حجم نرمال ادرار باقیمانده در مثانه پس از تخلیه : علت ماندن ادرار در مثانه اغلب به اختلالات پروستات مربوط می‌شود. این مشکل باعث علائم ناخوشایندی از جمله احساس عدم تخلیه کامل مثانه، نیاز مکرر به دفع ادرار و گاهی درد در ناحیه زیر شکم می‌شود. مشکلات پروستات، از جمله بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH)، التهاب یا حتی سرطان پروستات، باعث ایجاد این حالت می‌شوند.
آیا از علائم و روش‌های پیشگیری از سرطان پروستات آگاهی دارید؟ با مطالعه این مقاله، به دانش خود بیفزایید و سلامت خود را در اولویت قرار دهید!
درمان باقی ماندن ادرار در مثانه بعد از تخلیه، به علت زمینه‌ای و شدت علائم بستگی دارد و با استفاده از روش‌های دارویی، تغییرات در سبک زندگی یا حتی مداخلات جراحی انجام می‌شود. در این مقاله، به بررسی دقیق‌تر علل، روش‌های مختلف درمان رزیدوی ادراری، به علت مشکلات پروستات خواهیم پرداخت تا راهکارهای موثری برای بهبود این وضعیت ارائه دهیم.
رزیدوی ادراری چیست؟
در ابتدا باید بدانیم رزیدوی ادراری باید چند باشد و مفهومش چیست؟ به مقدار ادراری که پس از دفع ادرار در مثانه باقی می‌ماند، رزیدو ادراری گفته می‌شود. حجم نرمال ادرار باقیمانده در مثانه پس از تخلیه، کمتر از ۵۰ میلی‌لیتر است و این میزان معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کند؛ اما اگر میزان حجم باقیمانده ادرار بیش از ۱۰۰ میلی‌لیتر باشد، نشان دهنده مشکلات پروستات است و نیاز به بررسی و درمان دارد.
مقدار بالای ۲۰۰ میلی‌لیتر ادرار باقیمانده در مثانه به‌عنوان یک وضعیت جدی تلقی می‌شود و به درمان فوری نیاز دارد. با توجه به تعریف اینکه رزیدو ادراری چیست، تشخیص این عارضه معمولاً با استفاده از سونوگرافی یا کاتتریزاسیون، پس از ادرار انجام می‌شود.
علل باقی ماندن ادرار در مثانه به دلیل مشکلات پروستات
علت ماندن ادرار در مثانه، به مشکلات پروستات مربوط می‌شود که اغلب در مردان بالای ۵۰ سال شایع است. در ادامه به مهم‌ترین علل این مشکل مرتبط با پروستات می‌پردازیم.
- بزرگی خوش‌خیم پروستات
- التهاب پروستات
- سرطان پروستات
- انسداد مجرای ادرار
- مشکلات عصبی مرتبط با پروستات
- مصرف داروها
بزرگ شدن پروستات یک مشکل طبیعی با افزایش سن است، اما چگونه می‌توان آن را مدیریت کرد؟ همین حالا کلیک کنید و اطلاعات کاربردی به دست آورید.
- بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH): این مورد یکی از شایع‌ترین بیش از حد بودن حجم نرمال ادرار باقیمانده در مثانه پس از تخلیه، در آقایان مسن است. ممکن است با افزایش سن، پروستات بزرگ شود و به مجرای ادرار فشار آورد، که باعث انسداد جریان ادرار می‌شود.
- التهاب پروستات (پروستاتیت): عفونت یا التهاب در پروستات نیز با تورم و ایجاد فشار روی مجرای ادرار می‌تواند علت ماندن ادرار در مثانه می‌شود.
- سرطان پروستات: اگرچه این مورد کمتر رایج است، اما سرطان پروستات نیز باعث باقی ماندن ادرار در مثانه می‌شود. رشد تومورهای سرطانی جریان ادرار را مسدود کرده و باعث مشکلات تخلیه مثانه گردد.
- انسداد مجرای ادرار: مشکلات پروستات منجر به تنگی یا انسداد مجرای ادرار می‌شود، که به‌ویژه در مردانی که از مشکلات رزیدوی ادراری رنج می‌برند، شایع است.
