بهترین دکتر ناباروری مردان (بهترین فوق تخصص نازایی مردان)

ناباروری مردان موضوعی است که چندان درباره آن صحبت نمی‌شود و به همین دلیل احتمالاً متعجب می‌شوید اگر بدانید که ناباروری مردان تقریباً به اندازه ناباروری زنان در ناتوانی همسران برای بچه‌دار شدن سهم دارد.

خبر خوب این است که اکثر موارد ناباروری مردان را می‌توان با درمان مشکل دامن‌زننده به ناباروری یا با بهره‌گیری از درمان‌های باروری حل کرد. چنانچه مشکل حل نشود، زوجی که به دلیل ناباروری مرد نمی‌توانند بچه‌دار شوند، می‌توانند از روش اهدای اسپرم یا فرزندخواندگی برای تشکیل خانواده استفاده کنند.

متخصص اورولوژی معمولاً بهترین دکتر ناباروری مردان است، البته مراجعه به متخصصین دیگری مانند متخصص غدد درون‌ریز تناسلی، آندرولوژیست و جراح اندام‌های تناسلی نیز ممکن است برای درمان مشکل ناباروری مردان لازم باشد. این متخصصین آموزش‌های تکمیلی را برای پرداختن به مشکلات مربوط به اندام‌های تناسلی گذرانده‌اند.

علل ناباروری مردان

چنانچه یک زوج پس از حدود یک سال سعی کردن نتوانند بچه‌دار شوند، نابارور در نظر گرفته می‌شوند. 40 درصد موارد نازایی ناشی از وجود مشکل ناباروری در زنان و 40 درصد دیگر پیامد مشکل ناباروری مردانه است، 20 درصد باقی‌مانده نیز علت مشخصی ندارد.

در ادامه با شایع‌ترین دلایل ناباروری در مردان و روش‌های درمان آنها آشنا می‌شوید.

درمان دارویی و هورمونی

مصرف بعضی داروها بر کیفیت اسپرم‌ها ـ یعنی تولید، حجم یا جنبندگی اسپرم‌ها ـ اثر می‌گذارد، تمام این اثرها به نوبه خود باروری را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد؛ بنابراین فهرست کاملی از تمام داروهای مصرفی‌تان را هنگام مراجعه به متخصص اورولوژی همراه داشته باشید تا متخصص بررسی کند که آیا ممکن است مصرف داروها موجب ناباروری شده باشد یا خیر. مسدودکننده‌های کانال کلسیم، استروئیدهای آنابولیک، آنتی‌بیوتیک‌ها و آنتی‌هیستامین‌ها از جمله داروهایی هستند که بر باروری اثر می‌گذارند.

متخصص اورولوژی آزمایش‌هایی را برای بررسی میزان هورمون‌ها انجام می‌دهد. مشکلات هورمونی معمولاً باعث ناباروری در مردان نمی‌شود، اما می‌تواند در این امر نقش داشته باشد.

کم بودن تعداد اسپرم‌ها 

کم بودن تعداد اسپرم‌ها یکی از دلایل شایع ناباروری در مردان است که می‌توان آن را به کم‌خوابی و اختلالات خواب، استرس بالا، تماس طولانی‌مدت با مواد شیمیایی مضر، بی‌تحرکی و ورزش نکردن یا ابتلا به بیماری‌های مختلف نسبت داد. با رعایت توصیه‌های زیر می‌توانید تعداد اسپرم‌ها را به طور طبیعی افزایش دهید:

• معاینه شدن توسط متخصص اورولوژی؛
• رابطه جنسی حفاظت‌شده؛
• تغذیه سالم و ورزش؛
• اجتناب از تماس با مواد سمی و
• قرار نگرفتن در محیط‌های بسیار گرم.

