علائم سرطان پروستات بدخیم و تستهای تشخیص

سرطان پروستات پیشرفته به این معنا است که سرطان از پروستات به سایر نقاط بدن سرایت کرده است. در برخی موارد سرطان پروستات پیشرفته، سرطان پروستات متاستاتیک نامیده می‌شود.

این بیماری بیشتر در غدد لنفاوی سایر بخش‌های بدن یا استخوان‌ها پخش می‌شود. همچنین می‌تواند در اندام‌های دیگر نیز گسترش پیدا کند. ممکن است برای کمک به تشخیص سرطان پروستات پیشرفته به چند آزمایش نیاز داشته باشید.

این آزمایش‌ها میتوانند مشابه آزمایش‌هایی باشند که در هنگام سرطان پروستات اولیه انجام داده‌اید. بنابراین ممکن است قبلاً برخی از آنها را انجام داده باشید.

 

 سرطان پروستات بدخیم

سلول‌های بدن ما مانند بلوک‌های ساختمان سازی هستند که ما از آنها ساخته شده‌ایم. این سلول‌ها معمولاً به شکل نظم یافته و کنترل شده رشد می‌کنند تا تشکیل بافت دهند. با گذشت زمان، سلول‌های قدیمی خواهند مرد و با سلول‌های جدید جایگزین می‌شوند (از طریق فرایند تقسیم سلولی) تا وظیفه خاص خود را برای بدن انجام دهند.

اگر این سلول‌های جدید پیام‌های صحیحی برای آنچه که انجام می‌دهند دریافت نکنند، شروع به رشد سریع‌تر از حد طبیعی و کنترل نشده می‌کنند و زائده‌ها یا تومورها را تشکیل می‌دهند.

هورمون جنسی مردانه تستوسترون، نقش مهمی در افزایش رشد سلول‌های طبیعی و غیرطبیعی پروستات دارد. بدون تستوسترون در بدن مردان، رشد سرطان پروستات کاهش می‌یابد و از این عامل در برخی از درمان‌های این بیماری استفاده می‌شود.

در حال حاضر هیچ کس نمی‌داند حقیقتاً چه عواملی باعث سرطان پروستات می‌شوند یا چرا برخی از سرطان‌ها نسبت به سایرین، تهاجمی‌تر هستند. سرطان پروستات پیشرفته به این معنا است که سرطان دیگر فقط پروستات را در بر نمی‌گیرد و سلول‌های سرطانی از طریق عروق جریان خون یا مجاری لنفاوی، از پروستات دور شده و به نقاط دیگر بدن می‌رسند.

این سلول‌ها با رسیدن به یک محل یا محل‌های جدید ممکن است شروع به رشد کنند و تومور یا تومورهای دیگری را ایجاد نمایند.

این نوع از سرطان‌ها، «سرطان‌های ثانویه» یا «متاستاز» نامیده می‌شوند. این متاستازها اغلب در غدد لنفاوی موجود در لگن یا استخوان یافته می‌شوند. اما ممکن است در مثانه، روده، ریه‌ها یا کبد نیز ظاهر شوند.

علامت و نشانه ­های پروستات بدخیم 

---

علائم سرطان پروستات پیشرفته یا سرطان پروستات متاستاتیک به اندازه و میزان گسترش سرطان بستگی دارد. اگر سرطان چندان گسترش نیافته باشد، ممکن است اصلاً علائم زیادی نداشته باشد.

ممکن است شما در عبور ادرار دچار مشکلاتی شوید:

• نیاز به دفع ادرار بیشتر از قبل و اغلب در طول شب
• دشوار بودن شروع دفع ادرار
• نیاز سریع برای رسیدن به توالت
• صرف زمان بیشتر برای تخلیه مثانه خود
• قطع و وصل شدن جریان ادرار در حین دفع آن

احساساتی که ممکن است تجربه کنید:

• خستگی بیشتر از حد معمول
• داشتن احساس ناخوشایند به طور کلی
• کاهش وزن
• از دست دادن اشتها

سایر علائم سرطان پیشرفته اغلب به جایی از بدن شما که سرطان ثانویه یا متاستاز به آن رسیده است، بستگی دارد. سرطان پروستات پیشرفته قبل از هر چیز در استخوان‌ها گسترش پیدا می‌کند. وقتی سرطان به استخوان‌ها سرایت کرده باشد، ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:

در استخوان‌ها

• احساس سوزن سوزن شدن دردناک در استخوان درگیر شده
• درد در استخوان درگیر شده که ممکن است حرکت به اطراف یا خوابیدن در شب را دشوار کند و شما را مجبور به دریافت مسکن نماید.
• درد دائمی در استخوان درگیر شده
• درد شدید یا سفتی در بخش پایینی کمر، بخش فوقانی ران‌ها یا لگن
• ضعف در استخوان‌ها که باعث می‌شود به راحتی شکسته شوند.

