پزشکان متخصص اورولوژی و نفرولوژیست چه تفاوتی دارند؟ برای یک بیماری یا شرایط خاص باید به کدام یک مراجعه کنید؟ در حالی‌که تخصص این دو پزشک شباهت‌های زیادی دارند، در عین حال کاملاً متفاوت هستند. متخصصین ارولوژی و نفرولوژیست می‌توانند بیماری ها و اختلالات مربوط به کلیه را درمان کنند. اگرچه آنها به طرز حیرت انگیزی شبیه هستند، اما چند تفاوت مشخص بین متخصص ارولوژیست و متخصص نفرولوژی وجود دارد. متخصص نفرولوژیست با یافتن درمان‌های پزشکی غیر جراحی، اختلالات کلیه را درمان میکند. آنها در نحوه تأثیر اختلالات بر عملکرد طبیعی کلیهها تخصص دارند. در مقابل، متخصصین ارولوژی برای انجام برخی از درمان‌های سرپایی و جراحی جهت رفع اختلالات مربوط به مجاری ادرار و دستگاه تناسلی به طور ویژه آموزش دیده‌اند.
در اینجا به برخی از تفاوت‌های بین دو تخصص اورولوژیست و نفرولوژیست اشاره شده است.
نفرولوژیست
متخصص نفرولوژیست پزشکی است که در زمینه سلامت کلیه و بیماری‌های کلیه تخصص دارد. در پزشکی، اصطلاح رنال برای توصیف هر چیزی که شامل کلیهها باشد، کلیه را تحت تأثیر قرار دهد یا در مجاورت کلیه قرار دارد، استفاده میشود. بنابراین متخصصان نفرولوژیست اغلب به عنوان متخصص کلیه شناخته میشوند.
در چه صورت باید به نفرولوژیست یا متخصص کلیه مراجعه کرد؟
افراد مبتلا به اختلالات مربوط به کلیه باید به طور منظم به متخصص نفرولوژیست مراجعه کنند تا عملکرد کلیه را بررسی کرده و علائم خود را کنترل کنند. برای به حداقل رساندن خطر عوارض و کمک به اطمینان از سلامت کلیه، هر شخصی که بیماری مربوط به کلیه دارد باید به متخصص نفرولوژیست مراجعه کند. در صورت بروز هر یک از علائم یا شرایط زیر، به نفرولوژیست مراجعه کنید:
- تکرر ادرار
- ادرار تیره رنگ
- چشمان باد کرده
- درد از ناحیه کمر (درست در زیر قفسه سینه)
- تورم مچ پا یا صورت
نفرولوژیست برای درمان چه بیماریهایست؟
یک متخصص نفرولوژی بیماری‌ها و مشکلات سلامتی مربوط به کلیه را درمان می کند از جمله:
- دیابت، یک بیماری مزمن است که بر توانایی بدن شما جهت استفاده از قند برای انرژی تأثیر میگذارد.
- عدم تعادل مایعات و الکترولیتها ، که میتواند به دلیل بیماری کلیوی، اسهال و استفراغ بیش از حد، یا داروهای خاص باشد.
- نقرس، عدم تعادل متابولیکی منجر به اسید اوریک اضافی در گردش خون و تجمع کریستالهای اورات دردناک در مفاصل میشود.
- فشار خون بالا (هایپرتنشن)، که میتواند به کلیهها آسیب برساند. فشار خون بالا همچنین میتواند ناشی از تنگی شریان کلیوی، تنگی عروق خونرسانی کننده کلیه شما باشد.
- سرطان کلیه، که غالباً با برداشتن کلیه یا بخشی از کلیه آسیب دیده درمان میشود.
- بیماری کلیه، که میتواند به دلیل عفونت کلیه، انسداد کلیه و تنگی شریان کلیوی باشد.
- نارسایی کلیه، که وقتی کلیه شما قادر به دفع مواد زائد از بدن شما نیست، رخ میدهد.
- سنگ کلیه، که اغلب به دلیل کم آبی مزمن است.
- آمیلوئیدوز، تجمع پروتئین‌های غیرعادی به نام آمیلوئید، در اندام‌های مختلف بدن (از جمله کلیهها).
- ناهنجاریهای مادرزادی کلیه
- گلومرولونفریت، بیماری که واحدهای کوچک کلیه را تحت تأثیر قرار میدهد، گلومرول نامیده میشود، جایی که خون در آن تمیز میشود.