واریکوسل

واریکوسل شایع‌ترین علت ناباروری در مردان است؛ واریکوسل یا واریس بیضه به متورم شدن سیاهرگ بیضه گفته می‌شود. با جراحی می‌توان واریکوسل را به راحتی درمان کرد. چند ماه طول می‌کشد تا زخم جراحی به‌طور کامل التیام پیدا کند. تعداد و جنبندگی اسپرم‌ها پس از جراحی افزایش می‌یابد.

آسیب دیدن بیضه یا انجام دادن جراحی بر روی بیضه

سرطان بیضه، بیضه پایین نیامده و آسیب‌های دیگر خطر ناباروری را افزایش می‌دهد. جراحی نیز می‌تواند بر باروری اثر بگذارد، حتی اگر جراحی بر روی بخشی از بدن انجام شده باشد که ظاهراً ارتباط مستقیمی با باروری ندارد. جراحی‌های شکم، کمر یا پروستات از جمله جراحی‌هایی هستند که می‌توانند باروری را مختل کنند. همچنین ناباروری مردان می‌تواند پیامد درمان عارضه‌هایی مانند دیابت یا ام اس باشد. وقتی به بهترین فوق تخصص نازایی مردان یا اورولوژیست مراجعه می‌کنید، حتماً پرونده پزشکی‌تان را به ایشان اطلاع بدهید تا ایشان بهتر بتوانند علت ناباروری را تعیین کنند.

مواد سمی

آقایان غالباً متوجه نیستند که مواد سمی تا چه حد می‌تواند به باروری‌شان آسیب بزند یا نمی‌دانند که هر روز با چند ماده سمی تماس دارند. از جمله مواد سمی مضر و متداول می‌توان به شوینده‌های خانگی، بیسفنول ای (BPA)، سموم پزشکی و سموم ناشی از استعمال دخانیات، مواد مخدر و مشروبات الکلی اشاره کرد.

اجتناب از تماس با بعضی مواد سمی ممکن نیست؛ بااین‌حال روش‌هایی برای کاهش تماس با مواد سمی وجود دارد. از آفت‌کش‌ها در نزدیکی خانه و حیاط استفاده نکنید. به جای پلاستیک از ظروف شیشه‌ای برای نگهداری مواد غذایی استفاده کنید و البته نوشیدن مشروبات الکلی و سیگار کشیدن را ترک کنید.

عفونت 

عفونت می‌تواند به اسپرم آسیب بزند یا بافت همبند جای زخم (اسکار) را در دستگاه تناسلی باقی بگذارد. عفونت‌های مقاربتی مانند سوزاک یا ایدز نیز کیفیت اسپرم‌ها را کاهش می‌دهد. درمان عفونت می‌تواند به بهبود باروری بیانجامد.

اختلال نعوظ و مشکلات انزال

برخی آقایان در رسیدن به نعوظ یا حفظ آن یا انزال مشکل دارند. مشکلات انزال مانند انزال معکوس و ناتوانی در نعوظ می‌تواند پیامد جراحی یا آسیب‌دیدگی پس از سانحه باشد. انزال زودرس یعنی وقتی انزال حین مقاربت زودتر از ارضا شدن مرد یا زن رخ می‌دهد. انزال زودرس باعث می‌شود که اسپرم در محل مناسب برای لقاح با تخمک نباشد.

برخی آقایان مشکلات ساختاری مانند انسداد لوله دارند که به لوله‌های حاوی اسپرم آسیب می‌زند. چون لوله‌ها به درستی به هم متصل نیستند، نمی‌توانند اسپرم را به بیرون بدن هدایت کنند.

اختلال نعوظ (ED) به حالتی گفته می‌شود که نعوظ به اندازه‌ای که مرد می‌خواهد سفت یا طولانی نیست. اختلال نعوظ دلایل بسیاری دارد.

ناراحتی‌های روانی

افسردگی شدید و استرس بیش از حد بر عملکرد جنسی اثر می‌گذارد. استرس شدید یکی از دلایل اختلال نعوظ به شمار می‌آید. استرس انتقال سیگنال‌ها بین بدن و مغز را مختل می‌کند و از نعوظ جلوگیری می‌کند. افسردگی نیز اثر نامطلوبی بر غلظت اسپرم دارد. بعضی داروهایی که برای درمان افسردگی تجویز می‌شود، به اختلال نعوظ دامن می‌زند.