- مشکلات عصبی مرتبط با پروستات: در برخی موارد، اختلالات عصبی و عدم هماهنگی بین عضلات مثانه و پروستات علت ماندن ادرار در مثانه هستند.
- مصرف داروها: برخی داروهایی که برای درمان باقی ماندن ادرار در مثانه بعد از تخلیه تجویز می‌شوند، مانند آلفا بلاکرها، باعث کاهش توانایی تخلیه کامل مثانه می‌شوند؛ همچنین داروهای دیگر مانند آنتی‌هیستامین‌ها و داروهای ضدافسردگی نیز باعث احتباس ادرار در بیماران با مشکلات پروستات می‌شوند.
با توجه به تعریف اینکه معنی رزیدو چیست، هر یک از این عوامل می‌توانند باعث باقی ماندن ادرار در مثانه شوند؛ به همین دلیل تشخیص دقیق توسط پزشک ضروری است تا بتوان بهترین روش درمانی را برای هر بیمار انتخاب کرد.
علائم و نشانه‌های باقی ماندن ادرار در مثانه
قبل‌تر فهمیدیم که رزیدوی ادراری باید چند باشد و اگر این میزان بیشتر شود معمولاً علائمی ظاهر خواهند شد که نشان‌دهنده ناتوانی در تخلیه کامل ادرار از مثانه هستند. این علائم می‌توانند از خفیف تا شدید متغیر باشند و در برخی موارد باعث ایجاد ناراحتی‌های قابل توجهی می‌شوند. آگاهی از این علائم به تشخیص زودهنگام و درمان باقی ماندن ادرار در مثانه بعد از تخلیه کمک می‌کند. در ادامه به مهم‌ترین نشانه‌های باقی ماندن ادرار در مثانه اشاره می‌کنیم:
- احساس تخلیه ناقص مثانه پس از ادرار
- تکرر ادرار، به ویژه در شب
- نیاز فوری به دفع ادرار
- جریان ضعیف یا متناوب ادرار
- شروع دشوار فرآیند ادرار
- درد یا فشار در ناحیه زیر شکم
- نشت ادرار یا بی‌اختیاری ادرار
- وجود خون در ادرار (در موارد حاد)
روش‌های تشخیص مشکلات پروستات مرتبط با احتباس ادرار
تشخیص میزان رزیدو و مقایسه آن با حجم نرمال ادرار باقیمانده در مثانه پس از تخلیه نیاز به ارزیابی دقیق پزشکی دارند، تا علت اصلی مشخص شود و درمان مناسب انجام گیرد. پزشک ابتدا با بررسی سابقه پزشکی و انجام معاینه فیزیکی، از جمله معاینه دیجیتال رکتال (DRE)، اندازه و حالت پروستات را ارزیابی می‌کند؛ همچنین آزمایشات ادرار و خون برای بررسی علائم عفونت، عملکرد کلیه و سطح آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) انجام می‌شود.
در برخی موارد، آزمایش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی ترانس‌رکتال، MRI یا سی‌تی‌اسکن برای ارزیابی دقیق‌تر پروستات و مثانه تجویز می‌شود. بررسی جریان ادرار (یوروفلومتری) و انجام آزمایش باقیمانده ادرار پس از تخلیه (PVR) نیز به تشخیص میزان رزیدوی ادراری کمک می‌کنند. این آزمایش‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا نوع، شدت و علت ماندن ادرار در مثانه را شناسایی کرده و مناسب‌ترین برنامه را برای، درمان باقی ماندن ادرار در مثانه بعد از تخلیه ارائه دهد.
درمان‌های غیرجراحی برای درمان باقی ماندن ادرار در مثانه بعد از تخلیه
درمان‌های غیرجراحی برای رزیدوی ادراری اغلب به عنوان اولین گزینه‌های درمانی در نظر گرفته می‌شوند، به ویژه زمانی که علائم خفیف یا متوسط باشند. درمان باقی ماندن ادرار در مثانه بعد از تخلیه بدون نیاز به مداخلات جراحی به بهبود جریان ادرار، کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک می‌کنند. بسته به شدت علائم و علت ماندن ادرار در مثانه، پزشک ترکیبی از این روش‌ها را تجویز می‌کند. در ادامه، به بررسی روش‌های مختلف غیرجراحی می‌پردازیم.