اگر در پاها، دست‌ها یا بدن خود احساس بی‌حسی، سوزن سوزن شدن یا ضعف دارید، باید سریعا به پزشک خود اطلاع دهید؛ زیرا ممکن است به درمان فوری نیاز داشته باشید. همچنین اگر دچار مشکل یبوست هستید یا قادر به کنترل مثانه یا روده نیستید، باید به پزشک خود اطلاع دهید. زیرا پزشک به احتمال زیاد می‌خواهد علت بروز این مشکلات را پیدا کند.

تست­های تشخیصی برای پروستات بدخیم 

---

تست و آزمایش های زیر در تشخیص سرطان پروستات بدخیم بکار برده می شود:

آزمایش خون PSA یا آنتی ژن خاص پروستات 

PSA پروتئینی است که در داخل پروستات ساخته می‌شود. طبیعی است که مقدار اندکی از PSA از پروستات به درون جریان خون نشت کند؛ بنابراین می‌توان سطح PSA را با یک آزمایش خون ساده بررسی کرد.

این آزمایش سطح PSA نامیده می‌شود که در صورت وجود بیماری در پروستات، معمولاً بالاتر از حد طبیعی خواهد بود و یک آزمایش معمول برای نظارت بر بیماری‌های پروستات، مانند سرطان پروستات می‌باشد.

آزمایش رکتال دیجیتال (DRE)

این آزمایش به این منظور انجام می‌شود که به پزشک اجازه دهد سطح خارجی پروستات را احساس کند. در این آزمایش از فرد خواسته می‌شود تا با جمع کردن زانوها به سمت قفسه سینه، روی یک طرف بدن دراز بکشد.

از آنجا که پروستات بسیار نزدیک به مقعد (گذرگاه عقبی) قرار دارد، پزشک به آرامی یک انگشت روغن زده خود را به داخل مقعد می‌برد تا شکل، اندازه و وضعیت پروستات را بررسی کند و متوجه وجود هرگونه توده یا برآمدگی شود. اگرچه ممکن است این معاینه کمی ناراحت کننده و شرم آور باشد، اما نباید هیچ دردی داشته باشد و معمولاً خیلی زود تمام می‌شود. اگر بتوانید آرامش خود را حفظ کنید، برای شما و پزشک شما بسیار بهتر است.

بیوپسی پروستات

اگر پزشک نگران وجود سرطان پروستات باشد، ممکن است فرد را برای انجام بیوپسی پروستات در بیمارستان، ارجاع دهد. در حقیقت ممکن است برای تشخیص سرطان پروستات پیشرفته قبلا این آزمایش را انجام داده باشید. بیوپسی به این معنا است که نمونه‌های کوچکی از بافت پروستات برداشته شده و در آزمایشگاه بررسی می‌شود.

اسکن استخوان

این آزمایشی است که در بخش پزشکی هسته‌ای بیمارستان انجام می‌شود. این آزمایش برای یافتن هرگونه شواهدی درباره گسترش سلول‌های سرطانی به استخوان‌ها که یکی از رایج‌ترین محل‌های سرایت سرطان پروستات هستند، انجام می‌گیرد.

اسکن MRI

اسکن MRI  (تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی) به این منظور انجام می‌شود که به تعیین اینکه آیا سرطان به خارج از پروستات و به سایر اندام‌ها یا بافت‌ها سرایت کرده است یا خیر، کمک کند (یعنی برای دیدن اینکه آیا سرطان موضعی است یا پیشرفته).

همچنین گاهی اوقات برای مشاهده استخوان‌ها و غدد لنفاوی مورد استفاده قرار می‌گیرد . ممکن است برخی از آقایان قبل از انجام بیوپسی برای انجام اسکن MRI ارجاع داده شوند.

CT اسکن

CT  (توموگرافی کامپیوتری) یا اسکن CAT، معمولاً برای بررسی احتمال وجود شواهدی از سرطان پروستات در غدد لنفاوی، لگن یا نواحی اطراف پروستات انجام می‌شود. گره‌های لنفاوی در هنگام عفونت متورم می‌شوند؛ البته تورم غدد لنفاوی، واکنشی به گسترش سرطان نیز هست. عملکرد گره‌های لنفاوی، تمیز کردن مایعات بدن که لنف نامیده می‌شوند برای از بین بردن هرگونه مشکلی است.

اسکن CAT کمتر انجام می‌شود؛ به خصوص اگر دچار کلاستروفوبیا (ترس از قرار گرفتن در فضاهای بسته باشید)

اشعه ایکس 

ممکن است برای بررسی ساییدگی و پارگی‌های معمول روی استخوان‌ها و مفاصل، از عکسبرداری اشعه ایکس استفاده شود.