ناهنجاری‌های کروموزومی 

متخصص اورولوژی توصیه می‌کند که آزمایش ژنتیک برای بررسی ناهنجاری‌های کروموزومی اثرگذار بر باروری انجام شود. اختلال‌های ژنتیکی شایع به شرح زیر است:

• اسپرماتوژنز: ناتوانی در تولید سلول‌های اسپرم سالم؛
• آزواسپرمی یا اسپرم صفر: ناتوانی مطلق در تولید سلول‌های اسپرم و
• الیگواسپرمی: نقص‌هایی که به کم شدن تعداد یا غلظت اسپرم دامن می‌زند.

اختلال‌های ژنتیک دیگری نیز هستند که بر باروری اثر می‌گذارند، یکی از آنها بدشکلی اسپرم است؛ اسپرم بدشکل نمی‌تواند آن‌قدر زنده بماند که تخمک را بارور کند.

علائم

اگر یک زوج پس از یک سال نزدیکی محافظت‌نشده بچه‌دار نشوند، هر دو برای معاینه باید به بهترین فوق‌تخصص نازایی مراجعه کنند. در ناباروری زنان مواردی مانند عادت ماهانه نامنظم می‌تواند علامت وجود مشکل باشد، اما ناباروری مردان با علائم آشکاری همراه نیست.

البته موهای زائد غیرعادی، مشکلات هورمونی، بی‌میلی جنسی یا دیگر نشانه‌های اختلال جنسی در بعضی موارد می‌تواند به وجود مشکل ناباروری در مرد اشاره داشته باشد.

عامل‌های خطر ناباروری مردانه شامل چاقی، سن (بالای 40 سال ـ درست است مردان هم ساعت بیولوژیک دارند)، ابتلا به بیماری مقاربتی (STD) در زمان حال یا گذشته، استعمال دخانیات یا می‌خوارگی می‌شود. همچنین مصرف بعضی داروها نیز باروری را مختل می‌کند.

تشخیص

بهترین دکتر ناباروری برای تشخیص نازایی مردان دستور می‌دهد که آنالیز مایع منی انجام شود. در این آزمایش ساده مرد نمونه‌ای از مایع منی را برای ارزیابی در اختیار آزمایشگاه می‌گذارد. آزمایشگاه میزان مایع منی و تعداد اسپرم‌ها را در نمونه تعیین می‌کند و حرکت و شکل اسپرم را ارزیابی می‌کند. حالت ایده‌آل این است که آزمایش حداقل دو بار انجام شود تا نتایج تأیید شود.

آنالیز ساده مایع منی اکثر اوقات تنها آزمایشی است که برای تشخیص ناباروری مردان لازم است. البته متخصصین نازایی مردان از آزمایش‌های زیر نیز استفاده می‌کنند:

• معاینه بالینی عمومی توسط اورولوژیست؛
• آنالیز خاص مایع منی که شامل آزمایش‌های ژنتیکی اسپرم (بررسی وجود پادتن‌ها) و ارزیابی اسپرم بی‌تحرک به منظور اطمینان از زنده یا مرده بودن آن می‌شود؛
• آزمایش خون برای بررسی میزان هورمون‌ها: معمولاً تستوسترون و FSH اندازه‌گیری می‌شود، البته گاهی اوقات میزان پرولاکتین، استرادیول و LH نیز بررسی می‌شود؛
• کاریوتایپینگ ژنتیکی: اگر سقط جنین مکرر مشکل‌ساز شده باشد؛
• سونوگرافی؛
• آزمایش ادرار پس از انزال برای بررسی انزال پس‌گرد؛
• نمونه‌برداری از بیضه؛
• وازوگرافی و
• بررسی شکست DNA اسپرم (SDFA).