- داروهای متداول
- تغییرات سبک زندگی
- تمرینات کگل
1. داروهای متداول
داروها نقش مهمی در درمان رزیدوی ادراری ناشی از مشکلات پروستات دارند. آلفا بلاکرها مانند تامسولوسین و آلفوزوسین به شل کردن عضلات پروستات و گردن مثانه کمک می‌کنند و باعث بهبود جریان ادرار می‌شوند.
مهارکننده‌های 5-آلفا ردوکتاز مانند فیناستراید و دوتاستراید اندازه پروستات را کاهش می‌دهند و در نتیجه، فشار بر مجرای ادرار را کم می‌کنند. این داروها معمولاً در مواردی که بزرگی خوش‌خیم پروستات عامل احتباس ادرار است، تجویز می‌شوند.
2. تغییرات سبک زندگی
تغییر در سبک زندگی می‌تواند به بهبود علائم و کاهش احتباس ادرار کمک کند. مصرف کمتر مایعات در ساعات پایانی شب، کاهش مصرف کافئین و الکل و ایجاد عادات سالم ادرار کردن، مانند مراجعه منظم به دستشویی، از جمله اقداماتی است که می‌تواند به کاهش علائم کمک کند؛ همچنین حفظ وزن بدن در وضعیت مناسب و انجام فعالیت‌های بدنی منظم برای بهبود عملکرد مثانه و پروستات مفید است.
3. تمرینات کگل
تمرینات کگل به تقویت عضلات کف لگن کمک کرده و عملکرد مثانه را بهبود می‌بخشد. این تمرینات شامل منقبض و شل کردن عضلاتی است که در کنترل جریان ادرار نقش دارند. انجام منظم این تمرینات به بهبود توانایی تخلیه کامل مثانه کمک می‌کند و در نتیجه، شما را به حجم نرمال ادرار باقیمانده در مثانه پس از تخلیه نزدیک می‌کند. این روش به ویژه در مردانی که پس از درمان‌های پروستات دچار مشکلات ادراری شده‌اند، مفید است.
روش‌های جراحی برای درمان باقی ماندن ادرار در مثانه بعد از تخلیه
روش‌های جراحی برای درمان باقی ماندن ادرار در مثانه بعد از تخلیه معمولاً در مواردی مورد استفاده قرار می‌گیرند که درمان‌های غیرجراحی مؤثر نباشند یا علائم بیماری شدید و آزاردهنده باشند. این روش‌ها به رفع انسداد مجرای ادرار و کاهش فشار پروستات بر مثانه کمک می‌کنند و به بهبود جریان ادرار و رفع مشکل رزیدوی ادراری منجر می‌شوند. در ادامه روش‌های مختلف جراحی را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
- رزکسیون ترانس یورترا پروستات (TURP)
- لیزر درمانی
- پروستاتکتومی باز یا لاپاراسکوپی
1. رزکسیون ترانس‌اورتری پروستات (TURP)
این روش یکی از رایج‌ترین جراحی‌ها برای درمان بزرگی پروستات است. در این عمل، یک ابزار کوچک از طریق مجرای ادرار وارد شده و بخش‌هایی از بافت پروستات که باعث انسداد شده‌اند، برداشته می‌شوند. این روش به‌سرعت علائم را بهبود می‌بخشد و باعث افزایش جریان ادرار شود. معمولاً پس از TURP، بیماران بهبود قابل توجهی در علائم احتباس ادرار تجربه می‌کنند.
2. لیزر درمانی
لیزر درمانی یک روش کمتر تهاجمی برای کاهش اندازه پروستات است. در این روش، از انرژی لیزر برای برش یا تبخیر بافت اضافی پروستات که علت ماندن ادرار در مثانه است، استفاده می‌شود و باعث باز شدن مجرای ادرار و بهبود جریان ادرار می‌گردد. این روش نسبت به TURP خونریزی کمتری دارد و بهبودی سریع‌تری را برای بیمار فراهم می‌کند. لیزر درمانی برای بیمارانی که از مشکلات خونریزی رنج می‌برند، مناسب است.