نتایج این آزمایش‌ها چه معنایی دارد؟

 یک تیم چند رشته‌ای (MDT) که شامل متخصصان ارولوژی، آنکولوژی، رادیولوژیست‌ها، پاتولوژیست‌ها و CNS می‌شود، درباره اینکه با توجه به شرایط خاص فرد و برمبنای اینکه سرطان او در مراحل متوسط قرار دارد یا پرخطر و پیشرفته، درباره بهترین درمان مناسب برای فرد صحبت خواهند کرد. در این باره هر تصمیمی که گرفته شود با بیمار و خانواده او در میان گذاشته می‌شود.

سپس بیمار برای یک قرار ملاقات هماهنگ شده با CNS، اورولوژیست یا آنکولوژیست ارجاع داده می‌شود تا نتایج آزمایش‌ها، تشخیص و درمان، با بیمار مورد بحث قرار گیرد.

لحظه شنیدن تشخیص پزشکان می‌تواند برای فرد و خانواده او لحظات بسیار نگران کننده‌ای باشد. از آنجا که غالبا اطلاعات زیادی برای دریافت کردن وجود دارد، معمولاً اگر همسر، شریک زندگی، اعضای خانواده یا دوستان در حین ملاقات با پزشک در کنار شما باشند، بسیار مفید است. زیرا آنها اغلب می‌توانند سوال بپرسند، یادداشت بردارند یا فقط شنونده باشند.

در هر صورت اگر یک گروه برای حمایت از شما در آنجا وجود داشته باشد، بسیار خوب است. بسیاری از مردان صحبت کردن با سایر آقایانی که وضعیت مشابهی را تجربه کرده‌اند را برای خود بسیار مفید می دانند.

نمره گلیسون  

نمونه‌های بیوپسی گرفته شده از پروستات شما و آزمایش‌های مربوط به سلول‌ها، برای یک پزشک که پاتولوژیست نامیده می‌شود، فرستاده می‌گردد تا زیر میکروسکوپ بررسی شوند.

پزشک سلول‌ها را بررسی می‌کند و در این باره که کدام سلول‌ها غیر طبیعی‌تر هستند و کدام یک در درجه دوم بیشتر غیر طبیعی می‌باشند، آنها را درجه بندی می‌کنند. در نهایت هر یک از این دو نوع سلول، از ۱ تا ۵ درجه بندی می‌شوند.

نمره ۱ به معنای این است که این سلول‌ها بیشتر ظاهر طبیعی دارند و کمتر تهاجمی می‌باشند؛ در حالیکه سلولهایی که نمره ۵ گرفته‌اند غیر طبیعی‌ترین ظاهر یا بیشترین تهاجم را دارند. این اعداد با یکدیگر جمع می‌شوند تا از ۱۰ نمره، یک نمره نهایی به دست بیاید. به عدد به دست آمده نمره گلیسون گفته می‌شود و درجه سرطان شما را توصیف می‌کند .

به دلیل تکنیک‌های بیوپسی جدید ، نمرات ۱ و ۲ به ندرت استفاده می‌شوند. بنابراین کمترین نمره گلیسونی که احتمالاً گزارش می‌شود، گلیسون ۶ است.

سیستم گزارش نمره گلیسون در چند سال آینده، به عنوان جدیدترین سیستم نمره گروهی برای پیش‌بینی بیماری معرفی خواهد شد.

گروه پیش بینی درجه 

در هر صورت نمونه‌های گرفته شده از پروستات شما برای پاتولوژیست ارسال شده و او این نمونه‌ها را زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می‌دهد تا الگوی سلولی را بررسی کند. پاتولوژیست با استفاده از دستورالعمل‌های جدید سیستم درجه بندی، به سادگی سرطان پروستات را از درجه ۱ تا درجه ۵ شماره گذاری می‌کند که هر یک از درجات یک نتیجه احتمالی دارند.

درجه ۱ کمترین حالت تهاجمی و بدخیمی و کمترین احتمال گسترش سرطان به خارج از پروستات را دارد. در حالی که درجه ۵ تهاجمی‌ترین و بدخیم‌ترین درجه سرطان پروستات خواهد بود. این سیستم به گونه‌ای ساده‌تر، دقیق‌تر و قابل درک‌تر طراحی شده است که درک بیماران و خانواده‌های آنها از میزان بدخیمی و تهاجمی بودن سرطان را آسان‌تر می‌کند.

تعیین مرحله (استیج) سرطان 

پس از آنکه سرطان از نظر میزان تهاجمی بودن آن ارزیابی شد، باید مرحله پیشرفت آن، یعنی میزان گسترش یا عدم گسترش آن نیز تعیین شود . این امر به تصمیم گیری درباره اینکه کدام درمان‌ها بیشتر موثر خواهند بود کمک می‌کند. سرطان پروستات بسته به پیشرفت آن، تحت یک سیستم تعیین مرحله به نام TNM (تومور، گره‌ها و متاستاز) در چهار مرحله یا استیج (T۱ تا T۴) دسته بندی می‌شود.