درمان ناباروری مردان

بر اساس تجربیات متخصصین نازایی و ناباوری مردان باید گفت که روش مناسب برای درمان ناباروری مردان به علت این مشکل بستگی دارد.

درمان دارویی 

با دارو می‌توان بعضی دلایل ناباروری مردان را درمان کرد. آنتی‌بیوتیک عفونت‌ها را درمان می‌کند. عدم‌تعادل‌های هورمونی و اختلال نعوظ را نیز می‌توان با دارو درمان کرد.

مقاربت زمانبندی‌شده

هرچند پنجره باروری زنان پنج‌روزه است، تخمک فقط در طول 24 ساعت از چرخه بانوان می‎تواند بارور شود. برای بالا بردن شانس آبستنی سعی کنید در دوران تخمک‌گذاری یک‌روز در میان رابطه داشته باشید. همسرتان می‌تواند از کیت‌های پیش‌بینی‌کننده تخمک‌گذاری برای مطلع شدن از زمان تخمک‌گذاری استفاده کند.

استفاده نکردن از لوبریکانت

چون لوبریکانت یا روان‌کننده ژلی با گرانروی بالا است، می‌تواند اسپرم را گیر بیاندازد و از رسیدن آن به تخمک جلوگیری کند. اکثر لوبریکانت‌ها مانع از حرکت کردن اسپرم‌ها می‌شوند. از پزشک معالجتان بخواهید که جایگزین‌های دیگری را به شما معرفی کنند تا در دوران تلاش برای بارداری از آنها استفاده کنید.

سبک زندگی سالم 

حفظ سلامتی در زمان تلاش برای آبستنی بسیار مهم است. باروری شما و همسرتان تحت تأثیر رژیم غذایی، استعمال دخانیات، نوشیدن مشروبات الکلی، تماس با مواد سمی، بی‌تحرکی و چاقی قرار دارد؛ بنابراین سعی کنید الکل و سیگار را ترک کنید. تغذیه سالم داشته باشید و حداقل سه بار در هفته ورزش کنید.

دباره تمامی این موارد می‌توانید با بهترین فوق تخصص نازایی مردان مشورت کنید و راهنمایی‌های لازم را از آنان دریافت کنید.

فناوری‌های کمک‌باروری (ART) 

بسیاری از زوجین موفق می‌شوند که با استفاده از فناوری‌های کمک‌باروری (ART) بچه‌دار شوند. فناوری‌های کمک‌باروری مختلفی وجود دارد که با بهره‌گیری از یکی از آنها می‌توانید به آرزوی همیشگی‌تان برسید.

• تلقیح داخل‌رحمی اسپرم (IUI): پزشک اسپرم را در زمان تخمک‌گذاری درون رحم همسرتان قرار می‌دهد.
• لقاح خارج از بدن (IVF): اسپرم خارج از بدن به تخمک می‌رسد و رویان به‌دست آمده در رحم همسرتان قرار داده می‌شود.
• تزریق اسپرم درون سیتوپلاسم (ICSI): یک اسپرم درون یک تخمک قرار داده می‌شود و رویان حاصل در رحم همسرتان قرار داده می‌شود.

جراحی 

واریکوسل زمانی بروز می‌یابد که سیاهرگ‌های طناب منوی نتواند جریان خون کافی را تأمین کند. درنتیجه خون به عقب برمی‌گردد، بیضه‌ها ورم می‌کند و باروری مختل می‌شود. جراح سیاهرگ را ترمیم می‌کند و عملکرد عادی را بازیابی می‌کند. کبودی و درد جزئی پس از ترمیم جراحی واریکوسل عادی است. چند روز پس از جراحی می‌توانید فعالیت‌های عادی‌ را ازسربگیرید.

همچنین از طریق انجام جراحی می‌توان انسدادها و مشکلات انزال را اصلاح کرد تا اسپرم بتواند در ساختارها حرکت کند و بیرون بدن به تخمک برسد.