- نفریت لوپوس، التهاب کلیه ناشی از بیماری خود ایمنی لوپوس است.
- سندرم نفروتیک، اختلالی است که باعث میشود بدن شما مقدار زیادی پروتئین از طریق ادرار دفع کند.
- بیماری پلی کیستیک کلیه، یک اختلال ژنتیکی است که در آن خوشه‌های کیست در کلیهها ایجاد میشود.
- پیلونفریت، نوعی عفونت دستگاه ادراری است که در آن یکی یا هر دو کلیه آلوده میشوند.
- انسداد کلیه، ناشی از سنگ کلیه، تومورها، بزرگ شدن پروستات و سایر شرایط است.
- تنگی محل اتصال حالب به کلیه، تنگی عروق به کلیه به طور معمول به فشار خون مزمن مرتبط است.
متخصص نفرولوژیست چه آزمایشاتی را انجام یا تجویز میکند؟
یک متخصص نفرولوژی میتواند انواع مختلفی از آزمایشهای تشخیصی و غربالگری را برای بیمار تجویز کند یا انجام دهد، از جمله:
- بیوپسی برای یافتن منبع هر گونه ناهنجاری در آزمایش خون و ادرار و همچنین اندازه گیری میزان آسیب به کلیهها.
- آزمایش خون و ادرار برای بررسی میزان فیلترکردن کلیه در مواد زائد، مایعات و بررسی وجود عفونت.
- روشهای تصویربرداری، مانند توموگرافی کامپیوتری (CT) و سونوگرافی برای بررسی انسداد و ناهنجاریهای ساختاری در کلیهها.
متخصص نفرولوژیست چه روشها و درمانهایی را انجام میدهد یا برای بیمار توصیه میکند؟
متخصصان نفرولوژی برای درمان شرایط مربوط به کلیه، روشهای درمانی مختلفی را تجویز یا انجام میدهند. نفرولوژیستها در هر دو روش درمانی و جراحی جزئی مانند قرار دادن استنتهای شریان کلیوی آموزش دیده اند. نفرولوژیستها جراحی بزرگی مانند پیوند کلیه را انجام نمیدهند، اما آنها با تمام مراقبتهای قبل و بعد از پیوند کلیه آشنا هستند. با توجه به شرایط شما، متخصص نفرولوژیست شما را به یک جراح عمومی، جراح پیوند کلیه یا سایر متخصصان جراحی مانند متخصص اورولوژی معرفی میکند. روشها و شیوه‌های درمانی معمول شامل موارد زیر است:
- وقتی کلیهها دیگر خودشان این عملکرد را انجام ندهند، دیالیز میشود تا مواد سمی و مایعات را از خون تصفیه کند.
- درمان سنگ کلیه برای تجزیه سنگ‌های کلیه با دارو، جراحی یا سنگ شکنی برون اندامی (ESWL).
- درمان‌ها و مراقبتهای بعد از پیوند کلیه برای اطمینان از عملکرد صحیح کلیه‌های پیوندی و درمان عوارض جانبی و شرایط ناشی از روش پیوند.
- آنژیوپلاستی کلیه و قرار دادن استنت کلیه برای پهن شدن شریان کلیه و بهبود جریان خون در کلیهها.
اورولوژیست
اورولوژیست پزشکی است که متخصص اختلالات دستگاه ادراری زنان و مردان و همچنین اندام‌های تولید مثل مردان است. اندام‌هایی که تحت قلمرو متخصص ارولوژی قرار می‌گیرند شامل کلیهها، غدد فوق کلیوی، حالب، مثانه و مجرای ادرار و همچنین بیضه‌ها، اپیدیدیم، غده پروستات و آلت تناسلی در مردان است. از این اندام‌ها در مجموع به عنوان سیستم ادراری تناسلی یاد میشود.
اورولوژیست برای درمان چه بیماریهایست؟
متخصص ارولوژی میتواند انواع مختلفی از شرایط پزشکی را در زنان و مردان تشخیص و درمان کند. برخی از آنها شرایط شناخته شدهای هستند که مداوم یا شدید هستند. برخی دیگر ناشناخته و یا شامل علائمی مانند مانند سوزش ادرار (ادرار دردناک)، هماچوری (خون در ادرار)، یا فوریت ادرار (تمایل به تکرر ادرار) میباشند.