درمان‌ها

سه هدف درمان سرطان پروستات پیشرفته عبارتند از:

• کمک به احساس عمومی بهتر برای کامل کردن و لذت بخش کردن زندگی تا حد امکان
• از بین بردن هر گونه علائمی که ممکن است داشته باشید و افزایش احتمال بهتر کردن کیفیت زندگی شما
• کاهش سرعت پیشرفت سرطان شما

هنگامی که سرطان پروستات از دیواره پروستات جدا شده و به سایر بخش‌های بدن سرایت می‌کند، درمانی مورد نیاز می‌باشد که سلول‌های سرطانی را در هر جایی از بدن که وجود دارند را ردیابی کند. از آنجا که مسیرهای درمانی برای سرطان پروستات در حال تغییر هستند، متخصصانی که درمان شما را بر عهده دارند در هر دوره از درمان و با توجه به شرایط خاص شما، درباره مناسب‌ترین درمان با شما صحبت خواهند کرد.

هورمون درمانی

هورمون درمانی یا درمان با هورمون، به تنهایی یک درمان استاندارد یا اولیه برای مردان مبتلا به سرطان پروستات پیشرفته است و برای بیشتر مردانی که اغلب به مدت چند سال یا در برخی موارد سال‌های بسیاری سرطان خود را تحت نظارت و مراقبت نگه داشته‌اند، جواب می‌دهد.

مطالعات جدید نشان داده‌اند که آغاز هورمون‌درمانی در اوایل سرطان ممکن است موثرتر از تاخیر در شروع آن باشد. شما می‌توانید درباره این موضوع با آنکولوژیست خود صحبت کنید.

هورمون‌ها فعالیت و رشد تمام سلول‌های طبیعی را کنترل می‌کنند و به طور طبیعی در بدن وجود دارند. مردان در بیضه‌های خود هورمون‌هایی تولید می‌کنند که تستوسترون نامیده می‌شود. تستسترون مسئول بسیاری از خصوصیات مردانه است.

سلول‌های سرطان پروستات برای رشد به این هورمون نیاز دارند؛ بنابراین کاهش مقدار تستوسترون باعث کوچکتر شدن یا کاهش سرعت رشد سلولهای سرطانی در هر نقطه از بدن می شود. بنابراین هدف از هورمون درمانی، از بین بردن هر چه بیشتر هورمون تستوسترون است.

شیمی درمانی 

شیمی درمانی هنگامی مورد استفاده قرار می‌گیرد که سرطان از پروستات به سایر بخش‌های بدن سرایت کرده (سرطان پروستات پیشرفته) یا بیمار، مبتلا به سرطان پروستات موضعی باشد. کشتن تمام سلول‌های سرطانی در این مرحله ممکن نیست؛ بنابراین سرطان پروستات پیشرفته قابل درمان نیست اما می‌توان آن را تا سال‌های زیادی با موفقیت کنترل کرد

• شیمی‌درمانی از بعضی داروهای خاص برای کشتن سلول‌های سرطانی، در هر جایی از بدن که باشند استفاده می‌کند. بنابراین حوزه عملکرد این داروها، تمام بدن می‌باشد و محدود به مکان‌ها یا مناطق خاصی نیست. (به این روش درمان سیستمیک گفته می‌شود)
• سلول‌های سرطانی خیلی سریع در بدن تقسیم می‌شوند. شیمی درمانی با هدف قرار دادن و از بین بردن سلول‌های سرطانی که به سرعت در حال تقسیم هستند در تمام نواحی بدن، عمل می‌کند. از آنجا که سلول‌های سرطانی بسیار سریع‌تر از سلول‌های سالم تقسیم می‌شوند، داروهای شیمی درمانی سلول‌های سرطانی را بیشتر از سلول‌های سالم می‌کشند. این امر به کوچک‌تر شدن و کند شدن رشد سلول‌های سرطانی کمک می‌کند.
• یکی از مزایای شیمی درمانی ممکن است این باشد که شما درد زیادی را تجربه نمی‌کنید، به طور کلی باعث می‌شود احساس بهتری داشته باشید و ممکن است به شما در داشتن زندگی طولانی‌تر و با کیفیت بهتر کمک کند.
• مشکلاتی که وجود دارد این است که شیمی درمانی ممکن است به سلول‌های سالم بدن شما آسیب برساند. بنابراین ممکن است عوارض جانبی مانند ریزش مو، احساس بیماری و خستگی زیاد را داشته باشید.

 

منابع:

 

https://www.cdc.gov/cancer/prostate/basic_info/symptoms.htm

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/prostate-cancer/symptoms-causes/syc-20353087