3. پروستاتکتومی باز یا لاپاراسکوپی
در مواردی که پروستات بسیار بزرگ است یا مشکلات دیگری همراه با بزرگی پروستات وجود دارد، نیاز به پروستاتکتومی باز یا لاپاراسکوپی است. در این روش، همه یا بخشی از پروستات از طریق جراحی برداشته می‌شود. این عمل معمولاً زمانی انجام می‌شود که سایر روش‌های درمانی برای رزیدوی ادراری مؤثر نباشند یا شرایط خاصی نیاز به جراحی باز داشته باشد. بهبودی پس از این جراحی طولانی‌تر است؛ اما در بهبود احتباس ادرار بسیار مؤثر است.
جراحی پروستات لاپاراسکوپی ، گامی به سوی بهبود! اگر به دنبال پاسخ سوالات خود درباره این روش درمانی هستید، این مطلب را از دست ندهید.
روش‌های جراحی ذکر شده باید با توجه به شرایط و وضعیت بیمار و علت ماندن ادرار در مثانه توسط پزشک متخصص انتخاب شوند و هر کدام دارای مزایا و معایب خاص خود هستند که در برنامه درمانی مورد بررسی قرار می‌گیرند.
پیشگیری از مشکلات پروستات و احتباس ادرار
پیشگیری از مشکلات پروستات و احتباس ادرار، تا حد زیادی به حفظ یک سبک زندگی سالم بستگی دارد. با انجام پیشگیری‌های لازم دیگر نیاز نخواهد بود که در آینده دغدغه درمان باقی ماندن ادرار در مثانه بعد از تخلیه، را داشته باشید. شما در ابتدا باید بدانید رزیدو ادراری چیست تا بتوانید بهترین فعالیت‌‌ها را برای جلوگیری از این مشکل انجام دهید. انجام فعالیت‌های بدنی منظم و حفظ تناسب اندام و وزن به کاهش خطر بزرگی پروستات و رزیدوی ادراری بیش از حد کمک می‌کند؛ همچنین رژیم غذایی متعادل و سرشار از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و چربی‌های سالم به حفظ سلامت پروستات کمک می‌کند.
کاهش مصرف الکل و کافئین، نوشیدن مقدار کافی آب و اجتناب از مصرف زیاد نمک و چربی‌های اشباع نیز از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند در پیشگیری از مشکلات پروستات مؤثر باشند. انجام معاینات منظم پزشکی به‌ویژه برای مردان بالای ۵۰ سال و مشورت با پزشک در مورد علائم اولیه در تشخیص زودهنگام و پیشگیری از فاصله گرفتن، از حجم نرمال ادرار باقیمانده در مثانه پس از تخلیه بسیار مؤثر است.
حجم نرمال ادرار باقیمانده در مثانه پس از تخلیه :چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
امیدواریم با مطالعه این مقاله به صورت کامل متوجه شده باشید معنی رزیدو چیست. اگر علائمی مانند احساس تخلیه ناقص مثانه، تکرر ادرار به‌ویژه در شب، جریان ضعیف یا متناوب ادرار، درد یا سوزش هنگام ادرار یا نشت ادرار را تجربه می‌کنید، بهتر است در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید تا به موقع از علت ماندن ادرار در مثانه مطلع شوید؛ همچنین اگر به‌طور ناگهانی قادر به دفع ادرار نیستید یا در ادرار خود خون مشاهده می‌کنید، این موضوع نشانه‌ای از یک رزیدوی ادراری است که نیاز به ارزیابی و درمان فوری دارد.
آقایان مسن‌تر یا کسانی که سابقه خانوادگی مشکلات بیش از حد حجم نرمال ادرار باقیمانده در مثانه پس از تخلیه، دارند نیز باید به صورت دوره‌ای معاینات پزشکی را انجام دهند، حتی اگر علائمی نداشته باشند، تا از سلامت پروستات خود اطمینان حاصل کنند و از مشکلات جدی‌تر پیشگیری کنند.
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15427-urinary-retention
https://www.uptodate.com/contents/benign-prostatic-hyperplasia-bph-beyond-the-basics/print