پزشکان متخصص در زمینه درمان ناباروری مردان و زنان

پزشکان مختلفی در زمینه درمان نازایی مردان و زنان تخصص دارند.

متخصص غدد درون‌ریز تناسلی

متخصص غدد درون‌ریز تناسلی (RE) گروهی از متخصصین هستند که عموم مردم آنان را به عنوان متخصص باروری می‌شناسند. متخصص غدد درون‌ریز تناسلی متخصص زنانی است که دوره‌های آموزشی تکمیلی را در زمینه باروری و درمان ناباروری گذرانده است و مشکلات باروری مردان و زنان را درمان می‌کند.

متخصص غدد درون‌ریز تناسلی آزمایش‌های باروری و درمان‌های گوناگونی مانند IUI  و IVF را مدیریت می‌کند، انجام می‌دهد و تجویز می‌کند. چنانچه برای درمان یک مورد خاص به تخصص‌های دیگری نیاز باشد، متخصص غدد درون‌ریز داخلی تناسلی معمولاً به عنوان پزشک مشاور اول انتخاب می‌شود.

همچنین این متخصص در حفظ باروری به بیماران سرطانی کمک می‌کند و پیش از شروع کردن آن دسته از روش‌های درمان سرطان که باروری را تهدید می‌کنند، برای حفظ باروری با متخصص آنکولوژی همکاری می‌کند.

آندرولوژیست

آندرولوژیست اورولوژیستی است که در دوره‌های تکمیلی مرتبط با باروری مردان شرکت کرده است. آندرولوژیست مشکلات باروری مردان را به تنهایی یا با همکاری متخصص غدد درون‌ریز تناسلی ارزیابی و درمان می‌کند. همچنین آندرولوژیست علت پایین بودن تعداد اسپرم‌ها یا نبود اسپرم را پیدا می‌کند و مشکل را در صورت امکان درمان می‌کند تا همسران بتوانند بدون IVF بچه‌دار شوند.

همچنین آندرولوژیست نمونه‌برداری از بیضه را انجام می‌دهد تا از این نمونه در عمل استخراج اسپرم از بیضه (TESE) استفاده شود. آندرولوژیست عفونت‌های دستگاه تناسلی، اختلال نعوظ، پیچ‌خوردگی بیضه و بیضه نزول نکرده را نیز درمان می‌کند.

جراح اندام تناسلی

جراح اندام تناسلی نیز متخصص دیگری است که به درمان مشکلات باروری مردان می‌پردازد. هرچند متخصص غدد درون‌ریز تناسلی نیز جراحی انجام می‌دهد، جراح اندام تناسلی آموزش‌های بیشتری در زمینه عمل‌های جراحی دیده است و بیمارانی را درمان می‌کند که مشکلاتی فراتر از بچه‌دار نشدن دارند.

برای مثال جراح اندام‌های تناسلی می‌تواند فیبروم‌ را بردارد یا آندومتریوز را با انجام جراحی درمان کند. همچنین جراح عمل وازکتومی یا وازکتومی معکوس و بستن لوله‌های رحمی را انجام می‌دهد. تحصیلات پایه جراح اندام‌های تناسلی در زمینه اورولوژی یا بیماری‌های زنان است.

ایمونولوژیست تناسلی

متخصص ایمونولوژی تناسلی دانش ایمونولوژی و درمان بیماری‌های دستگاه تناسلی را با هم ترکیب می‌کند. در موارد سقط جنین مکرر، ناباروری غیرقابل‌توضیح یا شکست خوردن مکرر و بدون علت مشخص IVF با متخصص ایمونولوژی تناسلی مشورت می‌شود.

همچنین اگر خانم به آندومتریوز یا بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس یا روماتیسم مفصلی مبتلا باشد، مشاوره با این متخصص می‌تواند سودمند باشد. متخصص ایمونولوژی تناسلی می‌تواند پزشک یا دانشمند باشد و معمولاً با متخصص غدد درون‌ریز تناسلی برای درمان ناباروری همکاری می‌کند.