برخی از شایع‌ترین بیماری‌هایی که تحت تخصص اورولوژیست است شامل موارد زیر می‌باشد:
- سیستیت حاد (عفونت مثانه)
- سنگ مثانه (همچنین به عنوان وزیکال کالکولوس شناخته میشود)
- سیستیت بینابینی (همچنین به عنوان سندرم درد مثانه شناخته میشود)
- سنگ کلیه (همچنین به عنوان کالکولوس کلیه شناخته میشود)
- پیلونفریت (عفونت کلیه)
- سرطان سلول کلیوی (سرطان کلیه)
- عفونت‌های مقاربتی (مانند کلامیدیا یا سوزاک)
- سرطان سلول انتقالی (سرطان مثانه)
- ادرار (التهاب مجرای ادرار)
- بی اختیاری ادرار (از جمله خیس شدن در خواب و مثانه بیش فعال)
- عفونت‌های دستگاه ادراری (معروف به عفونت ادراری)
شرایط اورولوژی که زنان را تحت تأثیر قرار میدهد عبارتند از:
- سیستول (مثانه افتاده یا پایین)
- لابیال فیوژن (نقص مادرزادی که در آن لب‌های داخلی واژن دچار چسبندگی میشود و گاهی اوقات ادرار را تحت تأثیر قرار میدهد)
- بی اختیاری پس از زایمان (بی اختیاری پس از بارداری)
شرایط اورولوژیک که مردان را تحت تأثیر قرار میدهد عبارتند از:
- هیپرپلازی خوش خیم پروستات (بزرگ شدن پروستات)
- اختلال در نعوظ
- اپیدیدیمیت (التهاب لوله‌ای که اسپرم را از بیضه حمل میکند)
- اپیسپادیاس (نقص مادرزادی که در آن مجرای ادرار به جای انتهای آن در بالای آلت تناسلی مرد باز میشود)
- هیپوسپادیاس (نقص مادرزادی که در آن مجرای ادرار در قسمت زیرین آلت تناسلی مرد باز میشود)
- ناباروری مردانه
- بیماری پیرونی (تشکیل بافت اسکار که باعث خم شدن غیرطبیعی آلت تناسلی مرد میشود)
- سرطان پروستات
- پروستاتیت (التهاب پروستات)
- انزال رتروگراد (که در آن اسپرم در حین انزال به سمت مثانه برمی‌گردد)
- سرطان بیضه
- پیچش بیضه (طناب اسپرماتیک پیچ خورده‌ای که خون رسانی به بیضه را قطع میکند)
- واریکوسل (بزرگ شدن رگ‌های کیسه بیضه)
اورولوژیست چه آزمایشاتی را انجام میدهد یا تجویز میکند؟
یک متخصص ارولوژی برای استفاده از ابزارها و تکنیکهای مختلف برای تشخیص و درمان مشکلات دستگاه تناسلی – ادراری آموزش دیده است. اگر به متخصص ارولوژی ارجاع شوید، احتمالاً تحت معاینه جسمی و آزمایشات دیگری قرار میگیرید تا علت یا ماهیت بیماری مشخص شود.
- معاینه فیزیکی در تشخیص مهم است. بسته به علائم شما، ممکن است معاینه شکم، راست روده، کشاله ران یا اندام تناسلی باشد.
- آزمایش خون معمولاً برای تشخیص اختلالات دستگاه تناسلی – ادراری استفاده میشود. اکثر آزمایشات قادر به تشخیص مستقیم بیماری نیستند بلکه برای کمک به تشخیص استفاده میشوند.
- کشت ادرار برای تشخیص اختلالات اورولوژی حیاتی است. کشت ادرار شامل بررسی ناخالص رنگ، ظاهر و بوی نمونه و همچنین تجزیه و تحلیل شیمیایی و میکروسکوپی است.
- وقتی مشکلی به راحتی قابل مشاهده نیست، تکنیکهای تصویربرداری وجود دارد که معمولاً توسط متخصصان اورولوژی استفاده میشود. این‌ها شامل فناوری‌های تخصصی مانند اشعه ایکس کلیه، حالب و مثانه یا سونوگرافی، اسکن توموگرافی رایانه ای، ام آر آی و اسکن توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) است.
