای گوشت قرمز برای بدن ما مضر است؟
افرادی که رژیم‌های غذایی بسیار پر گوشت قرمز یا حاوی سایر منابع پروتئینی، از جمله محصولات لبنی دارند، ممکن است سطح کراتینین بالاتری نسبت به افرادی داشته باشند که کمتر از این غذاها مصرف می‌کنند .
منبع مقاله
https://www.medicalnewstoday.com/articles/when-to-worry-about-creatinine-levels
https://www.healthline.com/health/how-to-lower-creatinine