- نوع دیگر تکنیک اکتشافی، سیستوسکوپی است. این یک روش کمی تهاجمی است برای مشاهده مثانه است که قبل از قرار دادن یک لوله باریک به همراه لنز، به بی حس کننده موضعی برای بی حس کردن مجرای ادرار نیاز است.
- تجزیه و تحلیل مایع منی، همچنین به عنوان سمینوگرام شناخته میشود و برای ارزیابی میزان، کیفیت، تحرک و شکل اسپرم در نمونه‌ای از مایع منی انزالی استفاده میشود.
اورولوژیست چه درمانهایی را توصیه میکند و یا برای بیمار انجام میدهد؟
روشهای درمانی و روشهای استفاده شده توسط متخصص ارولوژی در انواع شرایط درمان بسیار گسترده است. به عنوان جراح، متخصصان اورولوژی برای انجام جراحی های ظریف و اغلب پیچیده آموزش دیده اند. اما آنها به همان دفعات برای درمان بی اختیاری از داروها، وسایل پزشکی (مانند پسیار و درج مجاری ادرار) و تمرینات غیر تهاجمی کف لگن استفاده می کنند.
داروها
داروهایی که معمولاً توسط متخصص ارولوژی یا اورولوژیست توصیه و تجویز میشود شامل موارد زیر است:
- مسدود کننده‌های آلفا (برای شل کردن دهانه‌ی مثانه و بهبود جریان ادرار در مردان برای درمان بزرگ شدن پروستات).
- درمان محرومیت از آندروژن (برای کاهش هورمون‌های مردانه استفاده میشود تا رشد سرطان پروستات را تقویت نکنند).
- آنتی بیوتیک (برای درمان عفونت‌های باکتریایی استفاده میشود).
- داروهای آنتی کولینرژیک (برای آرام سازی مثانه بیش فعال).
- داروهای شیمی درمانی (برای درمان سرطان استفاده میشود).
- داروی میرابگرون (دارویی که برای مثانه بیش فعال استفاده میشود تا عضلات مثانه را شل کند و مثانه بتواند ادرار بیشتری را در خود نگه دارد).
- مهارکننده هايآنزيم فسفودي استراز نوع 5: (PDE5برای درمان اختلال نعوظ استفاده میشود).
جراحی
- ممکن است برای انجام پروستاتکتومی، از بین بردن تومورها یا از بین بردن جای زخم های مرتبط با تنگی مجرای ادرار از جراحی باز یا لاپاراسکوپی استفاده شود.
- لیزر درمانی معمولاً برای تجزیه سنگ‌های ادراری یا درمان بزرگی پروستات استفاده میشود.
- ممکن است برای درمان بی اختیاری ادراری از جراحی‌های دیگر مانند جراحی ساب اورترال اسلینگ استفاده شود.
- برخی از اورولوژیست‌ها حتی در پیوند کلیه نیز نقش دارند.
- اورولوژیست‌ها معمولاً وازکتومی (نوعی عقیم سازی مرد) را انجام میدهند و حتی گاهی اوقات می‌توانند با عمل جراحی وازکتومی معکوس کنند (وازکتومی معکوس).
- سیستوسکوپی یک روش اورولوژی است که به متخصص ارولوژی اجازه میدهد تا مخاط مثانه و مجرای ادرار را بررسی کند. ابزاری به نام سیستوسکوپ در مجرای ادرار قرار گرفته و به سمت مثانه هدایت میشود. سیستوسکوپ از یک لوله باریک و لنز ساخته شده است که در انتهای آن نور و یک دوربین قرار دارد. این روش معمولاً برای تشخیص و درمان بیماری‌های مثانه استفاده میشود. همچنین میتواند برای تشخیص بزرگ بودن پروستات استفاده شود.
- کاشت یا پروتز آلت تناسلی وسیله ای است که در داخل آلت تناسلی مرد قرار داده شده است تا به مردان مبتلا به اختلال نعوظ (ED) اجازه نعوظ دهد. این دستگاه‌ها معمولاً فقط پس از عدم موفقیت آمیز بودن سایر درمان‌های اختلال نعوظ توصیه میشوند.
- بسیاری از جراحی های باز و بسته سنگ کلیه توسط متخصصین اورولوژی برای بیمار انجام میشود.
